3
TE PANGA A TE RUAHINE
Rere ana te kapua whakapipi ki te tonga, tae ana ngā huānga ki te ara ngahere i ahu atu ai ki te ākau o Te Mānukanuka o Hoturoa. Hei te ahiahi pō, tau ai rāua ki Onehunga. I pōrearea a Te Kawenga kīhai ia i whakatika i ngā puare o ōna pāraerae tī.
‘Kia āta haere! He aha tā tāua kaupapa?’ tāna karanga noa ki tōna tuakana.
‘Kia tae atu tāua ki ngā ngakinga o Te Tōtara i Āhua, ka peka atu ki tō Te Matapuare.’
‘Wiii … Kei tāwauwau kē koe. Tē taea e tāua te toro atu ki taua ruahine.’
‘Ehara ehara, ka mōhio pū ia me aha tāua. Pono. Hoake tāua,’ te akiaki a Kakati.
*
Nō te kitenga atu o Te Pou Hawaiki, ka huri whakaterāwhiti kia tawhiti atu i taua puke tapu, he wāhi i rāhuitia ki te iwi, hāunga ki ngā tohunga ahurewa. He tere tā rātou hīkoi, ka tū noa ki te inu. Mā roto mai i te kāuru o ngā rākau teitei, ka rere iho te aho kōpatapata e kanikani ana ki te ara me te ururua huruwhenua. Kua taki karakia a Kakati i mua i tō rāua wehenga atu, engari ka whakatata ana rāua ki te pā tūwatawata rahi rawa o Te Tōtara i Āhua, ka tū anō rāua, ka whakatakoto peka karamū i ngā pakiaka o te kauri tapu a Tāne-nui-a-Rangi. Ahakoa nō hapū noho tata, ka tuku a Kakati i te karakia tomokanga kia haumaru ai tā rāua haere.
Whītikitia ki runga
Whītikitia ki raro
Whītikitia ki tēnei whenua …
Ka haukotia āna kupu e te ngē a tētahi maimoa i muri i a rāua. Tau ana te manu rā i te pokohiwi o tōna rangatira i menemene ai ki a rāua. I te āta raweke ōna hoa kaihopu i ā rātou tao wero kei tapepe i te huarahi whāiti. I tō rātou ngaronga atu, ka whakaoti a Kakati i te tuku karakia me te hoatu kao ki te teina hei paramanawa i a rāua e hīkoi ana. Taro ake, ka puakina te ara ki tētahi waerenga nui kua wehewehetia e ngā paenga toka me ngā māra. Ka tatari ngā kōhine ki ngā tūtei mārōrō i kite ai i a rāua me te kōkiri atu, he patu kei ō rāua tātua.
‘Kei te hiahia pea rāua ki te mōhio ki te take a tō tāua haerenga. Kāhore ō tāua tira haere.’
‘Kāti rā. Tukuna ahau kia whakamārama atu,’ te tohutohu a Kakati.
He kōhine poto, he tūpuhi hoki a Te Kawenga, ā, ka whai ia i tā tōna tuakana pakari i tono ai. Manohi anō, he pārekareka ki a Kakati te ārahi i a ia. Ka tū whakatumatuma ngā tūtei, otirā, he pākiki noa rāua ki ngā nekenekehanga a ngā kōhine. Te waimarie hoki, he kaikōrero paki mīharo a Kakati.
‘He ringa wera māua mā ngā kaimahi ki Pūponga. I wehe atu rātou ki te whakarite māra i mua tonu i te kaupeka hī ika. Engari, nā te whakatapu i ngā ngakinga, kua tonoa māua ki te āwhina ki te taka kai,’ tāna patipati.
‘E kī rā! Kei te koke whakamua ake tā rātou mahi i tā mātou,’ ka mea ake te tūtei.
‘Kia mataara kōrua. Tēnā pea, he waka taua e whakawhiti ana i te moana. He mōkai papai rawa atu kōrua.’
‘Māna ka tukua kōrua ki ōu whanaunga ki Rarohenga,’ te kata a tōna hoa.
*
Kāhore ngā huānga i aro atu ki ā rāua whakatoi. Ka whai rāua i te huarahi i ahu ai ki tua o ngā māra, ki te whare o Te Matapuare. He pōturi tā rāua haere i waenganui i te pāwhitiwhiti ngakinga. Me he muinga pōpokorua te kawenga a te tokorahi o ngā kaimāra i ngā toka me ngā poro rākau puta noa i ngā huarahi. Ka tungou mahunga i a rāua e hipa ana i te whakapakoko atua a Pani, te atua o te kūmara. Nāwai rā, ka kitea a Te Matapuare e hika ana i te ahi ki waho o tōna kāuta. Ka whakatata atu rāua ki te wāhi e auahi ana.
‘Tēnā koe, e te māreikura,’ te karanga a Kakati. ‘Nō Maungawhau tēnei tokorua e tono ana i āu tohutohu. He take tā māua ko tōku teina.’
Māhoi ana te tiro ake a Te Matapuare i te mura ahi, whākanakana ana ngā karu i mua i te whakahoki kōrero. Wahangū ana te tū a ngā kōhine. Ka titiro korotaha rāua ki te hīnana o ōna tukemata me te tuhi ruahine i tāia ai ki tōna rae kūreherehe. Ka mau ia i tētahi maro whaiapu i runga i tōna rāpaki. He hina, he pūhutihuti ōna makawe poto.
Kātahi anō ia ka ui ake, ‘Ko wai ōu mātua tāne?’
‘Ko Kahotea rāua ko Titere, engari kua mate a Titere.’
‘Tēnā tēnā. Kei te mōhio a Kahotea kua wehe atu kōrua i tō kōrua kāinga?’
‘Kāhore. Kei te peka atu māua ki a ia ki Pūponga,’ te kīkiki a Te Kawenga.
‘E kī rā! He aha kōrua i rapurapu ai i āku kōrero?’
‘Hei whakatūpato i a Kahotea,’ te kī māia a Te Kawenga. ‘Otirā, me mātua mōhio māua ki te kara e whakatakoto ana a Te Tumu. Te āhua nei he mea mōrearea rawa atu ki te hapū.’
Ka kōruru te rae o te rūruhi, he āhua porotiti tō tōna tā moko. Ka tohua te tokorua kia noho ki raro.
‘Kātahi te tangata heahea, te tangata manawa kai tūtae rānei e whakapuaki nei i te ingoa o Te Tumu. Inā hoki ko tētahi kurumetometo! Me pukumahara, e hine mā – pai ake te hoki atu ki ōu whaea, toro atu ai te ringa āwhina. Tēnā, kua pūmau te rere o te awa, e kore te wai e hokia. Heoi anō, te āhua nei he taitamāhine upoko mārō tonu kōrua tahi. Nā konā, ko tāku ki a kōrua, me ahu atu ki te tapātai o Te Motu a Hiaroa. Hei te aranga ake o Tamanuiterā, ka huraina te kara. He haerenga whakawhara. Kaua e wareware, he mate i te marama.’
*
Ka totitoti haere a Te Matapuare ki te kāuta, ka hoki mai me ngā kono kī i te pātiki me te pikopiko. Namunamuā te kai i apu ai ngā kotiro, kātahi ka tāpaetia e rāua ngā wahie hei mihi ake ki te ruahine. Nō tō rāua wehenga atu, ka heia e te kuia tētahi kati taramea ki a Te Kawenga.
‘Rapua te ana tahepuia e hunaia rā i waenganui i ngā pōhutukawa e rua. Mā te kāretu tō kōrua ake kakara e whakangaro, engari he unuhanga taniwha tā kōrua mahi. Kia mataara,’ tāna whakatūpato.
*
He pōkaikaha āna kupu ki ngā kōtiro. Ka tere tā rāua hīkoi ki te huarahi e piko haere ana ki tātahi. Kaha rawa te kakara o te taramea e toitoi ana i tōna poho, nā, ka tū a Te Kawenga ki te rau ki tāna pīkau. He ngākau kore ia ki ngā tohutohu a Te Matapuare, ā, ka warea e te rangirua.
‘Hei te ata pūao tāua hoe ai ki Pūponga? Ki te paki te rangi pēnei i te rā nei, ki te rokiroki te tai, ka hoe haumaru tāua ki reira mā te arawai,’ tāna kimikimi.
‘Pēnei au, kei te pīrangi koe kia mārama ki tā Te Tumu i whakarite ai? I rongo koe i te ruahine – me whakawhiti atu tāua ki te motu.’
‘He wehi nōku! Ka whakawhiua tāua e Te Tumu mēnā ka kite ia i a tāua. Tē taea te parepare i āna karakia.’
‘Tika tāu, he raru ki tai. Heoi, kāhore tētahi aituā e pā mai ki a tāua. Ka pai te noho kia kite tāua i te ana hei wāhi huna,’ te kī a Kakati.
‘Mā tēnā ka aha?’
‘Kāti te amuamu. Kāhore au mō te noho ki rō wao ā te pō nei. Kia kakama.’
‘Kāhore ōu mate kanehe ki tētahi tāne tūrehu?’ te whakatoi a Te Kawenga hei whakatau i ōna ake piropiro.