Przypisy:

1. trapistki — zakon żeński, cysterki surowej reguły.

2. feston — girlanda; malowniczo zwieszająca się roślinność.

3. serca wotywne — przedmioty wykonane najczęściej ze srebra, wieszane symbolicznie w intencji dziękczynnej lub błagalnej na obrazie lub posągu religijnym, kształtem nawiązujące do treści dziękczynienia lub prośby: części ciała, kule inwalidzkie, modele statków, figurki modlących się itp., tu serce jako symbol zdrowia lub miłości.

4. rozwaliny — dziś: ruiny.

5. komysze — zarośla.

6. zapust — tu: gąszcz, plątanina.

7. burgrabia — urzędnik zamkowy, zarządca.

8. antykwarz — dziś: antykwariusz.

9. fara (daw.) — kościół parafialny.

10. anatema — klątwa kościelna, oficjalne potępienie.

11. stora — ciężka zasłona.

12. wyimek — tu: fragment; sposób wycięcia klucza.

13. plecyma — dziś popr.: plecami.

14. Gustave Flaubert (1821–1880) — pisarz francuski, jeden z twórców naturalizmu, autor m.in. Pani Bovary.

15. we fantastycznym — dziś popr.: w fantastycznym.

16. bengalskie oświetlenie — od ogni bengalskich: dawna nazwa wielobarwnych ogni sztucznych.

17. potrącić o jakiś przedmiot — dziś popr.: potrącić jakiś przedmiot.

18. podjąć — tu: podnieść.

19. w pośrodku — dziś popr.: pośrodku.

20. decymetr — dziesięć centymetrów.

21. leitmotiv (z niem.) — motyw przewodni; element treści lub temat przewijający się przez cały utwór.

22. róść — dziś popr.: rosnąć.

23. zaczynają z wolna przeglądać — tu: stają się widoczne.

24. Młot czarownicMalleus maleficarum, w Polsce znany raczej pod nazwą Młot na czarownice. Tekst na temat czarów i czarownic autorstwa dwóch niemieckich inkwizytorów: Henryka Krämera (Henricus Institoris) i Jakuba Sprengera, opublikowany po raz pierwszy w 1487 r., później wielokrotnie wznawiany. Znany podręcznik łowców czarownic. Pełen tytuł polskiej edycji brzmi: Postępek zwierzchowny w czarach, a także sposób uchronienia się ich, i lekarstwo na nie w dwóch częściach zamykający. Księga wiadomości ludzkiej nie tylko godna i potrzebna ale i z nauką Kościoła powszechnego zgadzająca się. Z pism Jakuba Sprengera i Henryka Instytora zakonu Dominikanów i Teologów w Niemieckiej Ziemi Inquizytorów po większej części wybrana i na polski przełożona przez Stanisława Ząbkowica Sekretarza Xięcia Jego Mości Ostroskiego, Kasztelana Krakowskiego. W Krakowie, w Drukarni Szymona Kempiniego, Roku Pańskiego 1614.

25. Oto pole pierwsze (...) groźne, dzikie, obłąkane. — ten fragment był częścią opowiadania Projekcje w pierwodruku w czasopiśmie „Zdrój” (1919, t. IX, z. 2–3), został jednak pominięty w późniejszym wydaniu książkowym.

26. kurytarz — dziś popr.: korytarz.

27. Remember me! (ang.) — Pamiętaj o mnie!

28. westalka — w starożytnym Rzymie: kapłanka Westy, strażniczka świętego ognia.

29. frędzla — dziś częściej frędzel. Ozdobne wykończenie brzegu materiału w postaci luźnych sznureczków lub nitek.

30. pulsa — dziś popr. lp: puls.

31. stok — prawdopodobnie sztok, tj. kawałek drewna.

32. zeszedłem — dziś popr.: zszedłem.

33. poświetl — dziś: poświata.

34. Tabula rasa! (łac.) — nie zapisana tablica, czysta karta.

35. żejło (daw.) — całun.

36. pinia — drzewo iglaste z rejonu śródziemnomorskiego.

37. resursa — klub towarzyski.

38. szkarpa — dziś popr.: skarpa.