The Menologium

Dobbie, 1942 49-55; Dobbie, E.V.K., The Anglo-Saxon Minor Poems, ASPR 6 (New York).
 
Crist wæs acennyd,      cyninga wuldor,
 
on midne winter,      mære þeoden,
 
ece ælmihtig,      on þy eahteoðan dæg
 
Hælend gehaten,      heofonrices weard.
5
Swa þa sylfan tiid      side herigeas,
 
folc unmæte,      habbað foreweard gear,
 
for þy se kalend us      cymeð geþincged
 
on þam ylcan dæge      us to tune,
 
forma monað;      hine folc mycel
10
Ianuarius      gerum heton.
 
And þæs embe fif niht      þætte fulwihttiid
 
eces drihtnes      to us cymeð,
 
þæne twelfta dæg      tireadige,
 
hæleð heaðurofe,      hatað on Brytene,
15
in foldan her.      Swylce emb feower wucan
 
þætte Solmonað      sigeð to tune
 
butan twam nihtum,      swa hit getealdon geo,
 
Februarius fær,      frode gesiþas,
 
ealde ægleawe.      And þæs embe ane niht
20
þæt we Marian      mæssan healdað,
 
cyninges modor,      forþan heo Crist on þam dæge,
 
bearn wealdendes,      brohte to temple.
 
ðænne þæs emb fif niht      þæt afered byð
 
winter of wicum,      and se wigend þa
25
æfter seofentynum      swylt[?] þrowade
 
nihtgerimes,      nergendes þegen,
 
Mathias mære,      mine gefræge,
 
þæs þe lencten on tun      geliden hæfde,
 
werum to wicum.      Swylce eac is wide cuð
30
ymb [III] and twa      þeodum gewelhwær
 
his cyme kalend      ceorlum and eorlum
 
(butan þænne bises      geboden weorðe
 
feorðan geare;      þænne he furðor cymeð
 
ufor anre niht      us to tune),
35
hrime gehyrsted      hagolscurum færð
 
geond middangeard      Martius reðe,
 
Hlyda healic.      ðænne se halga þæs
 
emb [XI] niht      æþele scynde
 
Gregorius      in godes wære,
40
breme in Brytene.      Swylce Benedictus
 
embe nigon niht þæs      nergend sohte,
 
heard and higestrang,      þæne heriað wel
 
in gewritum wise,      wealdendes þeow
 
rincas regolfæste.      Swylce eac rimcræftige
45
on þa ylcan tiid      emniht healdað,
 
forðan wealdend god      worhte æt frymðe
 
on þy sylfan dæge      sunnan and monan.
 
Hwæt, ymb feower niht      fæder onsende,
 
þæs þe emnihte      eorlas healdað,
50
heahengel his,      se hælo abead
 
Marian mycle,      þæt heo meotod sceolde
 
cennan, kyninga betst,      swa hit gecyðed wearð
 
geond middangeard;      wæs þæt mære wyrd,
 
folcum gefræge!      Swylce emb feower and þreo
55
nihtgerimes,      þætte nergend sent
 
Aprelis monað,      on þam oftust cymð
 
seo mære tiid      mannum to frofre,
 
drihtnes ærist;      þænne dream gerist
 
wel wide gehwær,      swa se witega sang:
60
"þis is se dæg      þæne drihten us
 
wisfæst worhte,      wera cneorissum,
 
eallum eorðwarum      eadigum to blisse."
 
Ne magon we þa tide      be getale healdan
 
dagena rimes,      ne drihtnes stige
65
on heofenas up,      forþan þe[?] hwearfað aa
 
wisra gewyrdum,      ac sceal wintrum frod
 
on circule      cræfte findan
 
halige dagas.      Sculan we hwæðere gyt
 
martira gemynd      ma areccan,
70
wrecan wordum forð,      wisse gesingan,
 
þæt embe nihgontyne      niht and[?] fifum[?],
 
þæs þe Eastermonað      to us cymeð,
 
þæt man reliquias      ræran onginneð,
 
halige gehyrste;      þæt is healic dæg,
75
bentiid bremu.      Swylce in burh raþe
 
embe[?] siex[?] niht[?] þæs[?],      smicere on gearwum,
 
wudum and wyrtum      cymeð wlitig scriðan
 
þrymilce[?] on tun,      þearfe bringeð
 
Maius micle      geond menigeo gehwær.
80
Swa þi ylcan dæge      æþele geferan,
 
Philippus and Iacob,      feorh agefan,
 
modige magoþegnas      for meotudes lufan.
 
And þæs embe twa niht      þætte tæhte god
 
Elenan eadigre      æþelust beama,
85
on þam þrowode      þeoden engla
 
for manna lufan,      meotud on galgan
 
be fæder leafe.      Swylce ymb fyrst wucan
 
butan anre niht      þætte yldum bringð
 
sigelbeorhte dagas      sumor to tune,
90
wearme gewyderu.      þænne wangas hraðe
 
blostmum blowað,      swylce blis astihð
 
geond middangeard      manigra hada
 
cwicera cynna,      cyninge lof secgað
 
mænifealdlice,      mærne bremað,
95
ælmihtigne.      þæs emb eahta and nigon
 
dogera rimes      þætte drihten nam
 
in oðer leoht      Agustinus,
 
bliðne on breostum,      þæs þe he on Brytene her
 
eaðmode him      eorlas funde
100
to godes willan,      swa him se gleawa bebead
 
Gregorius.      Ne hyrde ic guman a fyrn[?]
 
ænigne ær      æfre bringan
 
ofer sealtne mere      selran lare,
 
bisceop bremran.      Nu on Brytene rest
105
on Cantwarum      cynestole neah,
 
mynstre mærum.      þænne monað bringð
 
ymb twa and feower[?]      tiida lange
 
ærra Liða      us to tune,
 
Iunius on geard,      on þam gim astihð
110
on heofenas up      hyhst on geare,
 
tungla torhtust,      and of tille agrynt,
 
to sete sigeð.      Wyle syððan leng
 
grund behealdan      and gangan lator
 
ofer foldan wang      fægerust leohta,
115
woruldgesceafta.      þænne wuldres þegn
 
ymb þreotyne,      þeodnes dyrling,
 
Iohannes in geardagan      wearð acenned,
 
tyn nihtum eac;      we þa tiid healdað
 
on midne sumor      mycles on æþelum.
120
Wide is geweorðod,      swa þæt wel gerist,
 
haligra tid      geond hæleða bearn,
 
Petrus and Paulus.      Hwæt, þa apostolas,
 
þeodenholde,      þrowedon on Rome
 
ofer midne sumor,      miccle gewisse,
125
furðor fif nihtum,      folcbealo þrealic,
 
mærne martyrdom;      hæfdon mænige ær
 
wundra geworhte      geond wærþeoda,
 
swylce hi æfter þam      unrim fremedon
 
swutelra and gesynra      þurh sunu meotudes,
130
ealdorþegnas.      þænne ædre cymð
 
emb twa niht þæs      tidlice us
 
Iulius monað,      on þam Iacobus
 
ymb feower niht      feorh gesealde
 
ond[?] twentigum,      trum in breostum,
135
frod and fæstræd      folca lareow,
 
Zebedes afera.      And þæs symle scriþ
 
ymb seofon niht þæs      sumere gebrihted
 
Weodmonað on tun,      welhwær[?] bringeð
 
Agustus      yrmenþeodum
140
hlafmæssan dæg.      Swa þæs hærfest cymð
 
ymbe oðer swylc      butan anre wanan,
 
wlitig, wæstmum hladen;      wela byð geywed
 
fægere on foldan.      þænne forð gewat
 
ymb þreo niht þæs      þeodne getrywe
145
þurh martyrdom,      mære diacon,
 
Laurentius,      hæfð nu lif wiðþan
 
mid wuldorfæder      weorca to leane.
 
Swylce þæs ymb fif niht      fægerust mægða,
 
wifa wuldor,      sohte weroda god
150
for suna sibbe,      sigefæstne ham
 
on[?] neorxnawange;      hæfde nergend þa
 
fægere fostorlean      fæmnan forgolden
 
ece to ealdre.      þænne ealling byð
 
ymb tyn niht þæs      tiid geweorðad
155
Bartholomeus      in Brytene her,
 
wyrd[?] welþungen.      Swylce eac wide byð
 
eorlum geypped      æþelinges deað
 
ymb feower niht,      se þe fægere iu
 
mid wætere oferwearp      wuldres cynebearn,
160
wiga weorðlice.      Be him wealdend cwæð
 
þæt nan mærra man      geond middangeard
 
betux wife and were      wurde acenned.
 
Ond þæs ymbe þreo niht      geond þeoda feala
 
þætte Haligmonð,      heleþum geþinged,
165
fereð to folce,      swa hit foregleawe,
 
ealde uþwitan,      æror fundan,
 
Septembres fær,      and þy seofoþan dæg
 
þæt acenned wearð      cwena selost,
 
drihtnes modor.      þænne dagena worn
170
ymbe þreotyne      þegn unforcuð,
 
godspelles gleaw,      gast onsende
 
Matheus his      to metodsceafte,
 
in ecne gefean.      þænne ealling cymð
 
ymb þreo niht þæs      þeodum wide
175
emnihtes dæg,      ylda bearnum.
 
Hwæt, we weorðiað      wide geond eorðan
 
heahengles tiid      on hærfeste,
 
Michaheles,      swa þæt menigo wat,
 
fif nihtum ufor      þæs þe folcum byð,
180
eorlum geywed      emnihtes dæg.
 
And þæs embe twa niht      þæt se teoða monð
 
on folc fereð,      frode geþeahte,
 
October on tun      us to genihte,
 
Winterfylleð,      swa hine wide cigað[?]
185
igbuende      Engle and Seaxe,
 
weras mid wifum.      Swylce wigena tiid
 
ymb twentig þæs      twegra healdað
 
and seofon[?] nihtum      samod ætgædere
 
on anne dæg.      We þa æþelingas
190
fyrn gefrunan      þæt hy foremære,
 
Simon and Iudas,      symble wæron,
 
drihtne dyre;      forþon hi dom hlutan,
 
eadigne upweg.      And þæs ofstum bringð
 
embe feower niht,      folce genihtsum,
195
Blotmonað on tun,      beornum to wiste,
 
Nouembris,      niða bearnum
 
eadignesse,      swa nan oðer na deð
 
monað maran      miltse drihtnes.
 
And þy ylcan dæge      ealra we healdað
200
sancta symbel      þara þe sið oððe ær
 
worhtan in worulde      willan drihtnes.
 
Syþþan wintres dæg      wide gangeð
 
on syx nihtum,      sigelbeortne genimð
 
hærfest mid herige      hrimes and snawes,
205
forste gefeterad,      be frean hæse,
 
þæt us wunian ne moton[?]      wangas grene,
 
foldan frætuwe.      þæs ymb feower niht
 
þætte Martinus      mære geleorde,
 
wer womma leas      wealdend sohte,
210
upengla weard.      þænne embe eahta niht
 
and feowerum      þætte fan gode
 
besenctun on sægrund      sigefæstne wer,
 
on brime haran,      þe iu beorna fela[?]
 
Clementes oft      clypiað to þearfe.
215
And þæs embe seofon niht,      sigedrihtne leof[?],
 
æþele Andreas      up on roderum
 
his gast ageaf      on godes wære,
 
fus on forðweg.      þænne folcum bringð
 
morgen to mannum      monað to tune,
220
Decembris      drihta bearnum,
 
ærra Iula.      Swylce emb eahta and twelf
 
nihtgerimes      þætte nergend sylf
 
þristhydigum      Thomase forgeaf
 
wið earfeðum      ece rice,
225
bealdum beornwigan      bletsunga his.
 
þænne emb feower niht      þætte fæder engla
 
his sunu sende      on þas sidan gesceaft
 
folcum to frofre.      Nu ge findan magon
 
haligra tiida[?]      þe man healdan sceal,
230
swa bebugeð gebod      geond Brytenricu
 
Sexna kyninges      on þas sylfan tiid.