Soul and Body II

Krapp and Dobbie, 1936 174-8; Krapp, G.P. and Dobbie, E.V.K., The Exeter Book, ASPR 3 (New York).
 
Huru, ðæs behofaþ      hæleþa æghwylc
 
þæt he his sawle sið      sylfa bewitige,
 
hu þæt bið deoplic      þonne se deað cymeð,
 
asundrað þa sibbe,      þa þe ær somud wæron,
5
lic ond sawle[?]!      Long bið siþþan
 
þæt se gæst nimeð      æt gode sylfum
 
swa wite swa wuldor,      swa him in worulde ær
 
efne þæt eorðfæt      ær geworhte.
 
Sceal se gæst cuman      gehþum hremig,
10
symle ymb seofon niht      sawle findan
 
þone lichoman      þe heo ær longe wæg,
 
þreo hund wintra,     
 
butan ær wyrce      ece dryhten,
 
ælmihtig god,      ende worlde.
15
Cleopað þonne swa cearful      caldan reorde,
 
spriceð grimlice      gæst to þam duste:
 
"Hwæt, drug[?] þu dreorga,      to hwon dreahtest þu me,
 
eorþan fylnes      eal forweornast,
 
lames gelicnes!      Lyt þu geþohtes
20
to won þinre sawle sið      siþþan wurde,
 
siþþan heo of lichoman      læded wære!
 
Hwæt, wite þu me, werga!      Hwæt, þu huru wyrma gifl
 
lyt geþohtes,      hu þis is long hider,
 
ond þe þurh engel      ufan of roderum
25
sawle onsende      þurh his sylfes hond,
 
meotud ælmihtig,      of his mægenþrymme,
 
ond þe þa gebohte      blode þy halgan,
 
ond þu me þy heardan      hungre gebunde
 
ond gehæftnadest      helle witum!
30
Eardode[?] ic þe in innan.      No ic þe of meahte,
 
flæsce bifongen,      ond me firenlustas
 
þine geþrungon.      þæt me þuhte ful oft
 
þæt wære þritig      þusend wintra
 
to þinum deaðdæge.      Hwæt, ic uncres gedales bad
35
earfoðlice.      Nis nu se ende to god!
 
Wære þu þe wiste wlonc      ond wines sæd,
 
þrymful þunedest,      ond ic ofþyrsted wæs
 
godes lichoman,      gæstes drinces.
 
þær þu þonne hogode      her on life,
40
þenden ic þe in worulde      wunian sceolde,
 
þæt þu wære þurh flæsc      ond þurh firenlustas
 
stronge[?] gestyred      ond gestaþelad þurh mec,
 
ond ic wæs gæst on þe      from gode sended,
 
næfre þu me swa heardra      helle wita
45
ned[?] gearwode      þurh þinra neoda lust.
 
Scealt þu nu hwæþre minra gescenta      scome þrowian
 
on þam miclan dæge,      þonne monna cynn
 
se ancenda      ealle gegædrað.
 
Ne eart þu nu þon leofre      nængum lifgendra,
50
menn to gemæccan,      ne medder ne fæder,
 
ne nængum gesibbra,      þonne se swearta hrefn,
 
siþþan ic ana of þe      ut siþade
 
þurh þæs sylfes hond      þe ic ær onsended wæs.
 
Ne magon þe nu heonan adon      hyrste þa readan,
55
ne gold ne sylfor      ne þinra goda nan,
 
ac her sculon abidan      ban bireafod,
 
besliten seonwum,      ond þe þin sawl sceal
 
minum unwillan      oft gesecan,
 
wemman mid wordum,      swa þu worhtest to me.
60
Eart þu dumb ond deaf,      ne sindan þine dreamas wiht.
 
Sceal ic þe nihtes seþeah      nyde gesecan,
 
synnum gesargad,      ond eft sona from ðe
 
hweorfan on honcred,      þonne halege menn
 
gode lifgendum      lofsong doð,
65
secan þa hamas      þe þu me ær scrife,
 
ond þa arleasan      eardungstowe,
 
ond þe sculon moldwyrmas      monige ceowan,
 
seonowum beslitan      swearte wihte,
 
gifre ond grædge.      Ne sindon þine geahþe wiht,
70
þa þu her on moldan      monnum eawdest.
 
Forþon þe wære selle      swiþe micle
 
þonne þe wæran ealle      eorþan spede,
 
(butan þu hy gedælde      dryhtne sylfum),
 
þær þu wurde æt frumsceafte fugel      oþþe fisc on sæ,
75
oððe eorþan neat      ætes tiolode,
 
feldgongende      feoh butan snyttro,
 
ge on westenne      wildra deora
 
þæt grimmeste,      þær swa god wolde,
 
ge þeah þu wære wyrmcynna      þæt wyrreste,
80
þonne þu æfre on moldan      mon gewurde,
 
oþþe æfre fulwihte      onfon sceolde.
 
þonne þu for unc bu      ondwyrdan scealt
 
on þam miclan dæge,      þonne eallum monnum beoð
 
wunde onwrigene,      þa þe in worulde ær
85
firenfulle menn      fyrn geworhton,
 
ðonne wile dryhten sylf      dæda gehyran,
 
æt ealra monna gehwam      muþes reorde
 
wunde wiþerlean.      Ac hwæt wilt þu þær
 
on domdæge      dryhtne secgan?
90
þonne ne bið nænig to þæs lytel lið      on lime geweaxen,
 
þæt þu ne scyle for æghwylc      anra onsundran
 
ryht agieldan,      ðonne reþe bið
 
dryhten æt dome.      Ac hwæt do wit unc,
 
þonne he unc hafað geedbyrded      oþre siþe?
95
Sculon wit þonne ætsomne      siþþan brucan
 
swylcra yrmþa,      swa þu unc ær scrife."
 
Firenaþ þus þæt flæschord,      sceal þonne feran on weg,
 
secan helle grund,      nales heofondreamas,
 
dædum gedrefed.      Ligeð dust þær hit wæs,
100
ne mæg him ondsware      ænige secgan,
 
ne þær edringe      ænge gehatan
 
gæste geomrum,      geoce oþþe frofre.
 
Biþ þæt heafod tohliden,      honda tohleoþode,
 
geaflas toginene,      goman toslitene,
105
seonwe beoð asogene,      sweora bicowen;
 
rib reafiað      reþe wyrmas,
 
drincað hloþum hra,      heolfres þurstge.
 
Bið seo tunge totogen      on tyn healfe
 
hungrum to hroþor.      Forþon heo ne mæg horsclice
110
wordum wrixlan      wið þone wergan gæst.
 
Gifer hatte se wyrm,      þam þa geaflas beoð
 
nædle scearpran.      Se geneþeð to
 
ærest ealra      on þam eorðscræfe;
 
he þa tungan totyhð      ond þa toþas þurhsmyhð,
115
ond to ætwelan      oþrum gerymeð,
 
ond þa eagan[?] þurhiteð      ufon on þæt heafod
 
wyrmum to wiste,      þonne biþ þæt werge
 
lic acolad      þæt he longe ær
 
werede mid wædum.      Bið þonne wyrmes giefl,
120
æt on eorþan.      þæt mæg æghwylcum
 
men to gemyndum      modsnotterra.