The Judgment Day I

Krapp and Dobbie, 1936 212-5; Krapp, G.P. and Dobbie, E.V.K., The Exeter Book, ASPR 3 (New York).
 
ðæt gelimpan sceal,      þætte lagu floweð,
 
flod ofer foldan;      feores bið æt ende
 
anra gehwylcum.      Oft mæg se þe wile
 
in his sylfes sefan      soð geþencan.
5
Hafað him geþinged hider      þeoden user
 
on þam mæstan dæge,      mægencyninga hyhst,
 
wile þonne forbærnan      brego moncynnes
 
lond mid lige.      Nis þæt lytulu spræc
 
to geheganne.      Hat bið onæled[?],
10
siþþan fyr nimeð      foldan sceatas,
 
byrnende lig      beorhte gesceafte;
 
bið eal þes ginna grund      gleda gefylled,
 
reþra bronda,      swa nu rixiað
 
gromhydge guman,      gylpe strynað,
15
hyra hlaforde      gehlæges tilgað,
 
oþþæt hy beswicað      synna weardas,
 
þæt hi mid þy heape      helle secað,
 
fleogað mid þam feondum.      Him biþ fyr ongean,
 
droflic wite,      þær næfre dæg scineð
20
leohte of lyfte,      ac a bilocen stondeð,
 
siþþan þæs gæstes gryre      agiefen weorþeð.
 
Ufan hit is enge      ond hit is innan hat;
 
nis þæt betlic bold[?],      ac þær is brogna hyhst,
 
ne noht hyhtlic ham,      ac þær is helle grund,
25
sarlic siðfæt      þam þe sibbe ful oft
 
tomældeð mid his muþe.      Ne con he þa mircan gesceaft,
 
hu hi butan ende      ece stondeð
 
þam þe þær for his synnum      onsægd weorþeð,
 
ond þonne a to ealdre      orleg dreogeð.
30
Hwa is þonne þæs ferðgleaw[?],      oþþe þæs fela cunne,
 
þæt æfre mæge heofona      heahþu gereccan,
 
swa georne þone godes dæl,      swa he gearo stondeð
 
clænum heortum,      þam þe þisne cwide willað
 
ondrædan þus deopne?      Sceal se dæg weorþan
35
þæt we forð berað      firena gehwylce,
 
þeawas ond geþohtas;      þæt bið þearlic gemot,
 
heardlic heremægen.      Hat biþ acolod.
 
Ne biþ þonne on þisse worulde      nymþe wætres sweg
 
     fisces eþel;
40
ne biþ her ban ne blod,      ac sceal bearna gehwylc
 
mid lice ond mid sawle      leanes fricgan
 
ealles þæs þe we on eorþan      ær geworhtan
 
godes oþþe yfles.      Ne mæg nænig gryre mare
 
geweorþan æfter worulde,      ond se bið wide cuð.
45
Ne tytaþ her tungul,      ac biþ tyr scæcen,
 
eorþan blædas.      Forþon ic a wille
 
leode læran      þæt hi lof godes
 
hergan on heahþu,      hyhtum to wuldre
 
lifgen on geleafan,      ond a lufan dryhtnes
50
wyrcan in þisse worulde,      ær þon se wlonca dæg
 
bodige þurh byman      brynehatne leg,
 
egsan oferþrym.      Ne bið nænges eorles tir
 
leng on þissum life,      siþþan leohtes weard
 
ofer ealne foldan fæþm      fyr onsendeð.
55
Lixeð lyftes mægen,      leg onetteð,
 
blæc byrnende,      blodgyte weorþeð
 
mongum gemeldad,      mægencyninges þrea;
 
beofað eal beorhte gesceaft,      brondas lacað
 
on þam deopan dæge,      dyneð upheofon.
60
þonne weras ond wif      woruld alætað,
 
eorþan yrmþu,      seoð þonne on ece gewyrht.
 
þonne bið gecyþed      hwa in clænnisse
 
lif alifde;      him bið lean gearo.
 
Hyht wæs a in heofonum,      siþþan user hælend[?] wæs,
65
middangeardes meotud,      þurh þa mæstan gesceaft
 
on ful blacne beam      bunden fæste
 
cearian clomme.      Crist ealle wat
 
gode dæde;      no þæs gilpan þearf
 
synfull sawel,      þæt hyre sie swegl ongean,
70
þonne he gehyrweð ful[?] oft      halge lare,
 
brigdeð on bysmer.      Ne con he þæs brogan dæl,
 
yfles ondgiet,      ær hit hine on fealleð.
 
He þæt þonne onfindeð,      þonne se fær cymeþ,
 
geond middangeard      monegum[?] gecyþeð,
75
þæt he bið on þæt wynstre weorud      wyrs gescaden,
 
þonne he on þa swiþran hond      swican mote,
 
leahtra alysed.      Lyt þæt geþenceð,
 
se þe him wines glæd      wilna bruceð,
 
siteð him symbelgal,      siþ ne bemurneð,
80
hu him æfter þisse worulde      weorðan mote.
 
Wile þonne forgieldan      gæsta dryhten
 
willum æfter þære wyrde,      wuldres ealdor,
 
þam þe his synna nu      sare geþenceþ,
 
modbysgunge      micle dreogeð;
85
him þæt þonne geleanað      lifes waldend,
 
heofona hyrde,      æfter heonansiþe
 
godum dædum,      þæs þe he swa geomor wearð,
 
sarig fore his synnum.      Ne sceal se to sæne beon
 
ne þissa larna to læt,      se þe him wile lifgan mid gode,
90
brucan þæs boldes      þe us beorht fæder
 
gearwað togeanes,      gæsta ealdor.
 
þæt is sigedryhten      þe þone sele frætweð,
 
timbreð torhtlice;      to sculon clæne,
 
womma lease,      swa se waldend cwæð,
95
ealra cyninga cyning.      Forþon cwicra gehwylc[?],
 
deophydigra,      dryhtne hyreð,
 
þara þe wile heofona      heahþu gestigan.
 
Hwæþre þæt gegongeð,      þeah þe hit sy greote beþeaht,
 
lic mid lame,      þæt hit sceal life onfon,
100
feores æfter foldan.      Folc biþ gebonnen,
 
Adames bearn      ealle to spræce;
 
beoð þonne gegædrad      gæst ond bansele,
 
gesomnad to þam siþe.      Soþ þæt wile cyþan[?],
 
þonne we us gemittað      on þam mæstan dæge,
105
rincas æt þære rode,      secgað þonne ryhta fela,
 
eal swylce under heofonum gewearð      hates ond cealdes,
 
godes oþþe yfles;      georne gehyreð
 
heofoncyninga hyhst      hæleþa[?] dæde.
 
Næfre mon þæs hlude      horn aþyteð
110
ne byman ablaweþ,      þæt ne sy seo beorhte stefn
 
ofer ealne middangeard      monnum hludre,
 
waldendes word;      wongas beofiað
 
for þam ærende      þæt he to us eallum wat.
 
Oncweþ nu þisne cwide;      cuþ sceal geweorþan
115
þæt ic gewægan ne mæg      wyrd under heofonum,
 
ac hit þus gelimpan sceal      leoda gehwylcum
 
ofer eall beorht gesetu,      byrnende lig.
 
Siþþan æfter þam lige      lif bið gestaþelad,
 
welan ah in wuldre      se nu wel þenceð.