Krapp and Dobbie, 1936 113-33; Krapp, G.P. and Dobbie, E.V.K., The Exeter Book, ASPR 3 (New York).
Hwæt! We ðæt hyrdon
hæleð eahtian,
deman dædhwate,
þætte in dagum gelamp
Maximianes,
se geond middangeard,
arleas cyning,
eahtnysse ahof,
5
cwealde cristne men,
circan fylde,
geat on græswong
godhergendra[?],
hæþen hildfruma,
haligra blod,
ryhtfremmendra.
Wæs his rice brad,
wid ond weorðlic
ofer werþeode,
10
lytesna ofer ealne
yrmenne grund.
Foron æfter burgum,
swa he biboden hæfde,
þegnas þryðfulle.
Oft[?] hi þræce rærdon,
dædum gedwolene,
þa þe dryhtnes æ
feodon þurh firencræft.
Feondscype rærdon,
15
hofon hæþengield,
halge cwelmdon,
breotun boccræftge,
bærndon[?] gecorene,
gæston godes cempan
gare ond lige.
Sum wæs æhtwelig
æþeles cynnes
rice gerefa.
Rondburgum weold,
20
eard weardade
oftast symle
in þære ceastre
Commedia,
heold hordgestreon.
Oft he hæþengield
ofer word godes,
weoh gesohte
neode geneahhe.
Wæs him noma cenned
25
Heliseus,
hæfde ealdordom
micelne ond mærne.
ða his mod ongon
fæmnan lufian,
(hine fyrwet bræc),
Iulianan.
Hio in gæste bær
halge treowe,
hogde georne
30
þæt hire mægðhad
mana gehwylces
fore Cristes lufan
clæne geheolde.
ða wæs sio fæmne
mid hyre fæder willan
welegum biweddad;
wyrd ne ful cuþe,
freondrædenne
hu heo from hogde,
35
geong on gæste.
Hire wæs godes egsa
mara in gemyndum,
þonne eall þæt maþþumgesteald
þe in þæs æþelinges
æhtum wunade.
þa wæs se weliga
þæra[?] wifgifta,
goldspedig guma,
georn on mode,
40
þæt him mon fromlicast
fæmnan gegyrede,
bryd to bolde.
Heo þæs beornes lufan
fæste wiðhogde,
þeah þe feohgestreon
under hordlocan,
hyrsta unrim
æhte ofer eorþan.
Heo þæt eal forseah,
45
ond þæt word acwæð
on wera mengu:
"Ic[?] þe mæg gesecgan
þæt þu þec sylfne ne þearft
swiþor swencan.
Gif þu soðne god
lufast ond gelyfest,
ond his lof rærest,
ongietest gæsta hleo,
ic beo gearo sona
50
unwaclice
willan þines.
Swylce ic þe secge,
gif þu to sæmran gode
þurh deofolgield
dæde biþencest,
hætsð hæþenweoh,
ne meaht þu habban mec,
ne geþreatian
þe to gesingan.
55
Næfre þu þæs swiðlic
sar gegearwast
þurh hæstne nið
heardra wita,
þæt þu mec onwende
worda þissa."
ða se æþeling wearð
yrre gebolgen,
firendædum fah,
gehyrde þære fæmnan word,
60
het ða gefetigan
ferend snelle,
hreoh ond hygeblind,
haligre fæder,
recene to rune.
Reord up astag,
siþþan hy togædre
garas hlændon,
hildeþremman.
Hæðne wæron begen
65
synnum seoce,
sweor ond aþum.
wið þære fæmnan fæder
frecne mode,
daraðhæbbende:
"Me þin dohtor hafað
geywed orwyrðu.
Heo me on an sagað
70
þæt heo mæglufan
minre ne gyme,
freondrædenne.
Me þa fraceðu sind
on modsefan
mæste weorce,
þæt heo mec swa torne
tæle gerahte
fore þissum folce,
het me fremdne god,
75
ofer þa oþre
þe we ær cuþon,
welum weorþian,
wordum lofian,
on hyge hergan,
oþþe hi nabban."
Geswearc þa swiðferð
sweor[?] æfter worde,
þære fæmnan fæder,
ferðlocan onspeon:
80
"Ic þæt geswerge
þurh soð godu,
swa ic are æt him
æfre finde,
oþþe, þeoden, æt þe
þine hyldu
winburgum in,
gif þas word sind soþ,
monna leofast,
þe þu me sagast,
85
þæt ic hy ne sparige,
ac on spild giefe,
þeoden mæra,
þe to
gewealde[?].
Dem þu hi to deaþe,
gif þe gedafen þince,
swa to life læt,
swa þe leofre sy."
Eode þa fromlice
fæmnan to spræce,
90
anræd ond yreþweorg,
yrre gebolgen,
þær he
glædmode[?] geonge wiste
wic weardian.
He þa worde cwæð:
"ðu eart dohtor min
seo dyreste
ond seo sweteste
in sefan minum,
95
ange for eorþan,
minra eagna leoht,
Iuliana!
þu on geaþe hafast
þurh þin orlegu
unbiþyrfe
ofer witena dom
wisan gefongen.
Wiðsæcest þu to swiþe
sylfre rædes
100
þinum brydguman,
se is betra þonne þu,
æþelra for eorþan,
æhtspedigra
feohgestreona.
He is to freonde god.
Forþon is þæs wyrþe,
þæt þu þæs weres frige,
ece eadlufan,
an ne forlæte."
105
Him þa seo eadge
ageaf ondsware,
Iuliana
(hio to gode hæfde
freondrædenne
fæste gestaþelad):
"Næfre ic þæs þeodnes
þafian wille
mægrædenne,
nemne he mægna god
110
geornor bigonge
þonne he gen dyde,
lufige mid lacum
þone þe leoht gescop,
heofon ond eorðan
ond holma bigong,
eodera ymbhwyrft.
Ne mæg he elles mec
bringan to bolde.
He þa brydlufan
115
sceal to oþerre
æhtgestealdum
idese secan;
nafað he
ænige[?] her."
Hyre þa þurh yrre
ageaf ondsware
fæder feondlice,
nales frætwe onheht:
"Ic þæt gefremme,
gif min feorh leofað
120
gif þu unrædes
ær ne geswicest,
ond þu fremdu godu
forð bigongest
ond þa forlætest
þe us leofran sind,
þe þissum folce
to freme stondað,
þæt þu ungeara
ealdre scyldig
125
þurh deora gripe
deaþe sweltest,
gif þu geþafian nelt
þingrædenne,
modges gemanan.
Micel is þæt ongin
ond
þreaniedlic[?] þinre gelican,
þæt þu forhycge
hlaford urne."
130
Him þa seo eadge
ageaf ondsware,
gleaw ond gode leof,
Iuliana:
"Ic þe to soðe
secgan wille,
bi me lifgendre
nelle ic lyge fremman.
Næfre ic me ondræde
domas þine,
135
ne me weorce sind
witebrogan,
hildewoman,
þe þu hæstlice
manfremmende
to me beotast,
ne þu næfre gedest
þurh gedwolan þinne
þæt þu mec acyrre
from Cristes lofe."
140
ða wæs ellenwod,
yrre ond reþe,
frecne ond ferðgrim,
fæder wið dehter.
Het hi þa swingan,
susle þreagan,
witum wægan,
ond þæt word acwæð:
"Onwend þec in gewitte,
ond þa word oncyr
145
þe þu unsnyttrum
ær gespræce,
þa þu goda ussa
gield forhogdest."
Him seo unforhte
ageaf ondsware
þurh gæstgehygd,
Iuliana:
"Næfre þu gelærest
þæt ic leasingum,
150
dumbum ond deafum
deofolgieldum,
gæsta[?] geniðlum
gaful onhate,
þam wyrrestum
wites þegnum,
ac ic weorðige
wuldres ealdor
middangeardes
ond mægenþrymmes,
155
ond him anum to
eal biþence,
þæt he mundbora
min geweorþe,
helpend ond hælend
wið hellsceaþum."
Hy þa þurh yrre
Affricanus,
fæder fæmnan ageaf
on feonda geweald
gelædan het
æfter leohtes cyme
to his domsetle.
Duguð wafade
on þære fæmnan wlite,
folc eal geador.
Hy þa se æðeling
ærest grette,
165
hire brydguma,
bliþum wordum:
"Min se swetesta
sunnan scima,
Iuliana!
Hwæt, þu glæm hafast,
ginfæste giefe,
geoguðhades blæd!
Gif þu godum ussum
gen gecwemest,
170
ond þe to swa mildum
mundbyrd secest,
hyldo[?] to halgum,
beoð þe ahylded fram
wraþe geworhtra
wita unrim,
grimra gyrna,
þe þe gegearwad sind,
gif þu onsecgan nelt
soþum gieldum."
175
Him seo æþele mæg
ageaf ondsware:
"Næfre þu geþreatast
þinum beotum,
ne wita þæs fela
wraðra gegearwast,
þæt ic þeodscype
þinne lufie,
buton þu forlæte
þa leasinga,
180
weohweorðinga,
ond wuldres god
ongyte gleawlice,
gæsta scyppend,
meotud moncynnes,
in þæs meahtum sind
a butan ende
ealle gesceafta."
ða for þam folce
frecne mode
185
beotwordum spræc,
bealg hine swiþe
folcagende,
ond þa fæmnan het
þurh niðwræce
nacode þennan,
ond mid sweopum swingan
synna lease.
Ahlog þa se hererinc,
hospwordum spræc:
190
"þis is ealdordom
uncres gewynnes
on fruman gefongen!
Gen ic feores þe
unnan wille,
þeah þu ær fela
unwærlicra
worda gespræce,
onsoce to swiðe
þæt þu soð godu
195
lufian wolde.
þe þa lean sceolan
wiþerhycgendre[?],
witebrogan,
æfter weorþan,
butan þu ær wiþ hi
geþingige,
ond him þoncwyrþe
æfter leahtorcwidum
lac onsecge,
200
sibbe gesette.
Læt þa sace restan,
lað leodgewin.
Gif þu leng ofer þis
þurh þin dolwillen
gedwolan fylgest,
þonne ic nyde sceal
niþa gebæded
on þære grimmestan
godscyld wrecan,
205
torne teoncwide,
þe þu tælnissum
wiþ þa selestan
sacan ongunne,
ond þa mildestan
þara þe men witen,
þe þes leodscype mid him
longe bieode."
Him þæt æþele mod
unforht oncwæð:
210
"Ne ondræde ic me
domas þine,
awyrged womsceaða,
ne þinra wita bealo.
Hæbbe ic me to hyhte
heofonrices weard,
mildne mundboran,
mægna waldend,
se mec gescyldeð
wið þinum scinlace
215
of gromra gripe,
þe þu to godum tiohhast.
ða sind geasne
goda gehwylces,
idle, orfeorme,
unbiþyrfe,
ne þær freme
meteð[?] fira ænig
soðe sibbe,
þeah þe sece to him
220
freondrædenne.
He ne findeð þær
duguþe mid deoflum.
Ic to dryhtne min
mod staþelige,
se ofer mægna gehwylc
waldeð wideferh,
wuldres agend,
sigora gehwylces.
þæt is soð cyning."
225
ða þam folctogan
fracuðlic þuhte
þæt he ne meahte
mod oncyrran,
fæmnan foreþonc.
He bi feaxe het
ahon ond ahebban
on heanne beam,
þær seo sunsciene
slege þrowade,
230
sace singrimme,
siex tida dæges,
ond he ædre het
eft asettan,
laðgeniðla,
ond gelædan bibead
to carcerne.
Hyre wæs Cristes lof
in ferðlocan
fæste biwunden,
235
milde modsefan,
mægen unbrice.
ða wæs mid clustre
carcernes duru
behliden, homra geweorc.
Halig þær inne
wærfæst wunade.
Symle heo wuldorcyning
herede æt heortan,
heofonrices god,
240
in þam nydclafan,
nergend fira,
heolstre bihelmad.
Hyre wæs halig gæst
singal gesið.
ða cwom semninga
in þæt hlinræced
hæleða gewinna,
yfeles ondwis.
Hæfde engles hiw,
245
gleaw gyrnstafa
gæstgeniðla,
helle hæftling,
to þære halgan spræc:
"Hwæt dreogest þu,
seo dyreste
ond seo weorþeste
wuldorcyninge,
dryhtne ussum?
ðe þes dema hafað
250
þa wyrrestan
witu gegearwad,
sar endeleas,
gif þu onsecgan nelt,
gleawhycgende,
ond his godum cweman.
Wes þu on ofeste,
swa he þec ut heonan
lædan hate,
þæt þu lac hraþe
255
onsecge sigortifre,
ær þec swylt nime,
deað fore duguðe.
þy þu þæs deman scealt,
eadhreðig mæg,
yrre gedygan."
Frægn þa fromlice,
seo þe forht ne wæs,
Criste gecweme,
hwonan his cyme wære.
260
Hyre se wræcmæcga
wið þingade:
"Ic eom engel godes
ufan siþende,
þegn geþungen,
ond to þe sended,
halig of heahþu.
þe sind heardlicu,
wundrum
wælgrim[?],
witu geteohhad
265
to gringwræce.
Het þe god beodan,
bearn waldendes,
þæt þe burge þa."
ða wæs seo fæmne
for þam færspelle
egsan geaclad,
þe hyre se aglæca,
wuldres wiþerbreca,
wordum sægde.
270
Ongan þa fæstlice
ferð staþelian,
geong grondorleas,
to
gode[?] cleopian[?]
"Nu[?] ic þec, beorna hleo,
biddan wille
ece ælmihtig,
þurh þæt æþele gesceap
þe þu, fæder engla,
æt fruman settest,
275
þæt þu me ne læte
of lofe hweorfan
þinre eadgife,
swa me þes ar bodað
frecne færspel,
þe me fore stondeð.
Swa ic þe, bilwitne,
biddan wille
þæt þu me gecyðe,
cyninga wuldor,
280
þrymmes hyrde,
hwæt þes þegn sy,
lyftlacende,
þe mec læreð from þe
on stearcne weg."
Hyre stefn oncwæð
wlitig of wolcnum,
word hleoþrade:
"Forfoh þone frætgan
ond fæste geheald,
285
oþþæt he his siðfæt
secge mid ryhte,
ealne from orde,
hwæt his æþelu syn."
ða wæs þære fæmnan
ferð geblissad,
domeadigre[?].
Heo þæt deofol genom
[...] "ealra cyninga cyning
to cwale syllan.
290
ða gen ic gecræfte
þæt se cempa ongon
waldend wundian,
weorud to segon
þæt þær blod ond wæter
bu tu ætgædre
eorþan sohtun.
ða gen ic Herode
in hyge
bisweop[?] þæt he Iohannes bibead
295
heafde biheawan,
ða se halga wer
þære wiflufan
wordum styrde,
unryhtre æ.
Eac ic gelærde
Simon searoþoncum
þæt he sacan ongon
wiþ þa gecorenan
Cristes þegnas,
300
ond þa halgan weras
hospe gerahte
þurh deopne gedwolan,
sægde hy dryas wæron.
Neþde ic nearobregdum
þær ic Neron bisweac,
þæt he acwellan het
Cristes þegnas,
Petrus ond Paulus.
Pilatus ær
305
on rode aheng
rodera waldend,
meotud meahtigne
minum larum.
Swylce ic Egias
eac gelærde
þæt he unsnytrum
Andreas het
ahon haligne
on heanne beam,
310
þæt he of galgan his
gæst onsende
in wuldres wlite.
þus ic wraþra fela
mid minum broþrum
bealwa gefremede,
sweartra synna,
þe ic
asecgan[?] ne mæg,
rume areccan,
ne gerim witan,
315
heardra heteþonca."
Him seo halge oncwæð
þurh gæstes giefe,
Iuliana:
"þu scealt furþor gen,
feond moncynnes,
siþfæt secgan,
hwa þec sende to me."
Hyre se aglæca
ageaf ondsware,
320
forhtafongen,
friþes orwena:
"Hwæt, mec min fæder
on þas fore to þe,
hellwarena cyning,
hider onsende
of þam engan ham,
se is yfla gehwæs
in þam grornhofe
geornfulra þonne ic.
325
þonne he usic sendeð
þæt
we[?] soðfæstra
þurh misgedwield
mod oncyrren,
ahwyrfen from halor,
we beoð hygegeomre,
forhte on ferðþe.
Ne biþ us frea milde,
egesful ealdor,
gif we yfles noht
330
gedon habbaþ;
ne durran we siþþan
for his onsyne
ower geferan.
þonne he onsendeð
geond sidne grund
þegnas of þystrum,
hateð þræce ræran,
gif we
gemette[?] sin
on moldwege,
335
oþþe feor oþþe neah
fundne weorþen,
þæt hi usic binden
ond in bælwylme
suslum swingen.
Gif soðfæstra
þurh myrrelsan
mod ne
oðcyrreð[?],
haligra hyge,
we þa heardestan
340
ond þa wyrrestan
witu geþoliað
þurh sarslege.
Nu þu sylfa meaht
on sefan þinum
soð gecnawan,
þæt ic þisse noþe wæs
nyde gebæded,
þragmælum geþread,
þæt ic þe sohte."
345
þa gen seo halge ongon
hæleþa gewinnan,
wrohtes wyrhtan,
wordum frignan,
fyrnsynna fruman:
"þu me furþor scealt
secgan, sawla feond,
hu þu
soðfæstum[?]
þurh synna slide
swiþast sceþþe,
350
facne bifongen."
Hyre se feond oncwæð,
wræcca wærleas,
wordum mælde:
"Ic þe, ead mæg,
yfla gehwylces
þara þe ic gefremede,
nalæs feam
siðum[?],
355
synna wundum,
þæt þu þy sweotolicor
sylf gecnawe
þæt þis is soð, nales leas.
Ic þæt wende
ond witod tealde
þriste geþoncge,
þæt ic þe meahte
butan earfeþum
anes cræfte
360
ahwyrfan from halor,
þæt þu heofoncyninge
wiðsoce, sigora frean,
ond to sæmran gebuge,
onsægde synna fruman.
þus ic soðfæstum
þurh mislic bleo
mod oncyrre.
þær ic hine finde
ferð staþelian
365
to godes willan,
ic beo gearo sona
þæt ic him monigfealde
modes gælsan
ongean bere
grimra geþonca,
dyrnra gedwilda,
þurh gedwolena rim.
Ic him geswete
synna lustas,
370
mæne modlufan,
þæt he minum hraþe,
leahtrum gelenge,
larum
hyreð[?].
Ic hine þæs swiþe
synnum onæle
þæt he byrnende
from gebede swiceð,
stepeð stronglice,
staþolfæst ne mæg
375
fore leahtra lufan
lenge gewunian
in gebedstowe.
Swa ic brogan to
laðne gelæde
þam þe ic lifes ofonn,
leohtes geleafan,
ond he larum wile
þurh modes myne
minum hyran,
380
synne fremman,
he siþþan sceal
godra gumcysta
geasne hweorfan.
gemete modigne
metodes cempan
wið flanþræce,
nele feor þonan
385
bugan from beaduwe,
ac he bord ongean
hefeð hygesnottor,
haligne scyld,
gæstlic guðreaf,
nele gode swican,
ac he beald in gebede
bidsteal gifeð
fæste on feðan,
ic sceal feor þonan
390
heanmod hweorfan,
hroþra bidæled,
in gleda gripe,
gehðu mænan,
þæt ic ne meahte
mægnes cræfte
guðe wiðgongan,
ac ic geomor sceal
secan oþerne
ellenleasran,
395
under cumbolhagan,
cempan sænran,
þe ic onbryrdan mæge
beorman mine,
agælan æt guþe.
þeah he godes hwæt
onginne gæstlice,
ic beo gearo sona,
þæt ic ingehygd
eal geondwlite,
400
hu
gefæstnad[?] sy
ferð innanweard,
wiðsteall geworht.
Ic þæs wealles geat
ontyne þurh teonan;
bið se torr þyrel,
ingong geopenad,
þonne ic ærest him
405
in breostsefan
bitre geþoncas
þurh mislice
modes willan,
þæt him sylfum
selle þynceð
leahtras to fremman
ofer lof godes,
lices lustas.
Ic beo lareow georn
410
þæt he monþeawum
minum lifge
acyrred cuðlice
from Cristes æ,
mod gemyrred
me to gewealde
in synna seað.
Ic þære sawle ma
geornor gyme
ymb þæs gæstes forwyrd
415
þonne þæs lichoman,
se þe on legre sceal
weorðan in worulde
wyrme to hroþor,
bifolen in foldan."
ða gien seo fæmne spræc:
"Saga, earmsceapen,
unclæne gæst,
hu þu þec geþyde,
þystra stihtend,
420
on clænra gemong?
þu wið Criste geo
wærleas wunne
ond gewin tuge,
hogdes wiþ halgum.
þe wearð helle seað
niþer gedolfen,
þær þu nydbysig
fore oferhygdum
eard gesohtes.
425
Wende ic þæt þu þy wærra
weorþan sceolde
wið soðfæstum
swylces gemotes
ond þy unbealdra,
þe þe oft wiðstod
þurh wuldorcyning
willan þines."
Hyre þa se werga
wið þingade,
430
earm aglæca:
"þu me ærest saga,
hu þu gedyrstig
þurh deop gehygd
wurde þus wigþrist
ofer eall wifa cyn,
þæt þu mec þus fæste
fetrum gebunde,
æghwæs orwigne.
þu in ecne god,
435
þrymsittendne,
þinne getreowdes,
meotud moncynnes,
swa ic in minne fæder,
hellwarena cyning,
hyht staþelie.
þonne ic beom onsended
wið soðfæstum,
þæt ic in manweorcum
mod oncyrre,
440
hyge from halor,
me hwilum biþ
forwyrned þurh wiþersteall
willan mines,
hyhtes æt halgum,
swa me her gelamp
sorg on siþe.
Ic þæt sylf gecneow
to late micles,
sceal nu lange ofer þis,
445
scyldwyrcende,
scame þrowian.
Forþon ic þec halsige
þurh þæs hyhstan meaht,
rodorcyninges giefe,
se þe on rode treo
geþrowade,
þrymmes ealdor,
þæt þu miltsige
me þearfendum,
450
þæt unsælig
eall ne forweorþe,
þeah ic þec gedyrstig
ond þus dolwillen
siþe gesohte,
þær ic swiþe me
þyslicre ær
þrage ne wende."
ða seo wlitescyne
wuldres condel
455
to þam wærlogan
wordum mælde:
"þu scealt
ondettan[?] yfeldæda ma,
hean helle gæst,
ær þu heonan mote,
hwæt þu to teonan
þurhtogen hæbbe
micelra manweorca
manna tudre
460
deorcum gedwildum."
Hyre þæt deofol oncwæð:
"Nu ic þæt gehyre
þurh þinne hleoþorcwide,
þæt ic nyde sceal
niþa gebæded
mod meldian,
swa þu me beodest,
þreaned þolian.
Is þeos þrag ful strong,
465
þreat ormæte.
Ic sceal þinga gehwylc
þolian ond þafian
on þinne dom,
womdæda onwreon,
þe[?] ic wideferg
sweartra gesyrede.
Oft[?] ic syne ofteah,
ablende bealoþoncum
beorna unrim
470
monna cynnes,
misthelme forbrægd
þurh attres ord
eagna leoman
sweartum scurum,
ond ic sumra fet
forbræc bealosearwum,
sume in bryne sende,
in liges locan,
þæt him lasta wearð
475
siþast gesyne.
Eac ic sume gedyde
þæt him banlocan
blode spiowedan,
þæt hi færinga
feorh aleton
þurh ædra wylm.
Sume on yðfare
wurdon on
wege[?] wætrum bisencte,
480
on mereflode,
minum cræftum
under reone stream.
Sume ic rode bifealh,
þæt hi hyra dreorge
on hean galgan
lif aletan.
Sume ic larum geteah,
to geflite fremede,
þæt hy færinga
485
ealde[?] æfþoncan
edniwedan,
beore
druncne[?].
Ic him byrlade
wroht of wege,
þæt hi in winsele
þurh sweordgripe
sawle forletan
of flæschoman
fæge scyndan,
490
sarum gesohte.
Sume, þa ic funde
butan godes tacne,
gymelease,
ungebletsade,
þa[?] ic bealdlice
þurh mislic cwealm
minum hondum
searoþoncum slog.
Ic asecgan ne mæg,
495
þeah ic gesitte
sumerlongne dæg,
eal þa earfeþu
þe ic ær ond siþ
gefremede to facne,
siþþan furþum wæs
rodor aræred
ond ryne tungla,
folde gefæstnad
ond þa forman men,
500
Adam ond Aeue,
þam ic ealdor oðþrong,
ond hy gelærde
þæt hi lufan dryhtnes,
beorhtne boldwelan,
þæt him bæm gewearð
yrmþu to ealdre,
ond hyra eaferum swa,
505
mircast manweorca.
Hwæt sceal ic ma riman
yfel endeleas?
Ic eall gebær,
wraþe wrohtas
geond werþeode,
þa þe
gewurdun[?] widan feore
from fruman worulde
fira cynne,
510
eorlum on eorþan.
Ne wæs ænig þara
þæt me þus þriste,
swa þu nu þa,
halig mid hondum,
hrinan dorste,
næs ænig þæs modig
mon ofer eorþan
þurh halge meaht,
heahfædra nan
515
ne witgena.
þeah þe him weoruda god
onwrige, wuldres cyning,
wisdomes gæst,
giefe unmæte,
hwæþre ic gong to þam
agan moste.
Næs ænig þara
þæt mec þus bealdlice
bennum bilegde,
520
þream forþrycte,
ær þu nu þa
þa
miclan[?] meaht
mine[?] oferswiðdest,
fæste forfenge,
þe me fæder sealde,
feond moncynnes,
þa he mec feran het,
þeoden of þystrum,
þæt ic þe sceolde
525
synne swetan.
þær mec sorg bicwom,
hefig hondgewinn.
Ic bihlyhhan ne þearf
æfter sarwræce
siðfæt þisne
magum in gemonge,
þonne ic mine sceal
agiefan gnorncearig
gafulrædenne
530
in þam reongan ham."
ða se gerefa het,
of þam engan hofe
ut gelædan
on hyge halge
hæþnum to spræce
to his domsetle.
Heo þæt deofol teah,
535
breostum inbryrded,
bendum fæstne,
halig hæþenne.
Ongan þa hreowcearig
siðfæt seofian,
sar cwanian,
wyrd wanian,
wordum mælde:
"Ic þec halsige,
hlæfdige min,
540
Iuliana,
fore godes sibbum,
þæt þu furþur me
fraceþu ne wyrce,
edwit for eorlum,
þonne þu ær dydest,
þa þu oferswiþdest
þone snotrestan
under hlinscuan
helwarena[?] cyning
545
in feonda byrig;
þæt
is[?] fæder user,
morþres manfrea.
Hwæt, þu mec þreades
þurh sarslege!
Ic to soþe wat
þæt ic ær ne sið
ænig ne mette
in woruldrice
wif[?] þe gelic,
550
þristran geþohtes
ne þweorhtimbran
mægþa cynnes.
Is on me sweotul
þæt þu unscamge
æghwæs wurde
on ferþe frod."
ða hine seo fæmne forlet
æfter þræchwile
þystra neosan
555
in sweartne grund,
sawla
gewinnan[?],
on wita forwyrd.
Wiste he þi gearwor,
manes melda,
magum to secgan,
susles þegnum,
hu him on siðe gelomp.
560
heredon on heahþu
ond his halig
word[?],
sægdon soðlice
þæt he sigora gehwæs
ofer ealle gesceaft
ana
weolde[?],
ecra eadgiefa."
ða cwom engel godes
frætwum blican
ond þæt fyr tosceaf,
565
gefreode ond gefreoðade
facnes clæne,
leahtra lease,
ond þone lig towearp,
heorogiferne,
þær seo halie stod,
mægþa bealdor,
on þam midle gesund.
þæt þam weligan wæs
weorc to þolianne,
570
þær he hit for worulde
wendan meahte,
sohte synnum fah,
hu he sarlicast
þurh þa wyrrestan
witu meahte
feorhcwale findan.
Næs se feond to læt,
se hine gelærde
þæt he læmen fæt
575
biwyrcan het
wundorcræfte,
wiges womum,
ond wudubeamum,
holte
bihlænan[?].
ða se
hearda[?] bibead
þæt mon þæt lamfæt
leades gefylde,
ond þa onbærnan het
bælfira mæst,
580
ad onælan,
se wæs æghwonan
ymbboren mid brondum.
Bæð hate weol.
Het þa ofestlice
yrre gebolgen
leahtra lease
in þæs leades wylm
scufan butan scyldum.
þa toscaden wearð
585
lig tolysed.
Lead wide sprong,
hat, heorogifre.
Hæleð[?] wurdon acle
arasad for þy ræse.
þær on rime forborn
þurh þæs fires fnæst
fif ond hundseofontig
hæðnes herges.
ða gen sio halge stod
590
ungewemde wlite.
Næs hyre wloh ne hrægl,
ne feax ne fel
fyre gemæled,
ne lic ne leoþu.
Heo in lige stod
æghwæs onsund,
sægde ealles þonc
dryhtna dryhtne.
þa se dema wearð
595
hreoh ond hygegrim,
ongon his hrægl teran,
swylce he grennade
ond gristbitade,
wedde on gewitte
swa wilde deor,
grymetade gealgmod
ond his godu tælde,
þæs þe hy ne
meahtun[?] mægne wiþstondan
600
wifes willan.
Wæs seo wuldres mæg
anræd ond unforht,
eafoða gemyndig,
dryhtnes willan.
þa se dema het
aswebban sorgcearig
þurh sweordbite
on hyge halge,
heafde bineotan
605
Criste gecorene.
Hine se cwealm ne þeah,
siþþan he þone fintan
furþor cuþe.
ða wearð þære halgan
hyht geniwad
ond þæs mægdnes mod
miclum geblissad,
siþþan heo gehyrde
hæleð eahtian
610
inwitrune,
þæt hyre endestæf
of gewindagum
weorþan sceolde,
lif alysed.
Het þa leahtra ful
clæne ond gecorene
to cwale lædan,
synna lease.
ða cwom semninga
615
hean helle gæst,
hearmleoð agol,
earm ond unlæd,
þone heo ær gebond
awyrgedne
ond mid witum swong,
cleopade þa for corþre,
ceargealdra full:
"Gyldað nu mid gyrne,
þæt heo goda ussa
620
meaht
forhogde[?],
ond mec swiþast
geminsade,
þæt ic to meldan wearð.
Lætað hy laþra
leana hleotan
þurh wæpnes spor,
wrecað ealdne nið,
synne gesohte.
Ic þa sorge gemon,
625
hu ic bendum fæst
bisga unrim
on anre niht
earfeða dreag,
yfel ormætu."
þa seo eadge biseah
ongean gramum,
Iuliana[?],
gehyrde heo hearm galan
helle deofol.
630
Feond moncynnes
ongon þa on
fleam[?] sceacan,
wita neosan,
ond þæt word acwæð:
"Wa me forworhtum!
Nu is wen micel
þæt heo mec eft wille
earmne gehynan
yflum yrmþum,
swa heo mec ær dyde."
635
ða wæs gelæded
londmearce neah
ond to þære stowe
þær hi stearcferþe
þurh cumbolhete
cwellan þohtun.
Ongon heo þa læran
ond to lofe trymman
folc of firenum
ond him frofre gehet,
640
weg to wuldre,
ond þæt word acwęð:
"Gemunað wigena wyn
ond wuldres þrym,
haligra hyht,
heofonengla god.
He is þæs wyrðe,
þæt hine werþeode
ond eal engla cynn
up on roderum
645
hergen, heahmægen,
þær is help gelong
ece to ealdre,
þam þe agan sceal.
Forþon ic, leof weorud,
læran wille,
æfremmende,
þæt ge eower hus
gefæstnige,
þy læs hit ferblædum
650
windas toweorpan.
Weal sceal þy trumra
strong wiþstondan
storma scurum,
leahtra gehygdum.
Ge mid lufan sibbe,
leohte geleafan,
to þam lifgendan
stane stiðhydge
staþol fæstniað,
655
soðe treowe
ond sibbe mid eow
healdað æt heortan,
halge rune
þurh modes myne.
þonne eow miltse giefeð
fæder ælmihtig,
þær ge
frofre[?] agun
æt mægna gode,
mæste þearfe
660
æfter sorgstafum.
Forþon ge sylfe neton
utgong heonan,
ende lifes.
Wærlic me þinceð
þæt ge wæccende
wearde healden,
þy læs eow wiþerfeohtend
665
weges forwyrnen
to wuldres byrig.
Biddað bearn godes
þæt me brego engla,
meotud moncynnes,
milde geweorþe,
sigora sellend.
Sibb sy mid eowic,
symle soþ lufu."
ða hyre sawl wearð
670
alæded of lice
to þam langan gefean
þurh sweordslege.
þa se synscaþa
to scipe sceohmod
sceaþena þreate
leolc ofer laguflod
longe hwile
675
on swonrade.
Swylt ealle fornom
secga hloþe
ond hine sylfne mid,
ærþon hy to lande
geliden hæfdon,
þurh þearlic þrea.
þær [XXX] wæs
ond feowere eac
feores onsohte
680
þurh wæges wylm
wigena cynnes,
heane mid hlaford,
hroþra bidæled,
hyhta lease
helle sohton.
Ne þorftan þa þegnas
in þam þystran ham,
seo geneatscolu
in þam neolan scræfe,
685
to þam frumgare
feohgestealda[?]
witedra wenan,
þæt hy in winsele
ofer
beorsetle[?] beagas þegon,
æpplede gold.
Ungelice wæs
læded lofsongum
lic haligre
690
micle mægne
to moldgræfe,
þæt hy hit gebrohton
burgum in innan,
sidfolc micel.
þær siððan wæs
geara gongum
godes lof hafen
þrymme micle
oþ þisne dæg
695
mid þeodscipe.
Is me þearf micel
þæt seo halge me
helpe gefremme,
þonne me gedælað
deorast ealra,
sibbe toslitað
sinhiwan tu,
micle modlufan.
Min sceal of lice
700
sawul on siðfæt,
nat ic sylfa hwider,
eardes
uncyðgu[?];
of sceal ic þissum,
secan oþerne
ærgewyrhtum,
gongan iudædum.
Geomor hweorfeð
C Y ond
N.
Cyning biþ reþe,
705
sigora syllend,
þonne synnum fah
hwæt him æfter dædum
deman wille
lifes to leane.
L F beofað,
seomað sorgcearig.
Sar eal gemon,
710
synna wunde,
þe ic siþ oþþe ær
geworhte in worulde.
þæt ic wopig sceal
tearum mænan.
Wæs an tid to læt
þæt ic yfeldæda
ær gescomede,
þenden gæst ond lic
geador siþedan
715
onsund on earde.
þonne arna biþearf,
þæt me seo halge
wið þone hyhstan cyning
geþingige.
Mec þæs þearf monaþ,
micel modes sorg.
Bidde ic monna gehwone
gumena cynnes,
þe þis gied wræce,
720
þæt he mec neodful
bi noman minum
gemyne modig,
ond meotud bidde
þæt me heofona helm
helpe gefremme,
meahta waldend,
on þam
miclan[?] dæge,
fæder, frofre gæst,
in þa frecnan tid,
725
dæda demend,
ond se deora sunu,
þonne seo þrynis
þrymsittende
þurh þa sciran gesceaft
scrifeð bi gewyrhtum
meorde monna gehwam.
Forgif us, mægna god,
730
þæt we þine onsyne,
æþelinga wyn,
milde gemeten
on þa mæran tid.