Beowulf

Dobbie, 1953 3-98; Dobbie, E.V.K., Beowulf and Judith, ASPR 4 (New York).

 

Hwæt! We Gardena      in geardagum,

 

þeodcyninga,      þrym gefrunon,

 

hu ða æþelingas      ellen fremedon.

 

Oft Scyld Scefing      sceaþena[?] þreatum,

5

monegum mægþum,      meodosetla ofteah,

 

egsode eorlas[?].      Syððan ærest wearð

 

feasceaft funden,      he þæs frofre gebad,

 

weox under wolcnum,      weorðmyndum þah,

 

oðþæt him æghwylc      þara ymbsittendra

10

ofer hronrade      hyran scolde,

 

gomban gyldan.      þæt wæs god cyning!

 

ðæm eafera wæs      æfter cenned,

 

geong in geardum,      þone god sende

 

folce to frofre;      fyrenðearfe ongeat

15

þe hie ær drugon      aldorlease[?]

 

lange hwile.      Him þæs liffrea,

 

wuldres wealdend,      woroldare forgeaf;

 

Beowulf wæs breme      (blæd wide sprang),

 

Scyldes eafera      Scedelandum in.

20

Swa sceal geong[?] guma[?]      gode gewyrcean,

 

fromum feohgiftum      on fæder bearme[?],

 

þæt hine on ylde      eft gewunigen

 

wilgesiþas,      þonne wig cume,

 

leode gelæsten;      lofdædum sceal

25

in mægþa gehwære      man geþeon.

 

Him ða Scyld gewat      to gescæphwile

 

felahror feran      on frean wære.

 

Hi hyne þa ætbæron      to brimes faroðe,

 

swæse gesiþas,      swa he selfa bæd,

30

þenden wordum weold      wine Scyldinga;

 

leof landfruma      lange ahte.

 

þær æt hyðe stod      hringedstefna,

 

isig ond utfus,      æþelinges fær.

 

Aledon þa      leofne þeoden,

35

beaga bryttan,      on bearm scipes,

 

mærne be mæste.      þær wæs madma fela

 

of feorwegum,      frætwa, gelæded;

 

ne hyrde ic cymlicor      ceol gegyrwan

 

hildewæpnum      ond heaðowædum,

40

billum ond byrnum;      him on bearme læg

 

madma mænigo,      þa him mid scoldon

 

on flodes æht      feor gewitan.

 

Nalæs hi hine læssan      lacum teodan,

 

þeodgestreonum,      þon þa dydon

45

þe hine æt frumsceafte      forð onsendon

 

ænne ofer yðe      umborwesende.

 

þa gyt hie him asetton      segen geldenne[?]

 

heah ofer heafod,      leton holm beran,

 

geafon on garsecg;      him wæs geomor sefa,

50

murnende mod.      Men ne cunnon

 

secgan to soðe,      selerædende[?],

 

hæleð under heofenum,      hwa þæm hlæste onfeng.

 

ða wæs on burgum      Beowulf Scyldinga,

 

leof leodcyning,      longe þrage

55

folcum gefræge      (fæder ellor hwearf,

 

aldor of earde),      oþþæt him eft onwoc

 

heah Healfdene;      heold þenden lifde,

 

gamol ond guðreouw,      glæde Scyldingas.

 

ðæm feower bearn      forð gerimed

60

in worold wocun,      weoroda ræswan[?],

 

Heorogar ond Hroðgar      ond Halga til;

 

hyrde ic þæt      wæs[?] Onelan[?] cwen,

 

Heaðoscilfingas      healsgebedda.

 

þa wæs Hroðgare      heresped gyfen,

65

wiges weorðmynd,      þæt him his winemagas

 

georne hyrdon,      oð[?] þæt seo geogoð geweox,

 

magodriht micel.      Him on mod bearn

 

þæt healreced      hatan wolde,

 

medoærn micel,      men gewyrcean

70

þonne[?] yldo bearn      æfre gefrunon,

 

ond þær on innan      eall gedælan

 

geongum ond ealdum,      swylc him god sealde,

 

buton folcscare      ond feorum gumena.

 

ða ic wide gefrægn      weorc gebannan

75

manigre mægþe      geond þisne middangeard,

 

folcstede frætwan.      Him on fyrste gelomp,

 

ædre mid yldum,      þæt hit wearð ealgearo,

 

healærna mæst;      scop him Heort naman

 

se þe his wordes geweald      wide hæfde.

80

He beot ne aleh,      beagas dælde,

 

sinc æt symle.      Sele hlifade,

 

heah ond horngeap,      heaðowylma bad,

 

laðan liges;      ne wæs hit lenge þa gen

 

þæt se ecghete[?]      aþumsweorum[?]

85

æfter wælniðe      wæcnan scolde.

 

ða se ellengæst      earfoðlice

 

þrage geþolode,      se þe in þystrum bad,

 

þæt he dogora gehwam      dream gehyrde

 

hludne in healle;      þær wæs hearpan sweg,

90

swutol sang scopes.      Sægde se þe cuþe

 

frumsceaft fira      feorran reccan,

 

cwæð þæt se ælmihtiga      eorðan worhte[?],

 

wlitebeorhtne wang,      swa wæter bebugeð,

 

gesette sigehreþig      sunnan ond monan

95

leoman to leohte      landbuendum

 

ond gefrætwade      foldan sceatas

 

leomum ond leafum,      lif eac gesceop

 

cynna gehwylcum      þara ðe cwice hwyrfaþ.

 

Swa ða drihtguman      dreamum lifdon

100

eadiglice,      oððæt an ongan

 

fyrene fremman[?]      feond on helle.

 

Wæs se grimma gæst      Grendel haten,

 

mære mearcstapa,      se þe moras heold,

 

fen ond fæsten;      fifelcynnes eard

105

wonsæli wer      weardode hwile,

 

siþðan him scyppend      forscrifen hæfde

 

in Caines cynne.      þone cwealm gewræc

 

ece drihten,      þæs þe he Abel slog;

 

ne gefeah he þære fæhðe,      ac he hine feor forwræc,

110

metod for þy mane,      mancynne fram.

 

þanon untydras      ealle onwocon,

 

eotenas ond ylfe      ond orcneas,

 

swylce gigantas[?],      þa wið gode wunnon

 

lange þrage;      he him ðæs lean forgeald.

115

Gewat ða neosian,      syþðan niht becom,

 

hean huses,      hu hit Hringdene

 

æfter beorþege      gebun hæfdon.

 

Fand þa ðær inne      æþelinga gedriht

 

swefan æfter symble;      sorge ne cuðon,

120

wonsceaft wera.      Wiht unhælo,

 

grim ond grædig,      gearo sona wæs,

 

reoc ond reþe,      ond on ræste genam

 

þritig þegna,      þanon eft gewat

 

huðe hremig      to ham faran,

125

mid þære wælfylle      wica neosan.

 

ða wæs on uhtan      mid ærdæge

 

Grendles guðcræft      gumum undyrne;

 

þa wæs æfter wiste      wop up ahafen,

 

micel morgensweg.      Mære þeoden,

130

æþeling ærgod,      unbliðe sæt,

 

þolode ðryðswyð,      þegnsorge dreah,

 

syðþan hie þæs laðan      last sceawedon,

 

wergan gastes;      wæs þæt gewin to strang,

 

lað ond longsum.      Næs hit lengra fyrst,

135

ac ymb ane niht      eft gefremede

 

morðbeala mare      ond no mearn fore,

 

fæhðe ond fyrene;      wæs to fæst on þam.

 

þa wæs eaðfynde      þe him elles hwær

 

gerumlicor      ræste sohte[?],

140

bed æfter burum,      ða him gebeacnod wæs,

 

gesægd soðlice      sweotolan tacne

 

healðegnes hete;      heold hyne syðþan

 

fyr ond fæstor      se þæm feonde ætwand.

 

Swa rixode      ond wið rihte wan,

145

ana wið eallum,      oðþæt idel stod

 

husa selest.      Wæs seo hwil micel;

 

[XII] wintra tid      torn geþolode

 

wine Scyldinga[?],      weana gehwelcne,

 

sidra sorga.      Forðam secgum[?] wearð,

150

ylda bearnum,      undyrne cuð,

 

gyddum geomore,      þætte Grendel wan

 

hwile wið Hroþgar,      heteniðas wæg,

 

fyrene ond fæhðe      fela missera,

 

singale sæce,      sibbe ne wolde

155

wið manna hwone      mægenes Deniga,

 

feorhbealo feorran,      fea þingian,

 

ne þær nænig witena      wenan þorfte

 

beorhtre bote      to banan[?] folmum,

 

ac[?] se[?] æglæca      ehtende wæs,

160

deorc deaþscua,      duguþe ond geogoþe,

 

seomade ond syrede,      sinnihte heold

 

mistige moras;      men ne cunnon

 

hwyder helrunan      hwyrftum scriþað.

 

Swa fela fyrena      feond mancynnes,

165

atol angengea,      oft gefremede,

 

heardra hynða.      Heorot eardode,

 

sincfage sel      sweartum nihtum;

 

no he þone gifstol      gretan moste,

 

maþðum for metode,      ne his myne wisse.

170

þæt wæs wræc micel      wine Scyldinga,

 

modes brecða.      Monig oft gesæt

 

rice to rune;      ræd eahtedon

 

hwæt swiðferhðum      selest wære

 

wið færgryrum      to gefremmanne.

175

Hwilum hie geheton      æt hærgtrafum[?]

 

wigweorþunga,      wordum bædon

 

þæt him gastbona      geoce gefremede

 

wið þeodþreaum.      Swylc wæs þeaw hyra,

 

hæþenra hyht;      helle gemundon

180

in modsefan,      metod hie ne cuþon,

 

dæda demend,      ne wiston hie drihten god,

 

ne hie huru heofena helm      herian ne cuþon,

 

wuldres waldend.      Wa bið þæm ðe sceal

 

þurh sliðne nið      sawle bescufan

185

in fyres fæþm,      frofre ne wenan,

 

wihte gewendan;      wel bið þæm þe mot

 

æfter deaðdæge      drihten secean

 

ond to fæder fæþmum      freoðo wilnian.

 

Swa ða mælceare      maga Healfdenes

190

singala seað,      ne mihte snotor hæleð

 

wean onwendan;      wæs þæt gewin to swyð,

 

laþ ond longsum,      þe on ða leode becom,

 

nydwracu niþgrim,      nihtbealwa mæst.

 

þæt fram ham gefrægn      Higelaces þegn,

195

god mid Geatum,      Grendles dæda;

 

se wæs moncynnes      mægenes strengest

 

on þæm dæge      þysses lifes,

 

æþele ond eacen.      Het him yðlidan

 

godne gegyrwan,      cwæð, he guðcyning

200

ofer swanrade      secean wolde,

 

mærne þeoden,      þa him wæs manna þearf.

 

ðone siðfæt him      snotere ceorlas

 

lythwon logon,      þeah he him leof wære;

 

hwetton higerofne[?],      hæl sceawedon.

205

Hæfde se goda      Geata leoda

 

cempan gecorone      þara þe he cenoste

 

findan mihte;      [XV]na sum

 

sundwudu sohte;      secg wisade,

 

lagucræftig mon,      landgemyrcu.

210

Fyrst forð gewat.      Flota wæs on yðum,

 

bat under beorge.      Beornas gearwe

 

on stefn stigon;      streamas wundon,

 

sund wið sande;      secgas bæron

 

on bearm nacan      beorhte frætwe,

215

guðsearo geatolic;      guman ut scufon,

 

weras on wilsið,      wudu bundenne.

 

Gewat þa ofer wægholm,      winde gefysed,

 

flota famiheals      fugle gelicost,

 

oðþæt ymb antid      oþres dogores

220

wundenstefna      gewaden hæfde

 

þæt ða liðende      land gesawon,

 

brimclifu blican,      beorgas steape,

 

side sænæssas;      þa wæs sund liden,

 

eoletes æt ende.      þanon up hraðe

225

Wedera leode      on wang stigon,

 

sæwudu sældon      (syrcan hrysedon,

 

guðgewædo),      gode þancedon

 

þæs þe him yþlade      eaðe wurdon.

 

þa of wealle geseah      weard Scildinga,

230

se þe holmclifu      healdan scolde,

 

beran ofer bolcan      beorhte randas,

 

fyrdsearu fuslicu;      hine fyrwyt bræc

 

modgehygdum,      hwæt þa men wæron.

 

Gewat him þa to waroðe      wicge ridan

235

þegn Hroðgares,      þrymmum cwehte

 

mægenwudu mundum,      meþelwordum frægn:

 

"Hwæt syndon ge      searohæbbendra,

 

byrnum werede,      þe þus brontne ceol

 

ofer lagustræte      lædan cwomon,

240

hider ofer holmas?      /le wæs

 

endesæta,      ægwearde heold,

 

þe on land Dena      laðra nænig

 

mid scipherge      sceðþan ne meahte.

 

No her cuðlicor      cuman ongunnon

245

lindhæbbende;      ne ge leafnesword

 

guðfremmendra      gearwe ne wisson,

 

maga gemedu.      Næfre ic maran geseah

 

eorla ofer eorþan      ðonne is eower sum,

 

secg on searwum;      nis þæt seldguma,

250

wæpnum geweorðad,      næfne[?] him his wlite leoge,

 

ænlic ansyn.      Nu ic eower sceal

 

frumcyn witan,      ær ge fyr heonan,

 

leassceaweras,      on land Dena

 

furþur feran.      Nu ge feorbuend,

255

mereliðende,      minne[?] gehyrað

 

anfealdne geþoht:      Ofost is selest

 

to gecyðanne      hwanan eowre cyme syndon."

 

Him se yldesta      ondswarode,

 

werodes wisa,      wordhord onleac:

260

"We synt gumcynnes      Geata leode

 

ond Higelaces      heorðgeneatas.

 

Wæs min fæder      folcum gecyþed,

 

æþele ordfruma,      Ecgþeow haten.

 

Gebad wintra worn,      ær he on weg hwurfe,

265

gamol of geardum;      hine gearwe geman

 

witena welhwylc      wide geond eorþan.

 

We þurh holdne hige      hlaford þinne,

 

sunu Healfdenes,      secean cwomon,

 

leodgebyrgean;      wes þu us larena god.

270

Habbað we to þæm mæran      micel ærende,

 

Deniga frean,      ne sceal þær dyrne sum

 

wesan, þæs ic wene.      þu wast (gif hit is

 

swa we soþlice      secgan hyrdon)

 

þæt mid Scyldingum      sceaðona ic nat hwylc,

275

deogol dædhata,      deorcum nihtum

 

eaweð þurh egsan      uncuðne nið,

 

hynðu ond hrafyl.      Ic þæs Hroðgar mæg

 

þurh rumne sefan      ræd gelæran,

 

hu he frod ond god      feond oferswyðeþ,

280

gyf him edwendan      æfre scolde

 

bealuwa bisigu,      bot eft cuman,

 

ond þa cearwylmas      colran wurðaþ;

 

oððe a syþðan      earfoðþrage,

 

þreanyd þolað,      þenden þær wunað

285

on heahstede      husa selest."

 

Weard maþelode,      ðær on wicge sæt,

 

ombeht unforht:      "æghwæþres sceal

 

scearp scyldwiga      gescad witan,

 

worda ond worca,      se þe wel þenceð.

290

Ic þæt gehyre,      þæt þis is hold weorod

 

frean Scyldinga.      Gewitaþ forð beran

 

wæpen ond gewædu;      ic eow wisige.

 

Swylce ic maguþegnas      mine hate

 

wið feonda gehwone      flotan eowerne,

295

niwtyrwydne      nacan on sande

 

arum healdan,      oþðæt eft byreð

 

ofer lagustreamas      leofne mannan

 

wudu wundenhals      to Wedermearce,

 

godfremmendra      swylcum gifeþe bið

300

þæt þone hilderæs      hal gedigeð."

 

Gewiton him þa feran.      Flota stille bad,

 

seomode on sale[?]      sidfæþmed scip,

 

on ancre fæst.      Eoforlic scionon

 

ofer hleorberan      gehroden golde,

305

fah ond fyrheard;      ferhwearde heold

 

guþmod grimmon[?].      Guman onetton,

 

sigon ætsomne,      oþþæt hy sæl[?] timbred,

 

geatolic ond goldfah,      ongyton mihton;

 

þæt wæs foremærost      foldbuendum

310

receda under roderum,      on þæm se rica bad;

 

lixte se leoma      ofer landa fela.

 

Him þa hildedeor      hof[?] modigra

 

torht getæhte,      þæt hie him to mihton

 

gegnum gangan;      guðbeorna sum

315

wicg gewende,      word æfter cwæð:

 

"Mæl is me to feran;      fæder alwalda

 

mid arstafum      eowic gehealde

 

siða gesunde.      Ic to sæ wille

 

wið wrað werod      wearde healdan."

320

Stræt wæs stanfah,      stig wisode

 

gumum ætgædere.      Guðbyrne scan

 

heard hondlocen,      hringiren scir

 

song in searwum,      þa hie to sele furðum

 

in hyra gryregeatwum      gangan cwomon.

325

Setton sæmeþe      side scyldas,

 

rondas regnhearde,      wið þæs recedes weal,

 

bugon þa to bence.      Byrnan hringdon,

 

guðsearo gumena;      garas stodon,

 

sæmanna searo,      samod ætgædere,

330

æscholt ufan græg;      wæs se irenþreat

 

wæpnum gewurþad.      þa ðær wlonc hæleð

 

oretmecgas      æfter æþelum[?] frægn:

 

"Hwanon ferigeað ge      fætte scyldas,

 

græge syrcan      ond grimhelmas,

335

heresceafta heap?      Ic eom Hroðgares

 

ar ond ombiht.      Ne seah ic elþeodige

 

þus manige men      modiglicran.

 

Wen ic þæt ge for wlenco,      nalles for wræcsiðum,

 

ac for higeþrymmum      Hroðgar sohton."

340

Him þa ellenrof      andswarode,

 

wlanc Wedera leod,      word æfter spræc,

 

heard under helme:      "We synt Higelaces

 

beodgeneatas;      Beowulf is min nama.

 

Wille ic asecgan      sunu Healfdenes,

345

mærum þeodne,      min ærende,

 

aldre þinum,      gif he us geunnan wile

 

þæt we hine swa godne      gretan moton."

 

Wulfgar maþelode      (þæt wæs Wendla leod;

 

wæs his modsefa      manegum gecyðed,

350

wig ond wisdom):      "Ic þæs wine Deniga,

 

frean Scildinga,      frinan wille,

 

beaga bryttan,      swa þu bena eart,

 

þeoden mærne,      ymb þinne sið,

 

ond þe þa ondsware      ædre gecyðan

355

ðe me se goda      agifan þenceð."

 

Hwearf þa hrædlice      þær Hroðgar sæt

 

eald ond anhar[?]      mid his eorla gedriht;

 

eode ellenrof,      þæt he for eaxlum gestod

 

Deniga frean;      cuþe he duguðe þeaw.

360

Wulfgar maðelode      to his winedrihtne:

 

"Her syndon geferede,      feorran cumene

 

ofer geofenes begang      Geata leode;

 

þone yldestan      oretmecgas

 

Beowulf nemnað.      Hy benan synt

365

þæt hie, þeoden min,      wið þe moton

 

wordum wrixlan.      No ðu him wearne geteoh

 

ðinra gegncwida,      glædman Hroðgar.

 

Hy on wiggetawum      wyrðe þinceað

 

eorla geæhtlan;      huru se aldor deah,

370

se þæm heaðorincum      hider wisade."

 

Hroðgar maþelode,      helm Scyldinga:

 

"Ic hine cuðe      cnihtwesende.

 

Wæs his ealdfæder      Ecgþeo haten,

 

ðæm to ham forgeaf      Hreþel Geata

375

angan dohtor;      is his eafora[?] nu

 

heard her cumen,      sohte holdne wine.

 

ðonne sægdon þæt      sæliþende,

 

þa ðe gifsceattas      Geata fyredon

 

þyder to þance,      þæt he [XXX]tiges

380

manna mægencræft      on his mundgripe

 

heaþorof hæbbe.      Hine halig god

 

for arstafum      us onsende,

 

to Westdenum,      þæs ic wen hæbbe,

 

wið Grendles gryre.      Ic þæm[?] godan sceal

385

for his modþræce      madmas beodan.

 

Beo ðu on ofeste,      hat in gan

 

seon sibbegedriht      samod ætgædere;

 

gesaga him eac wordum      þæt hie sint wilcuman

 

Deniga leodum."     

390

     word inne abead:

 

"Eow het secgan      sigedrihten min,

 

aldor Eastdena,      þæt he eower æþelu can,

 

ond ge him syndon      ofer sæwylmas

 

heardhicgende      hider wilcuman.

395

Nu ge moton gangan      in eowrum guðgeatawum

 

under heregriman      Hroðgar geseon;

 

lætað hildebord      her onbidan,

 

wudu, wælsceaftas,      worda geþinges."

 

Aras þa se rica,      ymb hine rinc manig,

400

þryðlic þegna heap;      sume þær bidon,

 

heaðoreaf heoldon,      swa him se hearda bebead.

 

Snyredon ætsomne,      þa secg wisode,

 

under Heorotes hrof     

 

heard under helme,      þæt he on heoðe gestod.

405

Beowulf maðelode      (on him byrne scan,

 

searonet seowed      smiþes orþancum):

 

"Wæs þu, Hroðgar, hal!      Ic eom Higelaces

 

mæg ond magoðegn;      hæbbe ic mærða fela

 

ongunnen on geogoþe.      Me wearð Grendles þing

410

on minre eþeltyrf      undyrne cuð;

 

secgað sæliðend      þæt þæs sele stande,

 

reced selesta,      rinca gehwylcum

 

idel ond unnyt,      siððan æfenleoht

 

under heofenes hador      beholen weorþeð.

415

þa me þæt gelærdon      leode mine

 

þa selestan,      snotere ceorlas,

 

þeoden Hroðgar,      þæt ic þe sohte,

 

forþan hie mægenes cræft      minne[?] cuþon,

 

selfe ofersawon,      ða ic of searwum cwom,

420

fah from feondum,      þær ic fife geband,

 

yðde eotena cyn      ond on yðum slog

 

niceras nihtes,      nearoþearfe dreah,

 

wræc Wedera nið      (wean ahsodon),

 

forgrand gramum,      ond nu wið Grendel sceal,

425

wið þam aglæcan,      ana gehegan

 

ðing wið þyrse.      Ic þe nu ða,

 

brego Beorhtdena,      biddan wille,

 

eodor Scyldinga,      anre bene,

 

þæt ðu me ne forwyrne,      wigendra hleo,

430

freowine folca,      nu ic þus feorran com,

 

þæt ic mote ana      ond[?] minra eorla gedryht,

 

þes[?] hearda heap,      Heorot fælsian.

 

Hæbbe ic eac geahsod      þæt se æglæca

 

for his wonhydum      wæpna ne recceð.

435

Ic þæt þonne forhicge      (swa me Higelac sie,

 

min mondrihten,      modes bliðe),

 

þæt ic sweord bere      oþðe sidne scyld,

 

geolorand to guþe,      ac ic mid grape sceal

 

fon wið feonde      ond ymb feorh sacan,

440

lað wið laþum;      ðær gelyfan sceal

 

dryhtnes dome      se þe hine deað nimeð.

 

Wen ic þæt he wille,      gif he wealdan mot,

 

in þæm guðsele      Geotena leode

 

etan unforhte,      swa he oft dyde,

445

mægen Hreðmanna.      Na þu minne þearft

 

hafalan hydan,      ac he me habban wile

 

dreore[?] fahne,      gif mec deað nimeð.

 

Byreð blodig wæl,      byrgean þenceð,

 

eteð angenga      unmurnlice,

450

mearcað morhopu;      no ðu ymb mines ne þearft

 

lices feorme      leng sorgian.

 

Onsend Higelace,      gif mec hild nime,

 

beaduscruda betst,      þæt mine breost wereð,

 

hrægla selest;      þæt is Hrædlan laf,

455

Welandes geweorc.      Gæð a wyrd swa hio scel."

 

Hroðgar maþelode,      helm Scyldinga:

 

"For[?] gewyrhtum[?] þu,      wine min Beowulf,

 

ond for arstafum      usic sohtest.

 

Gesloh þin fæder      fæhðe mæste;

460

wearþ he Heaþolafe      to handbonan

 

mid Wilfingum;      ða hine Wedera[?] cyn

 

for herebrogan      habban ne mihte.

 

þanon he gesohte      Suðdena folc

 

ofer yða gewealc,      Arscyldinga.

465

ða ic furþum weold      folce Deniga[?]

 

ond on geogoðe heold      ginne[?] rice,

 

hordburh hæleþa;      ða wæs Heregar dead,

 

min yldra mæg      unlifigende,

 

bearn Healfdenes;      se wæs betera ðonne ic.

470

Siððan þa fæhðe      feo þingode;

 

sende ic Wylfingum      ofer wæteres hrycg

 

ealde madmas;      he me aþas swor.

 

Sorh is me to secganne      on sefan minum

 

gumena ængum      hwæt me Grendel hafað

475

hynðo on Heorote      mid his heteþancum,

 

færniða gefremed.      Is min fletwerod,

 

wigheap gewanod;      hie wyrd forsweop

 

on Grendles gryre.      God eaþe mæg

 

þone dolsceaðan      dæda getwæfan.

480

Ful oft gebeotedon      beore druncne

 

ofer ealowæge      oretmecgas

 

þæt hie in beorsele      bidan woldon

 

Grendles guþe      mid gryrum ecga.

 

ðonne wæs þeos medoheal      on morgentid,

485

drihtsele dreorfah,      þonne dæg lixte,

 

eal bencþelu      blode bestymed,

 

heall heorudreore;      ahte ic holdra þy læs,

 

deorre duguðe,      þe þa deað fornam.

 

Site nu to symle      ond onsæl meoto,

490

sigehreð secgum,      swa þin sefa hwette."

 

þa wæs Geatmæcgum      geador ætsomne

 

on beorsele      benc gerymed;

 

þær swiðferhþe      sittan eodon,

 

þryðum dealle.      þegn nytte beheold,

495

se þe on handa bær      hroden ealowæge,

 

scencte scir wered.      Scop hwilum sang

 

hador on Heorote.      þær wæs hæleða dream,

 

duguð unlytel      Dena ond Wedera.

 

Unferð[?] maþelode,      Ecglafes bearn,

500

þe æt fotum sæt      frean Scyldinga,

 

onband beadurune      (wæs him Beowulfes sið,

 

modges merefaran,      micel æfþunca,

 

forþon þe he ne uþe      þæt ænig oðer man

 

æfre mærða þon ma      middangeardes

505

gehedde under heofenum      þonne he sylfa):

 

"Eart þu se Beowulf,      se þe wið Brecan wunne,

 

on sidne sæ      ymb sund flite,

 

ðær git for wlence      wada cunnedon

 

ond for dolgilpe      on deop wæter

510

aldrum neþdon?      Ne inc ænig mon,

 

ne leof ne lað,      belean mihte

 

sorhfullne sið,      þa git on sund reon.

 

þær git eagorstream      earmum þehton,

 

mæton merestræta,      mundum brugdon,

515

glidon ofer garsecg;      geofon yþum weol,

 

wintrys wylmum[?].      Git on wæteres æht

 

seofon niht swuncon;      he þe æt sunde oferflat,

 

hæfde mare mægen.      þa hine on morgentid

 

on Heaþoræmas[?]      holm up ætbær;

520

ðonon he gesohte      swæsne OE,

 

leof his leodum,      lond Brondinga,

 

freoðoburh fægere,      þær he folc ahte,

 

burh ond beagas.      Beot eal wið þe

 

sunu Beanstanes      soðe gelæste.

525

ðonne wene ic to þe      wyrsan geþingea,

 

ðeah þu heaðoræsa      gehwær dohte,

 

grimre guðe,      gif þu Grendles dearst

 

nihtlongne fyrst      nean bidan."

 

Beowulf maþelode,      bearn Ecgþeowes:

530

"Hwæt! þu worn fela,      wine min Unferð[?],

 

beore druncen      ymb Brecan spræce,

 

sægdest from his siðe.      Soð ic talige,

 

þæt ic merestrengo      maran ahte,

 

earfeþo on yþum,      ðonne ænig oþer man.

535

Wit þæt gecwædon      cnihtwesende

 

ond gebeotedon      (wæron begen þa git

 

on geogoðfeore)      þæt wit on garsecg ut

 

aldrum neðdon,      ond þæt geæfndon swa.

 

Hæfdon swurd nacod,      þa wit on sund reon,

540

heard on handa;      wit unc wið hronfixas

 

werian þohton.      No he wiht fram me

 

flodyþum feor      fleotan meahte,

 

hraþor on holme;      no ic fram him wolde.

 

ða wit ætsomne      on sæ wæron

545

fif nihta fyrst,      oþþæt unc flod todraf,

 

wado weallende,      wedera cealdost,

 

nipende niht,      ond norþanwind

 

heaðogrim ondhwearf;      hreo wæron yþa.

 

Wæs merefixa      mod onhrered;

550

þær me wið laðum      licsyrce min,

 

heard, hondlocen,      helpe gefremede,

 

beadohrægl broden      on breostum læg

 

golde gegyrwed.      Me to grunde teah

 

fah feondscaða,      fæste hæfde

555

grim on grape;      hwæþre me gyfeþe wearð

 

þæt ic aglæcan      orde geræhte,

 

hildebille;      heaþoræs fornam

 

mihtig meredeor      þurh mine hand.

 

Swa mec gelome      laðgeteonan

560

þreatedon þearle.      Ic him þenode

 

deoran sweorde,      swa hit gedefe wæs.

 

Næs hie ðære fylle      gefean hæfdon,

 

manfordædlan,      þæt hie me þegon,

 

symbel ymbsæton      sægrunde neah;

565

ac on mergenne      mecum wunde

 

be yðlafe      uppe lægon,

 

sweordum[?] aswefede,      þæt syðþan na

 

ymb brontne ford      brimliðende

 

lade ne letton.      Leoht eastan com,

570

beorht beacen godes;      brimu swaþredon,

 

þæt ic sænæssas      geseon mihte,

 

windige weallas.      Wyrd oft nereð

 

unfægne eorl,      þonne his ellen deah.

 

Hwæþere me gesælde      þæt ic mid sweorde ofsloh

575

niceras nigene.      No ic on niht gefrægn

 

under heofones hwealf      heardran feohtan,

 

ne on egstreamum      earmran mannon;

 

hwaþere ic fara feng      feore gedigde,

 

siþes werig.      ða mec sæ oþbær,

580

flod æfter faroðe      on Finna land,

 

wadu[?] weallendu.      No ic wiht fram þe

 

swylcra searoniða      secgan hyrde,

 

billa brogan.      Breca næfre git

 

æt heaðolace,      ne gehwæþer incer,

585

swa deorlice      dæd gefremede

 

fagum sweordum      (no ic þæs fela[?] gylpe),

 

þeah ðu þinum broðrum      to banan wurde,

 

heafodmægum;      þæs þu in helle scealt

 

werhðo dreogan,      þeah þin wit duge.

590

Secge ic þe to soðe,      sunu Ecglafes,

 

þæt næfre Grendel[?] swa fela      gryra gefremede,

 

atol æglæca,      ealdre þinum,

 

hynðo on Heorote,      gif þin hige wære,

 

sefa swa searogrim,      swa þu self talast.

595

Ac he hafað onfunden      þæt he þa fæhðe ne þearf,

 

atole ecgþræce      eower leode

 

swiðe onsittan,      Sigescyldinga;

 

nymeð nydbade,      nænegum arað

 

leode Deniga,      ac he lust wigeð,

600

swefeð ond sendeþ,      secce ne weneþ

 

to Gardenum.      Ac ic him Geata sceal

 

eafoð ond ellen      ungeara nu,

 

guþe gebeodan.      Gæþ eft se þe mot

 

to medo modig,      siþþan morgenleoht

605

ofer ylda bearn      oþres dogores,

 

sunne sweglwered      suþan scineð."

 

þa wæs on salum      sinces brytta,

 

gamolfeax ond guðrof;      geoce gelyfde

 

brego Beorhtdena,      gehyrde on Beowulfe

610

folces hyrde      fæstrædne geþoht.

 

ðær wæs hæleþa hleahtor,      hlyn swynsode,

 

word wæron wynsume.      Eode Wealhþeow forð,

 

cwen Hroðgares,      cynna gemyndig,

 

grette goldhroden      guman on healle,

615

ond þa freolic wif      ful gesealde

 

ærest Eastdena      eþelwearde,

 

bæd hine bliðne      æt þære beorþege,

 

leodum leofne.      He on lust geþeah

 

symbel ond seleful,      sigerof kyning.

620

Ymbeode þa      ides Helminga

 

duguþe ond geogoþe      dæl æghwylcne,

 

sincfato sealde,      oþþæt sæl alamp

 

þæt hio Beowulfe,      beaghroden cwen

 

mode geþungen,      medoful ætbær;

625

grette Geata leod,      gode þancode

 

wisfæst wordum      þæs ðe hire se willa gelamp

 

þæt heo on ænigne      eorl gelyfde

 

fyrena frofre.      He þæt ful geþeah,

 

wælreow wiga,      æt Wealhþeon,

630

ond þa gyddode      guþe gefysed;

 

Beowulf maþelode,      bearn Ecgþeowes:

 

"Ic þæt hogode,      þa ic on holm gestah,

 

sæbat gesæt      mid minra secga gedriht,

 

þæt ic anunga      eowra leoda

635

willan geworhte      oþðe on wæl crunge,

 

feondgrapum fæst.      Ic gefremman sceal

 

eorlic ellen,      oþðe endedæg

 

on þisse meoduhealle      minne gebidan."

 

ðam wife þa word      wel licodon,

640

gilpcwide Geates;      eode goldhroden

 

freolicu folccwen      to hire frean sittan.

 

þa wæs eft swa ær      inne on healle

 

þryðword sprecen,      ðeod on sælum,

 

sigefolca sweg,      oþþæt semninga

645

sunu Healfdenes      secean wolde

 

æfenræste;      wiste þæm ahlæcan

 

to þæm heahsele      hilde geþinged,

 

siððan hie sunnan leoht      geseon ne[?] meahton,

 

oþðe nipende      niht ofer ealle,

650

scaduhelma gesceapu      scriðan cwoman,

 

wan under wolcnum.      Werod eall aras.

 

Gegrette[?] þa      guma oþerne,

 

Hroðgar Beowulf,      ond him hæl abead,

 

winærnes geweald,      ond þæt word acwæð:

655

"Næfre ic ænegum men      ær alyfde,

 

siþðan ic hond ond rond      hebban mihte,

 

ðryþærn Dena      buton þe nu ða.

 

Hafa nu ond geheald      husa selest,

 

gemyne mærþo,      mægenellen cyð,

660

waca wið wraþum.      Ne bið þe wilna gad,

 

gif þu þæt ellenweorc      aldre gedigest."

 

ða him Hroþgar gewat      mid his hæleþa gedryht,

 

eodur Scyldinga,      ut of healle;

 

wolde wigfruma      Wealhþeo secan,

665

cwen to gebeddan.      Hæfde kyningwuldor

 

Grendle togeanes,      swa guman gefrungon,

 

seleweard aseted;      sundornytte beheold

 

ymb aldor Dena,      eotonweard abead.

 

Huru Geata leod      georne truwode

670

modgan mægnes,      metodes hyldo.

 

ða he him of dyde      isernbyrnan,

 

helm of hafelan,      sealde his hyrsted sweord,

 

irena cyst,      ombihtþegne,

 

ond gehealdan het      hildegeatwe.

675

Gespræc þa se goda      gylpworda sum,

 

Beowulf Geata,      ær he on bed stige:

 

"No ic me an herewæsmun      hnagran talige,

 

guþgeweorca,      þonne Grendel hine;

 

forþan ic hine sweorde      swebban nelle,

680

aldre beneotan,      þeah ic eal mæge.

 

Nat he þara goda      þæt he me ongean slea,

 

rand geheawe,      þeah ðe he rof sie

 

niþgeweorca;      ac wit on niht sculon

 

secge ofersittan,      gif he[?] gesecean dear

685

wig ofer wæpen,      ond siþðan witig god

 

on swa hwæþere hond,      halig dryhten,

 

mærðo deme,      swa him gemet þince."

 

Hylde hine þa heaþodeor,      hleorbolster onfeng

 

eorles andwlitan,      ond hine ymb monig

690

snellic særinc      selereste gebeah.

 

Nænig heora þohte      þæt he þanon scolde

 

eft eardlufan      æfre gesecean,

 

folc oþðe freoburh,      þær he afeded wæs;

 

ac hie hæfdon gefrunen      þæt hie ær to fela micles

695

in þæm winsele      wældeað fornam,

 

Denigea leode.      Ac him dryhten forgeaf

 

wigspeda gewiofu,      Wedera leodum,

 

frofor ond fultum,      þæt hie feond heora

 

ðurh anes cræft      ealle ofercomon,

700

selfes mihtum.      Soð is gecyþed

 

þæt mihtig god      manna cynnes

 

weold wideferhð[?].      Com on wanre niht

 

scriðan sceadugenga.      Sceotend swæfon,

 

þa þæt hornreced      healdan scoldon,

705

ealle buton anum.      þæt wæs yldum cuþ

 

þæt hie ne moste,      þa metod nolde,

 

se scynscaþa[?]      under sceadu bregdan;

 

ac he wæccende      wraþum on andan

 

bad bolgenmod      beadwa geþinges.

710

ða com of more      under misthleoþum

 

Grendel gongan,      godes yrre bær;

 

mynte se manscaða      manna cynnes

 

sumne besyrwan      in sele þam hean.

 

Wod under wolcnum      to þæs þe he winreced,

715

goldsele gumena,      gearwost wisse,

 

fættum fahne.      Ne wæs þæt forma sið

 

þæt he Hroþgares      ham gesohte;

 

næfre he on aldordagum      ær ne siþðan

 

heardran hæle,      healðegnas fand.

720

Com þa to recede      rinc siðian,

 

dreamum bedæled.      Duru sona onarn,

 

fyrbendum fæst,      syþðan he hire folmum æthran[?];

 

onbræd þa bealohydig,      ða he[?] gebolgen[?] wæs,

 

recedes muþan.      Raþe æfter þon

725

on fagne flor      feond treddode,

 

eode yrremod;      him of eagum stod

 

ligge gelicost      leoht unfæger.

 

Geseah he in recede      rinca manige,

 

swefan sibbegedriht      samod ætgædere,

730

magorinca heap.      þa his mod ahlog;

 

mynte þæt he gedælde,      ærþon dæg cwome,

 

atol aglæca,      anra gehwylces

 

lif wið lice,      þa him alumpen wæs

 

wistfylle wen.      Ne wæs þæt wyrd þa gen

735

þæt he ma moste      manna cynnes

 

ðicgean ofer þa niht.      þryðswyð beheold

 

mæg Higelaces,      hu se manscaða

 

under færgripum      gefaran wolde.

 

Ne þæt se aglæca      yldan þohte,

740

ac he gefeng hraðe      forman siðe

 

slæpendne rinc,      slat unwearnum,

 

bat banlocan,      blod edrum dranc,

 

synsnædum swealh;      sona hæfde

 

unlyfigendes      eal gefeormod,

745

fet ond folma.      Forð near ætstop,

 

nam þa mid handa      higeþihtigne

 

rinc on ræste,      ræhte ongean

 

feond mid folme;      he onfeng hraþe

 

inwitþancum      ond wið earm gesæt.

750

Sona þæt onfunde      fyrena hyrde

 

þæt he ne mette      middangeardes,

 

eorþan sceata[?],      on elran men

 

mundgripe maran.      He on mode wearð

 

forht on ferhðe;      no þy ær fram meahte.

755

Hyge wæs him hinfus,      wolde on heolster fleon,

 

secan deofla gedræg;      ne wæs his drohtoð þær

 

swylce he on ealderdagum      ær gemette.

 

Gemunde þa se goda,      mæg Higelaces,

 

æfenspræce,      uplang astod

760

ond him fæste wiðfeng;      fingras burston.

 

Eoten wæs utweard;      eorl furþur stop.

 

Mynte se mæra,      þær[?] he meahte swa,

 

widre gewindan      ond on weg þanon

 

fleon on fenhopu;      wiste his fingra geweald

765

on grames grapum.      þæt wæs[?] geocor sið

 

þæt se hearmscaþa      to Heorute ateah.

 

Dryhtsele dynede;      Denum eallum wearð,

 

ceasterbuendum,      cenra gehwylcum,

 

eorlum ealuscerwen.      Yrre wæron begen,

770

reþe renweardas.      Reced hlynsode.

 

þa wæs wundor micel      þæt se winsele

 

wiðhæfde heaþodeorum,      þæt he on hrusan ne feol,

 

fæger foldbold;      ac he þæs fæste wæs

 

innan ond utan      irenbendum

775

searoþoncum besmiþod.      þær fram sylle abeag

 

medubenc monig,      mine gefræge,

 

golde geregnad,      þær þa graman wunnon.

 

þæs ne wendon ær      witan Scyldinga

 

þæt hit a mid gemete      manna ænig,

780

betlic[?] ond banfag,      tobrecan meahte,

 

listum tolucan,      nymþe liges fæþm

 

swulge on swaþule.      Sweg up astag

 

niwe geneahhe;      Norðdenum stod

 

atelic egesa,      anra gehwylcum

785

þara þe of wealle      wop gehyrdon,

 

gryreleoð galan      godes ondsacan,

 

sigeleasne sang,      sar wanigean

 

helle hæfton.      Heold hine fæste

 

se þe manna wæs      mægene strengest

790

on þæm dæge      þysses lifes.

 

Nolde eorla hleo      ænige þinga

 

þone cwealmcuman      cwicne forlætan,

 

ne his lifdagas      leoda ænigum

 

nytte tealde.      þær genehost brægd

795

eorl Beowulfes      ealde lafe,

 

wolde freadrihtnes      feorh ealgian,

 

mæres þeodnes,      ðær hie meahton swa.

 

Hie þæt ne wiston,      þa hie gewin drugon,

 

heardhicgende      hildemecgas,

800

ond on healfa gehwone      heawan þohton,

 

sawle secan,      þone synscaðan

 

ænig ofer eorþan      irenna cyst,

 

guðbilla nan,      gretan nolde,

 

ac he sigewæpnum      forsworen hæfde,

805

ecga gehwylcre.      Scolde his aldorgedal

 

on ðæm dæge      þysses lifes

 

earmlic wurðan,      ond se ellorgast

 

on feonda geweald      feor siðian.

 

ða þæt onfunde      se þe fela æror

810

modes myrðe      manna cynne,

 

fyrene gefremede      (he wæs[?] fag wið god),

 

þæt him se lichoma      læstan nolde,

 

ac hine se modega      mæg Hygelaces

 

hæfde be honda;      wæs gehwæþer oðrum

815

lifigende lað.      Licsar gebad

 

atol æglæca;      him on eaxle wearð

 

syndolh sweotol,      seonowe onsprungon,

 

burston banlocan.      Beowulfe wearð

 

guðhreð gyfeþe;      scolde Grendel þonan

820

feorhseoc fleon      under fenhleoðu,

 

secean wynleas wic;      wiste þe geornor

 

þæt his aldres wæs      ende gegongen,

 

dogera dægrim.      Denum eallum wearð

 

æfter þam wælræse      willa gelumpen.

825

Hæfde þa gefælsod      se þe ær feorran com,

 

snotor ond swyðferhð,      sele Hroðgares,

 

genered wið niðe;      nihtweorce gefeh,

 

ellenmærþum.      Hæfde Eastdenum

 

Geatmecga leod      gilp gelæsted,

830

swylce oncyþðe      ealle gebette,

 

inwidsorge,      þe hie ær drugon

 

ond for þreanydum      þolian scoldon,

 

torn unlytel.      þæt wæs tacen sweotol,

 

syþðan hildedeor      hond alegde,

835

earm ond eaxle      (þær wæs eal geador

 

Grendles grape)      under geapne hrof[?].

 

ða wæs on morgen      mine gefræge

 

ymb þa gifhealle      guðrinc monig;

 

ferdon folctogan      feorran ond nean

840

geond widwegas      wundor sceawian,

 

laþes lastas.      No his lifgedal

 

sarlic þuhte      secga ænegum

 

þara þe tirleases      trode sceawode,

 

hu he werigmod      on weg þanon,

845

niða ofercumen,      on nicera mere

 

fæge ond geflymed      feorhlastas bær.

 

ðær wæs on blode      brim weallende,

 

atol yða geswing      eal gemenged

 

haton heolfre,      heorodreore weol.

850

Deaðfæge deog,      siððan dreama leas

 

in fenfreoðo      feorh alegde,

 

hæþene sawle;      þær him hel onfeng.

 

þanon eft gewiton      ealdgesiðas,

 

swylce geong manig      of gomenwaþe

855

fram mere modge      mearum ridan,

 

beornas on blancum.      ðær wæs Beowulfes

 

mærðo mæned;      monig oft gecwæð

 

þætte suð ne norð      be sæm tweonum

 

ofer eormengrund      oþer nænig

860

under swegles begong      selra nære

 

rondhæbbendra,      rices wyrðra.

 

Ne hie huru winedrihten      wiht ne logon,

 

glædne Hroðgar,      ac þæt wæs god cyning.

 

Hwilum heaþorofe      hleapan leton,

865

on geflit faran      fealwe mearas

 

ðær him foldwegas      fægere þuhton,

 

cystum cuðe.      Hwilum cyninges þegn,

 

guma gilphlæden,      gidda gemyndig,

 

se ðe ealfela      ealdgesegena

870

worn gemunde,      word oþer fand

 

soðe gebunden;      secg eft ongan

 

sið Beowulfes      snyttrum styrian

 

ond on sped wrecan      spel gerade,

 

wordum wrixlan.      Welhwylc gecwæð

875

þæt he fram Sigemundes[?]      secgan hyrde

 

ellendædum,      uncuþes fela,

 

Wælsinges gewin,      wide siðas,

 

þara þe gumena bearn      gearwe ne wiston,

 

fæhðe ond fyrena,      buton Fitela mid hine,

880

þonne he swulces hwæt      secgan wolde,

 

eam his nefan,      swa hie a wæron

 

æt niða gehwam      nydgesteallan;

 

hæfdon ealfela      eotena cynnes

 

sweordum gesæged.      Sigemunde gesprong

885

æfter deaðdæge      dom unlytel,

 

syþðan wiges heard      wyrm acwealde,

 

hordes hyrde.      He under harne stan,

 

æþelinges bearn,      ana geneðde

 

frecne dæde,      ne wæs him Fitela mid.

890

Hwæþre him gesælde      ðæt þæt swurd þurhwod

 

wrætlicne wyrm,      þæt hit on wealle ætstod,

 

dryhtlic iren;      draca morðre swealt.

 

Hæfde aglæca      elne gegongen

 

þæt he beahhordes      brucan moste

895

selfes dome;      sæbat gehleod,

 

bær on bearm scipes      beorhte frætwa,

 

Wælses eafera.      Wyrm hat gemealt.

 

Se wæs wreccena      wide mærost

 

ofer werþeode,      wigendra hleo,

900

ellendædum      (he þæs ær onðah),

 

siððan Heremodes      hild sweðrode,

 

eafoð[?] ond ellen.      He mid Eotenum wearð

 

on feonda geweald      forð forlacen,

 

snude forsended.      Hine sorhwylmas

905

lemede to lange;      he his leodum wearð,

 

eallum æþellingum      to aldorceare;

 

swylce oft bemearn      ærran mælum

 

swiðferhþes sið      snotor ceorl monig,

 

se þe him bealwa to      bote gelyfde,

910

þæt þæt ðeodnes bearn      geþeon scolde,

 

fæderæþelum onfon,      folc gehealdan,

 

hord ond hleoburh,      hæleþa rice,

 

OE Scyldinga.      He þær eallum wearð,

 

mæg Higelaces,      manna cynne,

915

freondum gefægra;      hine fyren onwod.

 

Hwilum flitende      fealwe stræte

 

mearum mæton.      ða wæs morgenleoht

 

scofen ond scynded.      Eode scealc monig

 

swiðhicgende      to sele þam hean

920

searowundor seon;      swylce self cyning

 

of brydbure,      beahhorda weard,

 

tryddode tirfæst      getrume micle,

 

cystum gecyþed,      ond his cwen mid him

 

medostigge mæt      mægþa hose.

925

Hroðgar maþelode      (he to healle geong,

 

stod on stapole,      geseah steapne hrof,

 

golde fahne,      ond Grendles hond):

 

"ðisse ansyne      alwealdan þanc

 

lungre gelimpe!      Fela ic laþes gebad,

930

grynna æt Grendle;      a mæg god wyrcan

 

wunder æfter wundre,      wuldres hyrde.

 

ðæt wæs ungeara      þæt ic ænigra me

 

weana ne wende      to widan feore

 

bote gebidan,      þonne blode fah

935

husa selest      heorodreorig stod,

 

wea widscofen      witena gehwylcum[?]

 

ðara þe ne wendon      þæt hie wideferhð

 

leoda landgeweorc      laþum beweredon

 

scuccum ond scinnum.      Nu scealc hafað

940

þurh drihtnes miht      dæd gefremede

 

ðe we ealle      ær ne meahton

 

snyttrum besyrwan.      Hwæt, þæt secgan mæg

 

efne swa hwylc mægþa      swa ðone magan cende

 

æfter gumcynnum,      gyf heo gyt lyfað,

945

þæt hyre ealdmetod      este wære

 

bearngebyrdo.      Nu ic, Beowulf, þec,

 

secg betsta,      me for sunu wylle

 

freogan on ferhþe;      heald forð tela

 

niwe sibbe.      Ne bið þe nænigra[?] gad

950

worolde wilna,      þe ic geweald hæbbe.

 

Ful oft ic for læssan      lean teohhode,

 

hordweorþunge      hnahran rince,

 

sæmran æt sæcce.      þu þe self hafast

 

dædum gefremed      þæt þin dom[?] lyfað

955

awa to aldre.      Alwalda þec

 

gode forgylde,      swa he nu gyt dyde!"

 

Beowulf maþelode,      bearn Ecþeowes:

 

"We þæt ellenweorc      estum miclum,

 

feohtan fremedon,      frecne geneðdon

960

eafoð uncuþes.      Uþe ic swiþor

 

þæt ðu hine selfne      geseon moste,

 

feond on frætewum      fylwerigne.

 

Ic hine[?] hrædlice      heardan clammum

 

on wælbedde      wriþan þohte,

965

þæt he for mundgripe[?]      minum scolde

 

licgean lifbysig,      butan his lic swice.

 

Ic hine ne mihte,      þa metod nolde,

 

ganges getwæman,      no ic him þæs georne ætfealh,

 

feorhgeniðlan;      wæs to foremihtig

970

feond on feþe.      Hwæþere he his folme forlet

 

to lifwraþe      last weardian,

 

earm ond eaxle.      No þær ænige swa þeah

 

feasceaft guma      frofre gebohte;

 

no þy leng leofað      laðgeteona,

975

synnum geswenced,      ac hyne sar hafað

 

mid[?] nydgripe[?]      nearwe befongen,

 

balwon bendum.      ðær abidan sceal

 

maga mane fah      miclan domes,

 

hu him scir metod      scrifan wille."

980

ða wæs swigra secg,      sunu Eclafes,

 

on gylpspræce      guðgeweorca,

 

siþðan æþelingas      eorles cræfte

 

ofer heanne hrof      hand sceawedon,

 

feondes fingras.      Foran æghwylc wæs,

985

stiðra[?] nægla gehwylc,      style gelicost,

 

hæþenes handsporu      hilderinces[?],

 

egl, unheoru.      æghwylc gecwæð

 

þæt him heardra nan      hrinan wolde

 

iren ærgod,      þæt ðæs ahlæcan

990

blodge beadufolme      onberan wolde.

 

ða wæs haten hreþe      Heort innanweard

 

folmum gefrætwod.      Fela þæra wæs,

 

wera ond wifa,      þe þæt winreced,

 

gestsele gyredon.      Goldfag scinon

995

web æfter wagum,      wundorsiona fela

 

secga gehwylcum      þara þe on swylc starað.

 

Wæs þæt beorhte bold      tobrocen swiðe,

 

eal inneweard      irenbendum fæst,

 

heorras tohlidene.      Hrof ana genæs,

1000

ealles ansund,      þe se aglæca,

 

fyrendædum fag,      on fleam gewand,

 

aldres orwena.      No þæt yðe byð

 

to befleonne,      fremme se þe wille,

 

ac gesecan[?] sceal      sawlberendra,

1005

nyde genydde,      niþða bearna,

 

grundbuendra      gearwe stowe,

 

þær his lichoma      legerbedde fæst

 

swefeþ æfter symle.      þa wæs sæl ond mæl

 

þæt to healle gang      Healfdenes sunu;

1010

wolde self cyning      symbel þicgan.

 

Ne gefrægen ic þa mægþe      maran weorode

 

ymb hyra sincgyfan      sel gebæran.

 

Bugon þa to bence      blædagande,

 

fylle gefægon;      fægere geþægon

1015

medoful manig      magas þara

 

swiðhicgende      on sele þam hean,

 

Hroðgar ond Hroþulf.      Heorot innan wæs

 

freondum afylled;      nalles facenstafas

 

þeodscyldingas      þenden fremedon.

1020

Forgeaf þa Beowulfe      bearn[?] Healfdenes

 

segen gyldenne      sigores to leane;

 

hroden hildecumbor[?],      helm ond byrnan,

 

mære maðþumsweord      manige gesawon

 

beforan beorn beran.      Beowulf geþah

1025

ful on flette;      no he þære feohgyfte

 

for sceotendum[?]      scamigan ðorfte.

 

Ne gefrægn ic freondlicor      feower madmas

 

golde gegyrede      gummanna fela

 

in ealobence      oðrum gesellan.

1030

Ymb þæs helmes hrof      heafodbeorge

 

wirum bewunden      walu[?] utan heold,

 

þæt him fela laf      frecne ne meahton

 

scurheard sceþðan,      þonne scyldfreca

 

ongean gramum      gangan scolde.

1035

Heht ða eorla hleo      eahta mearas

 

fætedhleore      on flet teon,

 

in under eoderas.      þara anum stod

 

sadol searwum fah,      since gewurþad;

 

þæt wæs hildesetl      heahcyninges,

1040

ðonne sweorda gelac      sunu Healfdenes

 

efnan wolde.      Næfre on ore læg

 

widcuþes wig,      ðonne walu feollon.

 

Ond ða Beowulfe      bega gehwæþres

 

eodor Ingwina      onweald geteah,

1045

wicga ond wæpna,      het hine wel brucan.

 

Swa manlice      mære þeoden,

 

hordweard hæleþa,      heaþoræsas geald

 

mearum ond madmum,      swa hy næfre man lyhð,

 

se þe secgan wile      soð æfter rihte.

1050

ða gyt æghwylcum      eorla drihten

 

þara þe mid Beowulfe      brimlade[?] teah

 

on þære medubence      maþðum gesealde,

 

yrfelafe,      ond þone ænne heht

 

golde forgyldan,      þone ðe Grendel ær

1055

mane acwealde,      swa he hyra ma wolde,

 

nefne him witig god      wyrd forstode

 

ond ðæs mannes mod.      Metod eallum weold

 

gumena cynnes,      swa he nu git deð.

 

Forþan bið andgit      æghwær selest,

1060

ferhðes foreþanc.      Fela sceal gebidan

 

leofes ond laþes      se þe longe her

 

on ðyssum windagum      worolde bruceð.

 

þær wæs sang ond sweg      samod ætgædere

 

fore Healfdenes      hildewisan,

1065

gomenwudu greted,      gid oft wrecen,

 

ðonne healgamen      Hroþgares scop

 

æfter medobence      mænan scolde

 

be[?] Finnes eaferum,      ða hie se fær begeat,

 

hæleð Healfdena,      Hnæf Scyldinga,

1070

in Freswæle      feallan scolde.

 

Ne huru Hildeburh      herian þorfte

 

Eotena treowe;      unsynnum wearð

 

beloren leofum      æt þam lindplegan[?],

 

bearnum ond broðrum;      hie on gebyrd hruron,

1075

gare wunde.      þæt wæs geomuru ides!

 

Nalles holinga      Hoces dohtor

 

meotodsceaft bemearn,      syþðan morgen com,

 

ða heo under swegle      geseon meahte

 

morþorbealo maga,      þær heo[?] ær mæste heold

1080

worolde wynne.      Wig ealle fornam

 

Finnes þegnas      nemne feaum anum,

 

þæt he ne mehte      on þæm meðelstede

 

wig Hengeste      wiht gefeohtan,

 

ne þa wealafe      wige forþringan

1085

þeodnes ðegna[?];      ac hig him geþingo budon,

 

þæt hie him oðer flet      eal gerymdon,

 

healle ond heahsetl,      þæt hie healfre geweald

 

wið Eotena bearn      agan moston,

 

ond æt feohgyftum      Folcwaldan sunu

1090

dogra gehwylce      Dene weorþode,

 

Hengestes heap      hringum wenede

 

efne swa swiðe      sincgestreonum

 

fættan goldes,      swa he Fresena cyn

 

on beorsele      byldan wolde.

1095

ða hie getruwedon      on twa healfa

 

fæste frioðuwære.      Fin Hengeste

 

elne, unflitme      aðum benemde

 

þæt he þa wealafe      weotena dome

 

arum heolde,      þæt ðær ænig mon

1100

wordum ne worcum      wære ne bræce,

 

ne þurh inwitsearo      æfre gemænden

 

ðeah hie hira beaggyfan      banan folgedon

 

ðeodenlease,      þa him swa geþearfod wæs;

 

gyf þonne Frysna hwylc      frecnan[?] spræce

1105

ðæs morþorhetes      myndgiend wære,

 

þonne hit sweordes ecg      seðan[?] scolde.

 

Ad[?] wæs geæfned      ond icge gold

 

ahæfen of horde.      Herescyldinga

 

betst beadorinca      wæs on bæl gearu.

1110

æt þæm ade wæs      eþgesyne

 

swatfah syrce,      swyn ealgylden,

 

eofer irenheard,      æþeling manig

 

wundum awyrded;      sume on wæle crungon.

 

Het ða Hildeburh      æt Hnæfes ade

1115

hire selfre sunu      sweoloðe befæstan,

 

banfatu bærnan      ond on bæl don

 

eame[?] on eaxle.      Ides gnornode,

 

geomrode giddum.      Guðrinc astah.

 

Wand to wolcnum      wælfyra mæst,

1120

hlynode for hlawe;      hafelan multon,

 

bengeato burston,      ðonne blod ætspranc,

 

laðbite lices.      Lig ealle forswealg,

 

gæsta gifrost,      þara ðe þær guð fornam

 

bega folces;      wæs hira blæd scacen.

1125

Gewiton him ða wigend      wica neosian,

 

freondum befeallen,      Frysland geseon,

 

hamas ond heaburh.      Hengest ða gyt

 

wælfagne winter      wunode mid Finne

 

eal[?] unhlitme.      Eard gemunde,

1130

þeah þe he ne[?] meahte      on mere drifan

 

hringedstefnan;      holm storme weol,

 

won wið winde,      winter yþe beleac

 

isgebinde,      oþðæt oþer com

 

gear in geardas,      swa nu gyt deð,

1135

þa ðe syngales      sele bewitiað,

 

wuldortorhtan weder.      ða wæs winter scacen,

 

fæger foldan bearm.      Fundode wrecca,

 

gist of geardum;      he to gyrnwræce

 

swiðor þohte      þonne to sælade,

1140

gif he torngemot      þurhteon mihte

 

þæt he Eotena bearn      inne gemunde.

 

Swa he ne forwyrnde      woroldrædenne,

 

þonne him Hunlafing      hildeleoman,

 

billa selest,      on bearm dyde,

1145

þæs wæron mid Eotenum      ecge cuðe.

 

Swylce ferhðfrecan      Fin eft begeat

 

sweordbealo sliðen      æt his selfes ham,

 

siþðan grimne gripe      Guðlaf ond Oslaf

 

æfter sæsiðe,      sorge, mændon,

1150

ætwiton weana dæl;      ne meahte wæfre mod

 

forhabban in hreþre.      ða wæs heal roden[?]

 

feonda feorum,      swilce Fin slægen,

 

cyning on corþre,      ond seo cwen numen.

 

Sceotend Scyldinga      to scypon feredon

1155

eal ingesteald      eorðcyninges,

 

swylce hie æt Finnes ham      findan meahton

 

sigla, searogimma.      Hie on sælade

 

drihtlice wif      to Denum feredon,

 

læddon to leodum.      Leoð wæs asungen,

1160

gleomannes gyd.      Gamen eft astah,

 

beorhtode bencsweg;      byrelas sealdon

 

win of wunderfatum.      þa cwom Wealhþeo forð

 

gan under gyldnum beage,      þær þa godan twegen

 

sæton suhtergefæderan;      þa gyt wæs hiera sib ætgædere,

1165

æghwylc oðrum trywe.      Swylce þær Unferþ[?] þyle

 

æt fotum sæt frean Scyldinga;      gehwylc hiora his ferhþe treowde,

 

þæt he hæfde mod micel,      þeah þe he his magum nære

 

arfæst æt ecga gelacum.      Spræc ða ides Scyldinga:

 

"Onfoh þissum fulle,      freodrihten min,

1170

sinces brytta!      þu on sælum wes,

 

goldwine gumena,      ond to Geatum spræc

 

mildum wordum,      swa sceal man don.

 

Beo wið Geatas glæd,      geofena gemyndig,

 

nean ond feorran      þu nu hafast.

1175

Me man sægde      þæt þu ðe for sunu wolde

 

hererinc[?] habban.      Heorot is gefælsod,

 

beahsele beorhta;      bruc þenden þu mote

 

manigra medo,      ond þinum magum læf

 

folc ond rice,      þonne ðu forð scyle

1180

metodsceaft seon.      Ic minne can

 

glædne Hroþulf,      þæt he þa geogoðe wile

 

arum healdan,      gyf þu ær þonne[?] he,

 

wine Scildinga,      worold oflætest;

 

wene ic þæt he mid gode      gyldan wille

1185

uncran eaferan,      gif he þæt eal gemon,

 

hwæt wit to willan      ond to worðmyndum

 

umborwesendum ær      arna gefremedon."

 

Hwearf þa bi bence      þær hyre byre wæron,

 

Hreðric ond Hroðmund,      ond hæleþa bearn,

1190

giogoð ætgædere;      þær se goda sæt,

 

Beowulf Geata,      be þæm gebroðrum twæm.

 

Him wæs ful boren      ond freondlaþu

 

wordum bewægned,      ond wunden gold

 

estum geeawed,      earmreade twa,

1195

hrægl ond hringas,      healsbeaga mæst

 

þara þe ic on foldan      gefrægen hæbbe.

 

Nænigne ic under swegle      selran hyrde

 

hordmaððum[?] hæleþa,      syþðan Hama ætwæg

 

to þære[?] byrhtan byrig      Brosinga mene,

1200

sigle ond sincfæt;      searoniðas fleah[?]

 

Eormenrices,      geceas ecne ræd.

 

þone hring hæfde      Higelac Geata,

 

nefa Swertinges,      nyhstan siðe,

 

siðþan he under segne      sinc ealgode,

1205

wælreaf werede;      hyne wyrd fornam,

 

syþðan he for wlenco      wean ahsode,

 

fæhðe to Frysum.      He þa frætwe wæg,

 

eorclanstanas      ofer yða ful,

 

rice þeoden;      he under rande gecranc.

1210

Gehwearf þa in Francna fæþm      feorh cyninges,

 

breostgewædu      ond se beah somod;

 

wyrsan wigfrecan      wæl reafedon[?]

 

æfter guðsceare,      Geata leode,

 

hreawic heoldon.      Heal swege onfeng.

1215

Wealhðeo maþelode,      heo fore þæm werede spræc:

 

"Bruc ðisses beages,      Beowulf leofa,

 

hyse, mid hæle,      ond þisses hrægles neot,

 

þeodgestreona[?],      ond geþeoh tela,

 

cen þec mid cræfte      ond þyssum cnyhtum wes

1220

lara liðe;      ic þe þæs lean geman.

 

Hafast þu gefered      þæt ðe feor ond neah

 

ealne wideferhþ      weras ehtigað,

 

efne swa side      swa sæ bebugeð,

 

windgeard, weallas.      Wes þenden þu lifige,

1225

æþeling, eadig.      Ic þe an tela

 

sincgestreona.      Beo þu suna minum

 

dædum gedefe,      dreamhealdende.

 

Her is æghwylc eorl      oþrum getrywe,

 

modes milde,      mandrihtne hold[?];

1230

þegnas syndon geþwære,      þeod ealgearo,

 

druncne dryhtguman      doð swa ic bidde."

 

Eode þa to setle.      þær wæs symbla cyst;

 

druncon win weras.      Wyrd ne cuþon,

 

geosceaft grimme[?],      swa hit agangen wearð

1235

eorla manegum,      syþðan æfen cwom

 

ond him Hroþgar gewat      to hofe sinum,

 

rice to ræste.      Reced weardode

 

unrim eorla,      swa hie oft ær dydon.

 

Bencþelu beredon;      hit geondbræded wearð

1240

beddum ond bolstrum.      Beorscealca sum

 

fus ond fæge      fletræste gebeag.

 

Setton him to heafdon      hilderandas,

 

bordwudu beorhtan;      þær on bence wæs

 

ofer æþelinge      yþgesene

1245

heaþosteapa helm,      hringed byrne,

 

þrecwudu þrymlic.      Wæs þeaw hyra

 

þæt hie oft wæron      an wig gearwe,

 

ge æt ham ge on herge,      ge gehwæþer þara,

 

efne swylce mæla      swylce hira mandryhtne

1250

þearf gesælde;      wæs seo þeod tilu.

 

Sigon þa to slæpe.      Sum sare angeald

 

æfenræste,      swa him ful oft gelamp,

 

siþðan goldsele      Grendel warode,

 

unriht æfnde,      oþþæt ende becwom,

1255

swylt æfter synnum.      þæt gesyne wearþ,

 

widcuþ werum,      þætte wrecend þa gyt

 

lifde æfter laþum,      lange þrage,

 

æfter guðceare.      Grendles modor,

 

ides, aglæcwif,      yrmþe gemunde,

1260

se þe wæteregesan      wunian scolde,

 

cealde streamas,      siþðan Cain[?] wearð

 

to ecgbanan      angan breþer,

 

fæderenmæge;      he þa fag gewat,

 

morþre gemearcod,      mandream fleon,

1265

westen warode.      þanon woc fela

 

geosceaftgasta;      wæs þæra Grendel sum,

 

heorowearh hetelic,      se æt Heorote fand

 

wæccendne wer      wiges bidan.

 

þær him aglæca      ætgræpe wearð;

1270

hwæþre he gemunde      mægenes strenge,

 

gimfæste gife      ðe him god sealde,

 

ond him to anwaldan      are gelyfde,

 

frofre ond fultum;      ðy he þone feond ofercwom,

 

gehnægde helle gast.      þa he hean gewat,

1275

dreame bedæled,      deaþwic seon,

 

mancynnes feond,      ond his modor þa gyt,

 

gifre ond galgmod,      gegan wolde

 

sorhfulne sið,      sunu deað[?] wrecan.

 

Com þa to Heorote,      ðær Hringdene

1280

geond þæt sæld swæfun.      þa ðær sona wearð

 

edhwyrft eorlum,      siþðan inne fealh

 

Grendles modor.      Wæs se gryre læssa

 

efne swa micle      swa bið mægþa cræft,

 

wiggryre wifes,      be wæpnedmen,

1285

þonne heoru bunden,      hamere geþuren,

 

sweord swate fah      swin ofer helme

 

ecgum dyhttig      andweard scireð.

 

þa wæs on healle      heardecg togen

 

sweord ofer setlum,      sidrand manig

1290

hafen handa fæst;      helm ne gemunde,

 

byrnan side,      þa hine se broga angeat.

 

Heo wæs on ofste,      wolde ut þanon,

 

feore beorgan,      þa heo onfunden wæs.

 

Hraðe heo æþelinga      anne hæfde

1295

fæste befangen,      þa heo to fenne gang.

 

Se wæs Hroþgare      hæleþa leofost

 

on gesiðes had      be sæm tweonum,

 

rice randwiga,      þone ðe heo on ræste abreat,

 

blædfæstne beorn.      Næs Beowulf ðær,

1300

ac wæs oþer in      ær geteohhod

 

æfter maþðumgife      mærum Geate.

 

Hream wearð in Heorote;      heo under heolfre genam

 

cuþe folme;      cearu wæs geniwod,

 

geworden in wicun.      Ne wæs þæt gewrixle til,

1305

þæt hie on ba healfa      bicgan scoldon

 

freonda feorum.      þa wæs frod cyning,

 

har hilderinc,      on hreon mode,

 

syðþan he aldorþegn      unlyfigendne,

 

þone deorestan      deadne wisse.

1310

Hraþe wæs to bure      Beowulf fetod,

 

sigoreadig secg.      Samod ærdæge

 

eode eorla sum,      æþele cempa

 

self mid gesiðum      þær se snotera bad,

 

hwæþer[?] him alwalda[?]      æfre wille

1315

æfter weaspelle      wyrpe gefremman.

 

Gang ða æfter flore      fyrdwyrðe man

 

mid his handscale      (healwudu dynede),

 

þæt he þone wisan      wordum nægde[?]

 

frean Ingwina,      frægn gif him wære

1320

æfter neodlaðum[?]      niht getæse.

 

Hroðgar maþelode,      helm Scyldinga:

 

"Ne frin þu æfter sælum!      Sorh is geniwod

 

Denigea leodum.      Dead is æschere,

 

Yrmenlafes      yldra broþor,

1325

min runwita      ond min rædbora,

 

eaxlgestealla,      ðonne we on orlege

 

hafelan weredon,      þonne hniton feþan,

 

eoferas cnysedan.      Swylc[?] scolde[?] eorl wesan,

 

æþeling[?] ærgod,      swylc æschere wæs!

1330

Wearð him on Heorote      to handbanan

 

wælgæst wæfre;      ic ne wat hwæder[?]

 

atol æse wlanc      eftsiðas teah,

 

fylle gefægnod[?].      Heo þa fæhðe wræc

 

þe þu gystran niht      Grendel cwealdest

1335

þurh hæstne had      heardum clammum,

 

forþan he to lange      leode mine

 

wanode ond wyrde.      He æt wige gecrang

 

ealdres scyldig,      ond nu oþer cwom

 

mihtig manscaða,      wolde hyre mæg wrecan,

1340

ge feor hafað      fæhðe gestæled

 

(þæs þe þincean mæg      þegne monegum,

 

se þe æfter sincgyfan      on sefan greoteþ),

 

hreþerbealo hearde;      nu seo hand ligeð,

 

se þe eow welhwylcra      wilna dohte.

1345

Ic þæt londbuend,      leode mine,

 

selerædende,      secgan hyrde

 

þæt hie gesawon      swylce twegen

 

micle mearcstapan      moras healdan,

 

ellorgæstas.      ðæra oðer wæs,

1350

þæs þe hie gewislicost      gewitan meahton,

 

idese onlicnæs;      oðer earmsceapen

 

on weres wæstmum      wræclastas træd,

 

næfne he wæs mara      þonne ænig man oðer;

 

þone on geardagum      Grendel nemdon[?]

1355

foldbuende.      No hie fæder cunnon,

 

hwæþer him ænig wæs      ær acenned

 

dyrnra gasta.      Hie dygel lond

 

warigeað, wulfhleoþu,      windige næssas,

 

frecne fengelad,      ðær fyrgenstream

1360

under næssa genipu      niþer gewiteð,

 

flod under foldan.      Nis þæt feor heonon

 

milgemearces      þæt se mere standeð[?];

 

ofer þæm hongiað      hrinde bearwas,

 

wudu wyrtum fæst      wæter oferhelmað.

1365

þær mæg nihta gehwæm      niðwundor seon,

 

fyr on flode.      No þæs frod leofað

 

gumena bearna,      þæt þone grund wite;

 

ðeah þe hæðstapa      hundum geswenced,

 

heorot hornum trum,      holtwudu sece,

1370

feorran geflymed,      ær he feorh seleð,

 

aldor on ofre,      ær he in wille

 

hafelan hydan[?].      Nis þæt heoru stow!

 

þonon yðgeblond      up astigeð

 

won to wolcnum,      þonne wind styreþ,

1375

lað gewidru,      oðþæt lyft drysmaþ,

 

roderas reotað.      Nu is se ræd gelang

 

eft æt þe anum.      Eard git ne const,

 

frecne stowe,      ðær þu findan miht

 

felasinnigne secg;      sec gif þu dyrre.

1380

Ic þe þa fæhðe      feo leanige,

 

ealdgestreonum,      swa ic ær dyde,

 

wundnum[?] golde,      gyf þu on weg cymest."

 

Beowulf maþelode,      bearn Ecgþeowes:

 

"Ne sorga, snotor guma;      selre bið æghwæm

1385

þæt he his freond wrece,      þonne he fela murne.

 

Ure æghwylc sceal      ende gebidan

 

worolde lifes;      wyrce se þe mote

 

domes ær deaþe;      þæt bið drihtguman

 

unlifgendum      æfter selest.

1390

Aris, rices weard,      uton raþe[?] feran

 

Grendles magan      gang sceawigan.

 

Ic hit þe gehate,      no he on helm losaþ,

 

ne on foldan fæþm,      ne on fyrgenholt,

 

ne on gyfenes grund,      ga þær he wille.

1395

ðys dogor þu      geþyld hafa

 

weana gehwylces,      swa ic þe wene to."

 

Ahleop ða se gomela,      gode þancode,

 

mihtigan drihtne,      þæs se man gespræc.

 

þa wæs Hroðgare      hors gebæted,

1400

wicg wundenfeax.      Wisa fengel

 

geatolic gende;      gumfeþa stop

 

lindhæbbendra.      Lastas wæron

 

æfter waldswaþum      wide gesyne,

 

gang ofer grundas,      þær[?] heo[?] gegnum for

1405

ofer myrcan mor,      magoþegna bær

 

þone selestan      sawolleasne

 

þara þe mid Hroðgare      ham eahtode.

 

Ofereode þa      æþelinga bearn

 

steap stanhliðo,      stige nearwe,

1410

enge anpaðas,      uncuð gelad,

 

neowle næssas,      nicorhusa fela.

 

He feara sum      beforan gengde

 

wisra monna      wong sceawian,

 

oþþæt he færinga      fyrgenbeamas

1415

ofer harne stan      hleonian funde,

 

wynleasne wudu;      wæter under stod

 

dreorig ond gedrefed.      Denum eallum wæs,

 

winum Scyldinga,      weorce on mode

 

to geþolianne,      ðegne monegum,

1420

oncyð eorla gehwæm,      syðþan æscheres

 

on þam holmclife      hafelan metton.

 

Flod blode weol      (folc to sægon),

 

hatan heolfre.      Horn stundum song

 

fuslic fyrdleoð[?].      Feþa eal gesæt.

1425

Gesawon ða æfter wætere      wyrmcynnes fela,

 

sellice sædracan,      sund cunnian,

 

swylce on næshleoðum      nicras licgean,

 

ða on undernmæl      oft bewitigað

 

sorhfulne sið      on seglrade,

1430

wyrmas ond wildeor;      hie on weg hruron,

 

bitere ond gebolgne,      bearhtm ongeaton,

 

guðhorn galan.      Sumne Geata leod

 

of flanbogan      feores getwæfde,

 

yðgewinnes,      þæt him on aldre stod

1435

herestræl hearda;      he on holme wæs

 

sundes þe sænra,      ðe hyne swylt fornam.

 

Hræþe wearð on yðum      mid eoferspreotum

 

heorohocyhtum      hearde genearwod,

 

niða genæged,      ond on næs togen,

1440

wundorlic wægbora;      weras sceawedon

 

gryrelicne gist.      Gyrede hine Beowulf

 

eorlgewædum,      nalles for ealdre mearn.

 

Scolde herebyrne      hondum gebroden,

 

sid ond searofah,      sund cunnian,

1445

seo ðe bancofan      beorgan cuþe,

 

þæt him hildegrap      hreþre ne mihte,

 

eorres inwitfeng,      aldre gesceþðan;

 

ac se hwita helm      hafelan werede,

 

se þe meregrundas      mengan scolde,

1450

secan sundgebland      since geweorðad,

 

befongen freawrasnum,      swa hine fyrndagum

 

worhte wæpna smið,      wundrum teode,

 

besette swinlicum,      þæt hine syðþan no

 

brond ne beadomecas      bitan ne meahton.

1455

Næs þæt þonne mætost      mægenfultuma

 

þæt him on ðearfe lah      ðyle Hroðgares;

 

wæs þæm hæftmece      Hrunting nama.

 

þæt wæs an foran      ealdgestreona;

 

ecg wæs iren,      atertanum fah,

1460

ahyrded heaþoswate;      næfre hit æt hilde ne swac

 

manna ængum      þara þe hit mid mundum bewand,

 

se ðe gryresiðas      gegan dorste,

 

folcstede fara;      næs þæt forma sið

 

þæt hit ellenweorc      æfnan scolde.

1465

Huru ne gemunde      mago Ecglafes,

 

eafoþes cræftig,      þæt he ær gespræc

 

wine druncen,      þa he þæs wæpnes onlah

 

selran sweordfrecan.      Selfa ne dorste

 

under yða gewin      aldre geneþan,

1470

drihtscype dreogan;      þær he dome forleas,

 

ellenmærðum[?].      Ne wæs þæm oðrum swa,

 

syðþan he hine to guðe      gegyred hæfde.

 

Beowulf maðelode,      bearn Ecgþeowes:

 

"Geþenc nu, se mæra      maga Healfdenes,

1475

snottra fengel,      nu ic eom siðes fus,

 

goldwine gumena,      hwæt wit geo spræcon,

 

gif ic æt þearfe      þinre scolde

 

aldre linnan,      þæt ðu me a wære

 

forðgewitenum      on fæder stæle.

1480

Wes þu mundbora      minum magoþegnum,

 

hondgesellum,      gif mec hild nime;

 

swylce þu ða madmas      þe þu me sealdest,

 

Hroðgar leofa,      Higelace onsend.

 

Mæg þonne on þæm golde ongitan      Geata dryhten,

1485

geseon sunu Hrædles,      þonne he on þæt sinc starað,

 

þæt ic gumcystum      godne funde

 

beaga bryttan,      breac þonne moste.

 

Ond þu Unferð[?] læt      ealde lafe,

 

wrætlic wægsweord,      widcuðne man

1490

heardecg habban;      ic me mid Hruntinge

 

dom gewyrce,      oþðe mec deað nimeð."

 

æfter þæm wordum      Wedergeata leod

 

efste mid elne,      nalas ondsware

 

bidan wolde;      brimwylm onfeng

1495

hilderince.      ða wæs hwil dæges

 

ær he þone grundwong      ongytan mehte.

 

Sona þæt onfunde      se ðe floda begong

 

heorogifre beheold      hund missera,

 

grim ond grædig,      þæt þær gumena sum

1500

ælwihta eard      ufan cunnode.

 

Grap þa togeanes,      guðrinc gefeng

 

atolan clommum.      No þy ær in gescod

 

halan lice;      hring utan ymbbearh,

 

þæt heo þone fyrdhom      ðurhfon ne mihte,

1505

locene leoðosyrcan      laþan fingrum.

 

Bær þa seo brimwylf[?],      þa heo to botme com,

 

hringa þengel      to hofe sinum,

 

swa he ne mihte,      no he þæs[?] modig wæs,

 

wæpna gewealdan,      ac hine wundra þæs fela

1510

swencte[?] on sunde,      sædeor monig

 

hildetuxum      heresyrcan bræc,

 

ehton aglæcan.      ða se eorl ongeat

 

þæt he in[?] niðsele      nathwylcum wæs,

 

þær him nænig wæter      wihte ne sceþede,

1515

ne him for hrofsele      hrinan ne mehte

 

færgripe flodes;      fyrleoht geseah,

 

blacne leoman,      beorhte scinan.

 

Ongeat þa se goda      grundwyrgenne,

 

merewif mihtig;      mægenræs forgeaf

1520

hildebille,      hond[?] sweng[?] ne ofteah,

 

þæt hire on hafelan      hringmæl agol

 

grædig guðleoð.      ða se gist onfand

 

þæt se beadoleoma      bitan nolde,

 

aldre sceþðan,      ac seo ecg geswac

1525

ðeodne æt þearfe;      ðolode ær fela

 

hondgemota,      helm oft gescær,

 

fæges fyrdhrægl;      ða wæs forma sið

 

deorum madme,      þæt his dom alæg.

 

Eft wæs anræd,      nalas elnes læt,

1530

mærða gemyndig      mæg Hylaces.

 

Wearp ða wundenmæl[?]      wrættum gebunden

 

yrre oretta,      þæt hit on eorðan læg,

 

stið ond stylecg;      strenge getruwode,

 

mundgripe mægenes.      Swa sceal man don,

1535

þonne he æt guðe      gegan þenceð

 

longsumne lof,      na ymb his lif cearað.

 

Gefeng þa be eaxle      (nalas for fæhðe mearn)

 

Guðgeata leod      Grendles modor;

 

brægd þa beadwe heard,      þa he gebolgen wæs,

1540

feorhgeniðlan,      þæt heo on flet gebeah.

 

Heo him eft hraþe      andlean[?] forgeald

 

grimman grapum      ond him togeanes feng;

 

oferwearp þa werigmod      wigena strengest,

 

feþecempa,      þæt he on fylle wearð.

1545

Ofsæt þa þone selegyst      ond hyre seax[?] geteah,

 

brad ond[?] brunecg,      wolde hire bearn wrecan,

 

angan eaferan.      Him on eaxle læg

 

breostnet broden;      þæt gebearh feore,

 

wið ord ond wið ecge      ingang forstod.

1550

Hæfde ða forsiðod      sunu Ecgþeowes

 

under gynne grund,      Geata cempa,

 

nemne him heaðobyrne      helpe gefremede,

 

herenet hearde,      ond halig god

 

geweold wigsigor;      witig drihten,

1555

rodera rædend,      hit on ryht gesced

 

yðelice,      syþðan he eft astod.

 

Geseah ða on searwum      sigeeadig bil,

 

eald sweord eotenisc,      ecgum þyhtig,

 

wigena weorðmynd;      þæt wæs[?] wæpna cyst,

1560

buton hit wæs mare      ðonne ænig mon oðer

 

to beadulace      ætberan meahte,

 

god ond geatolic,      giganta geweorc.

 

He gefeng þa fetelhilt,      freca Scyldinga

 

hreoh ond heorogrim      hringmæl gebrægd,

1565

aldres orwena,      yrringa sloh,

 

þæt hire wið halse      heard grapode,

 

banhringas bræc.      Bil eal ðurhwod

 

fægne flæschoman;      heo on flet gecrong.

 

Sweord wæs swatig,      secg weorce gefeh.

1570

Lixte se leoma,      leoht inne stod,

 

efne swa of hefene      hadre scineð

 

rodores candel.      He æfter recede wlat;

 

hwearf þa be wealle,      wæpen hafenade

 

heard be hiltum      Higelaces ðegn,

1575

yrre ond anræd.      Næs seo ecg fracod

 

hilderince,      ac he hraþe wolde

 

Grendle forgyldan      guðræsa fela

 

ðara þe he geworhte      to Westdenum

 

oftor micle      ðonne on ænne sið,

1580

þonne he Hroðgares      heorðgeneatas

 

sloh on sweofote,      slæpende fræt

 

folces Denigea      fyftyne men

 

ond oðer swylc      ut offerede,

 

laðlicu lac.      He him þæs lean forgeald,

1585

reþe cempa,      to ðæs þe he on ræste geseah

 

guðwerigne      Grendel licgan

 

aldorleasne,      swa him ær gescod

 

hild æt Heorote.      Hra wide sprong,

 

syþðan he æfter deaðe      drepe þrowade,

1590

heorosweng heardne,      ond hine þa heafde becearf.

 

Sona þæt gesawon      snottre ceorlas,

 

þa ðe mid Hroðgare      on holm wliton,

 

þæt wæs yðgeblond      eal gemenged,

 

brim blode fah.      Blondenfeaxe,

1595

gomele ymb godne,      ongeador spræcon

 

þæt hig þæs æðelinges      eft ne wendon

 

þæt he sigehreðig      secean come

 

mærne þeoden;      þa ðæs monige gewearð

 

þæt hine seo brimwylf      abroten[?] hæfde.

1600

ða com non dæges.      Næs ofgeafon

 

hwate Scyldingas;      gewat him ham þonon

 

goldwine gumena.      Gistas setan[?]

 

modes seoce      ond on mere staredon,

 

wiston ond ne wendon      þæt hie heora winedrihten

1605

selfne gesawon.      þa þæt sweord ongan

 

æfter heaþoswate      hildegicelum,

 

wigbil wanian.      þæt wæs wundra sum,

 

þæt hit eal gemealt      ise gelicost,

 

ðonne forstes bend      fæder onlæteð,

1610

onwindeð wælrapas,      se geweald hafað

 

sæla ond mæla;      þæt is soð metod.

 

Ne nom he in þæm wicum,      Wedergeata leod,

 

maðmæhta ma,      þeh he þær monige geseah,

 

buton þone hafelan      ond þa hilt somod

1615

since fage.      Sweord ær gemealt,

 

forbarn brodenmæl;      wæs þæt blod to þæs hat,

 

ættren ellorgæst      se þær inne swealt.

 

Sona wæs on sunde      se þe ær æt sæcce gebad

 

wighryre wraðra,      wæter up þurhdeaf.

1620

Wæron yðgebland      eal gefælsod,

 

eacne eardas,      þa se ellorgast

 

oflet lifdagas      ond þas lænan gesceaft.

 

Com þa to lande      lidmanna helm

 

swiðmod swymman;      sælace gefeah,

1625

mægenbyrþenne      þara þe he him mid hæfde.

 

Eodon him þa togeanes,      gode þancodon,

 

ðryðlic þegna heap,      þeodnes gefegon,

 

þæs þe hi hyne gesundne      geseon moston.

 

ða wæs of þæm hroran      helm ond byrne

1630

lungre alysed.      Lagu drusade,

 

wæter under wolcnum,      wældreore fag.

 

Ferdon forð þonon      feþelastum

 

ferhþum fægne,      foldweg mæton,

 

cuþe stræte.      Cyningbalde men

1635

from þæm holmclife      hafelan bæron

 

earfoðlice      heora æghwæþrum,

 

felamodigra;      feower scoldon

 

on þæm wælstenge      weorcum geferian

 

to þæm goldsele      Grendles heafod,

1640

oþðæt semninga      to sele comon

 

frome fyrdhwate      feowertyne

 

Geata gongan;      gumdryhten mid

 

modig on gemonge      meodowongas træd.

 

ða com in gan      ealdor ðegna,

1645

dædcene mon      dome gewurþad,

 

hæle hildedeor,      Hroðgar gretan.

 

þa wæs be feaxe      on flet boren

 

Grendles heafod,      þær guman druncon,

 

egeslic for eorlum      ond þære idese mid,

1650

wliteseon wrætlic;      weras on sawon.

 

Beowulf maþelode,      bearn Ecgþeowes:

 

"Hwæt! we þe þas sælac,      sunu Healfdenes,

 

leod Scyldinga,      lustum brohton

 

tires to tacne,      þe þu her to locast.

1655

Ic þæt unsofte      ealdre gedigde

 

wigge under wætere,      weorc geneþde

 

earfoðlice;      ætrihte wæs

 

guð getwæfed,      nymðe mec god scylde.

 

Ne meahte ic æt hilde      mid Hruntinge

1660

wiht gewyrcan,      þeah þæt wæpen duge;

 

ac me geuðe      ylda waldend

 

þæt ic on wage geseah      wlitig hangian

 

eald sweord eacen      (oftost wisode

 

winigea leasum),      þæt ic ðy wæpne gebræd.

1665

Ofsloh ða æt þære sæcce,      þa me sæl ageald,

 

huses hyrdas.      þa þæt hildebil

 

forbarn brogdenmæl,      swa þæt blod gesprang,

 

hatost heaþoswata.      Ic þæt hilt þanan

 

feondum ætferede,      fyrendæda wræc,

1670

deaðcwealm Denigea,      swa hit gedefe wæs.

 

Ic hit þe þonne gehate,      þæt þu on Heorote most

 

sorhleas swefan      mid þinra secga gedryht

 

ond þegna gehwylc      þinra leoda,

 

duguðe ond iogoþe,      þæt þu him ondrædan ne þearft,

1675

þeoden Scyldinga,      on þa healfe,

 

aldorbealu eorlum,      swa þu ær dydest."

 

ða wæs gylden hilt      gamelum rince,

 

harum hildfruman,      on hand gyfen,

 

enta ærgeweorc;      hit on æht gehwearf

1680

æfter deofla hryre      Denigea frean,

 

wundorsmiþa geweorc,      ond þa þas worold ofgeaf

 

gromheort guma,      godes ondsaca,

 

morðres scyldig,      ond his modor eac,

 

on geweald gehwearf      woroldcyninga

1685

ðæm selestan      be sæm tweonum

 

ðara þe on Scedenigge      sceattas dælde.

 

Hroðgar maðelode,      hylt sceawode,

 

ealde lafe,      on ðæm wæs or writen

 

fyrngewinnes,      syðþan flod ofsloh,

1690

gifen geotende,      giganta cyn

 

(frecne geferdon);      þæt wæs fremde þeod

 

ecean dryhtne;      him þæs endelean

 

þurh wæteres wylm      waldend sealde.

 

Swa wæs on ðæm scennum      sciran goldes

1695

þurh runstafas      rihte gemearcod,

 

geseted ond gesæd      hwam þæt sweord geworht,

 

irena cyst,      ærest wære,

 

wreoþenhilt ond wyrmfah.      ða se wisa spræc

 

sunu Healfdenes      (swigedon ealle):

1700

"þæt, la, mæg secgan      se þe soð ond riht

 

fremeð on folce,      feor eal gemon,

 

eald OEweard,      þæt ðes eorl wære

 

geboren betera!      Blæd is aræred

 

geond widwegas,      wine min Beowulf,

1705

ðin ofer þeoda gehwylce.      Eal þu hit geþyldum healdest,

 

mægen mid modes snyttrum.      Ic þe sceal mine gelæstan

 

freode, swa wit furðum spræcon.      ðu scealt to frofre weorþan

 

eal langtwidig      leodum þinum,

 

hæleðum to helpe.      Ne wearð Heremod swa

1710

eaforum Ecgwelan,      Arscyldingum;

 

ne geweox he him to willan,      ac to wælfealle

 

ond to deaðcwalum      Deniga leodum;

 

breat bolgenmod      beodgeneatas,

 

eaxlgesteallan,      oþþæt he ana hwearf,

1715

mære þeoden,      mondreamum from.

 

ðeah þe hine mihtig god      mægenes wynnum,

 

eafeþum stepte,      ofer ealle men

 

forð gefremede,      hwæþere him on ferhþe greow

 

breosthord blodreow.      Nallas beagas geaf

1720

Denum æfter dome;      dreamleas gebad

 

þæt he þæs gewinnes      weorc þrowade,

 

leodbealo longsum.      ðu þe lær be þon,

 

gumcyste ongit;      ic þis gid be þe

 

awræc wintrum frod.      Wundor is to secganne

1725

hu mihtig god      manna cynne

 

þurh sidne sefan      snyttru bryttað,

 

eard ond eorlscipe;      he ah ealra geweald.

 

Hwilum he on lufan      læteð hworfan

 

monnes modgeþonc      mæran cynnes,

1730

seleð him on eþle      eorþan wynne

 

to healdanne,      hleoburh wera,

 

gedeð him swa gewealdene      worolde dælas,

 

side rice,      þæt he his selfa ne mæg

 

for his unsnyttrum      ende geþencean.

1735

Wunað he on wiste;      no hine wiht dweleð

 

adl ne yldo,      ne him inwitsorh

 

on sefan[?] sweorceð,      ne gesacu ohwær

 

ecghete eoweð,      ac him eal worold

 

wendeð on willan      (he þæt wyrse ne con),

1740

oðþæt him on innan      oferhygda dæl

 

weaxeð[?] ond wridað.      þonne se weard swefeð,

 

sawele hyrde;      bið se slæp to fæst,

 

bisgum gebunden,      bona swiðe neah,

 

se þe of flanbogan      fyrenum sceoteð.

1745

þonne bið on hreþre      under helm drepen

 

biteran stræle      (him bebeorgan ne con),

 

wom wundorbebodum      wergan gastes;

 

þinceð him to lytel      þæt he lange heold,

 

gytsað gromhydig,      nallas on gylp seleð

1750

fædde beagas,      ond he þa forðgesceaft

 

forgyteð ond forgymeð,      þæs þe him ær god sealde,

 

wuldres waldend,      weorðmynda dæl.

 

Hit on endestæf      eft gelimpeð

 

þæt se lichoma      læne gedreoseð,

1755

fæge gefealleð;      fehð oþer to,

 

se þe unmurnlice      madmas dæleþ,

 

eorles ærgestreon,      egesan ne gymeð.

 

Bebeorh þe ðone bealonið,      Beowulf leofa,

 

secg betsta,      ond þe þæt selre geceos,

1760

ece rædas;      oferhyda ne gym,

 

mære cempa.      Nu is þines mægnes blæd

 

ane hwile.      Eft sona bið

 

þæt þec adl oððe ecg      eafoþes getwæfeð,

 

oððe fyres feng,      oððe flodes wylm,

1765

oððe gripe meces,      oððe gares fliht,

 

oððe atol yldo;      oððe eagena bearhtm

 

forsiteð ond forsworceð;      semninga bið

 

þæt ðec, dryhtguma,      deað oferswyðeð.

 

Swa ic Hringdena      hund missera

1770

weold under wolcnum      ond hig wigge beleac

 

manigum mægþa      geond þysne middangeard,

 

æscum ond ecgum,      þæt ic me ænigne

 

under swegles begong      gesacan ne tealde.

 

Hwæt, me þæs on eþle      edwenden[?] cwom,

1775

gyrn æfter gomene,      seoþðan Grendel wearð,

 

ealdgewinna,      ingenga min;

 

ic þære socne      singales wæg

 

modceare micle.      þæs sig metode þanc,

 

ecean dryhtne,      þæs ðe ic on aldre gebad

1780

þæt ic on þone hafelan      heorodreorigne

 

ofer ealdgewin      eagum starige!

 

Ga nu to setle,      symbelwynne dreoh

 

wigge weorþad;      unc sceal worn fela

 

maþma gemænra,      siþðan morgen bið."

1785

Geat wæs glædmod,      geong sona to

 

setles neosan,      swa se snottra heht.

 

þa wæs eft swa ær      ellenrofum

 

fletsittendum      fægere gereorded

 

niowan stefne.      Nihthelm geswearc

1790

deorc ofer dryhtgumum.      Duguð eal aras.

 

Wolde blondenfeax      beddes neosan,

 

gamela Scylding.      Geat unigmetes wel,

 

rofne randwigan,      restan lyste;

 

sona him seleþegn      siðes wergum,

1795

feorrancundum,      forð wisade,

 

se for andrysnum      ealle beweotede[?]

 

þegnes þearfe,      swylce þy dogore

 

heaþoliðende      habban scoldon.

 

Reste hine þa rumheort;      reced hliuade

1800

geap ond goldfah;      gæst inne swæf

 

oþþæt hrefn blaca      heofones wynne

 

bliðheort bodode.      ða com beorht scacan

 

     scaþan onetton,

 

wæron æþelingas      eft to leodum

1805

fuse to farenne[?];      wolde feor þanon

 

cuma collenferhð      ceoles neosan.

 

Heht þa se hearda      Hrunting beran

 

sunu Ecglafes,      heht his sweord niman,

 

leoflic iren;      sægde him þæs leanes þanc,

1810

cwæð, he þone guðwine      godne tealde,

 

wigcræftigne,      nales wordum log

 

meces ecge;      þæt wæs modig secg.

 

Ond þa siðfrome,      searwum gearwe

 

wigend wæron;      eode weorð Denum

1815

æþeling to yppan,      þær se oþer wæs,

 

hæle[?] hildedeor      Hroðgar grette.

 

Beowulf maþelode,      bearn Ecgþeowes:

 

"Nu we sæliðend      secgan wyllað,

 

feorran cumene,      þæt we fundiaþ

1820

Higelac secan.      Wæron her tela

 

willum bewenede;      þu us wel dohtest.

 

Gif ic þonne on eorþan      owihte mæg

 

þinre modlufan      maran tilian,

 

gumena dryhten,      ðonne ic gyt dyde,

1825

guðgeweorca,      ic beo gearo sona.

 

Gif ic þæt gefricge      ofer floda begang,

 

þæt þec ymbsittend      egesan þywað,

 

swa þec hetende      hwilum dydon,

 

ic ðe þusenda      þegna bringe,

1830

hæleþa to helpe.      Ic on Higelac[?] wat,

 

Geata dryhten,      þeah ðe he geong sy,

 

folces hyrde,      þæt he mec fremman wile

 

wordum[?] ond worcum,      þæt ic þe wel herige

 

ond þe to geoce      garholt bere,

1835

mægenes fultum,      þær ðe bið manna þearf.

 

Gif him þonne Hreþric[?]      to hofum Geata

 

geþingeð[?], þeodnes bearn,      he mæg þær fela

 

freonda findan;      feorcyþðe beoð

 

selran gesohte      þæm þe him selfa deah."

1840

Hroðgar maþelode      him on ondsware:

 

"þe þa wordcwydas      wigtig drihten

 

on sefan sende;      ne hyrde ic snotorlicor

 

on swa geongum feore      guman þingian.

 

þu eart mægenes strang      ond on mode frod,

1845

wis wordcwida.      Wen ic talige,

 

gif þæt gegangeð,      þæt ðe gar nymeð,

 

hild heorugrimme,      Hreþles eaferan,

 

adl oþðe iren      ealdor ðinne,

 

folces hyrde,      ond þu þin feorh hafast,

1850

þæt þe Sægeatas      selran næbben

 

to geceosenne      cyning ænigne,

 

hordweard hæleþa,      gyf þu healdan wylt

 

maga rice.      Me þin modsefa

 

licað leng swa wel,      leofa Beowulf.

1855

Hafast þu gefered      þæt þam folcum sceal,

 

Geata leodum      ond Gardenum,

 

sib gemæne[?],      ond sacu restan,

 

inwitniþas,      þe hie ær drugon,

 

wesan, þenden ic wealde      widan rices,

1860

maþmas gemæne,      manig oþerne

 

godum gegretan      ofer ganotes bæð;

 

sceal hringnaca      ofer heafu[?] bringan

 

lac ond luftacen.      Ic þa leode wat

 

ge wið feond ge wið freond      fæste geworhte,

1865

æghwæs untæle      ealde wisan."

 

ða git him eorla hleo      inne gesealde,

 

mago Healfdenes,      maþmas [XII];

 

het hine[?] mid þæm lacum      leode swæse

 

secean on gesyntum,      snude eft cuman.

1870

Gecyste þa      cyning æþelum god,

 

þeoden Scyldinga,      ðegn betstan

 

ond be healse genam;      hruron him tearas,

 

blondenfeaxum.      Him wæs bega wen,

 

ealdum infrodum,      oþres swiðor,

1875

þæt hie[?] seoððan[?] no[?]      geseon moston,

 

modige on meþle.      Wæs[?] him se man to þon leof

 

þæt he þone breostwylm      forberan ne mehte,

 

ac him on hreþre      hygebendum fæst

 

æfter deorum men      dyrne langað

1880

beorn wið blode.      Him Beowulf þanan,

 

guðrinc goldwlanc,      græsmoldan træd

 

since hremig;      sægenga bad

 

agendfrean[?],      se þe on ancre rad.

 

þa wæs on gange      gifu Hroðgares

1885

oft geæhted;      þæt wæs an cyning,

 

æghwæs orleahtre,      oþþæt hine yldo benam

 

mægenes wynnum,      se þe oft manegum scod.

 

Cwom þa to flode      felamodigra,

 

hægstealdra heap[?],      hringnet bæron,

1890

locene leoðosyrcan.      Landweard onfand

 

eftsið eorla,      swa he ær dyde;

 

no he mid hearme      of hliðes nosan

 

gæstas[?] grette,      ac him togeanes rad,

 

cwæð þæt wilcuman      Wedera leodum

1895

scaþan scirhame      to scipe foron.

 

þa wæs on sande      sægeap naca

 

hladen herewædum,      hringedstefna,

 

mearum ond maðmum;      mæst hlifade

 

ofer Hroðgares      hordgestreonum.

1900

He þæm batwearde      bunden golde

 

swurd gesealde,      þæt he syðþan wæs

 

on meodubence      maþme[?] þy weorþra[?],

 

yrfelafe.      Gewat him on naca[?]

 

drefan deop wæter,      Dena land ofgeaf.

1905

þa wæs be mæste      merehrægla sum,

 

segl sale fæst;      sundwudu þunede.

 

No þær wegflotan      wind ofer yðum

 

siðes getwæfde;      sægenga for,

 

fleat famigheals      forð ofer yðe,

1910

bundenstefna      ofer brimstreamas,

 

þæt hie Geata clifu      ongitan meahton,

 

cuþe næssas.      Ceol up geþrang

 

lyftgeswenced,      on lande stod.

 

Hraþe wæs æt holme      hyðweard geara,

1915

se þe ær lange tid      leofra manna

 

fus æt faroðe      feor wlatode;

 

sælde to sande      sidfæþme scip,

 

oncerbendum[?] fæst,      þy læs hym yþa ðrym

 

wudu wynsuman      forwrecan meahte.

1920

Het þa up beran      æþelinga gestreon,

 

frætwe ond fætgold;      næs him feor þanon

 

to gesecanne      sinces bryttan,

 

Higelac Hreþling,      þær æt ham wunað

 

selfa mid gesiðum      sæwealle neah.

1925

Bold wæs betlic,      bregorof cyning,

 

heah[?] in[?] healle,      Hygd swiðe geong,

 

wis, welþungen,      þeah ðe wintra lyt

 

under burhlocan      gebiden hæbbe,

 

Hæreþes dohtor;      næs hio hnah swa þeah,

1930

ne to gneað gifa      Geata leodum,

 

maþmgestreona.      Mod þryðo wæg,

 

fremu folces cwen,      firen ondrysne.

 

Nænig þæt dorste      deor geneþan

 

swæsra gesiða,      nefne sinfrea,

1935

þæt hire an dæges      eagum starede,

 

ac him wælbende      weotode tealde

 

handgewriþene;      hraþe seoþðan wæs

 

æfter mundgripe      mece geþinged,

 

þæt hit sceadenmæl      scyran moste,

1940

cwealmbealu cyðan.      Ne bið swylc cwenlic þeaw

 

idese to efnanne,      þeah ðe hio ænlicu sy,

 

þætte freoðuwebbe      feores onsæce

 

æfter ligetorne      leofne mannan.

 

Huru þæt onhohsnode[?]      Hemminges[?] mæg;

1945

ealodrincende      oðer sædan,

 

þæt hio leodbealewa      læs gefremede,

 

inwitniða,      syððan ærest wearð

 

gyfen goldhroden      geongum cempan,

 

æðelum diore,      syððan hio Offan flet

1950

ofer fealone flod      be fæder lare

 

siðe gesohte;      ðær hio syððan well

 

in gumstole,      gode, mære,

 

lifgesceafta      lifigende breac,

 

hiold heahlufan      wið hæleþa brego,

1955

ealles moncynnes      mine gefræge

 

þone[?] selestan      bi sæm tweonum,

 

eormencynnes.      Forðam Offa wæs

 

geofum ond guðum,      garcene man,

 

wide geweorðod,      wisdome heold

1960

eðel sinne;      þonon Eomer[?] woc

 

hæleðum to helpe,      Hemminges[?] mæg,

 

nefa Garmundes,      niða cræftig.

 

Gewat him ða se hearda      mid his hondscole

 

sylf æfter sande      sæwong tredan,

1965

wide waroðas.      Woruldcandel scan,

 

sigel suðan fus.      Hi sið drugon,

 

elne geeodon,      to ðæs ðe eorla hleo,

 

bonan Ongenþeoes      burgum in innan,

 

geongne guðcyning      godne gefrunon

1970

hringas dælan.      Higelace wæs

 

sið Beowulfes      snude gecyðed,

 

þæt ðær on worðig      wigendra hleo,

 

lindgestealla,      lifigende cwom,

 

heaðolaces hal      to hofe gongan.

1975

Hraðe wæs gerymed,      swa se rica bebead,

 

feðegestum      flet innanweard.

 

Gesæt þa wið sylfne      se ða sæcce genæs,

 

mæg wið mæge,      syððan mandryhten

 

þurh hleoðorcwyde      holdne gegrette,

1980

meaglum wordum.      Meoduscencum hwearf

 

geond þæt healreced[?]      Hæreðes dohtor,

 

lufode ða leode,      liðwæge bær

 

hæleðum[?] to handa.      Higelac ongan

 

sinne geseldan      in sele þam hean

1985

fægre fricgcean      (hyne fyrwet bræc,

 

hwylce Sægeata      siðas wæron):

 

"Hu lomp eow on lade,      leofa Biowulf,

 

þa ðu færinga      feorr gehogodest

 

sæcce secean      ofer sealt wæter,

1990

hilde to Hiorote?      Ac ðu Hroðgare

 

widcuðne[?] wean      wihte gebettest,

 

mærum ðeodne?      Ic ðæs modceare

 

sorhwylmum seað,      siðe ne truwode

 

leofes mannes;      ic ðe lange bæd

1995

þæt ðu þone wælgæst      wihte ne grette,

 

lete Suðdene      sylfe geweorðan

 

guðe wið Grendel.      Gode ic þanc secge

 

þæs ðe ic ðe gesundne      geseon moste."

 

Biowulf maðelode,      bearn Ecgðioes:

2000

"þæt is undyrne,      dryhten Higelac[?],

 

micel[?] gemeting,      monegum fira,

 

hwylc[?] orleghwil[?]      uncer Grendles

 

wearð on ðam wange,      þær he worna fela

 

Sigescyldingum      sorge gefremede,

2005

yrmðe to aldre.      Ic ðæt eall gewræc,

 

swa begylpan ne þearf      Grendeles maga

 

ænig[?] ofer eorðan      uhthlem þone,

 

se ðe lengest leofað      laðan cynnes,

 

facne[?] bifongen.      Ic ðær furðum cwom

2010

to ðam hringsele      Hroðgar gretan;

 

sona me se mæra      mago Healfdenes,

 

syððan he modsefan      minne cuðe,

 

wið his sylfes sunu      setl getæhte.

 

Weorod wæs on wynne;      ne seah ic widan feorh

2015

under heofones hwealf      healsittendra

 

medudream maran.      Hwilum mæru cwen,

 

friðusibb folca,      flet eall geondhwearf,

 

bædde byre geonge;      oft hio beahwriðan

 

secge sealde[?],      ær hie to setle geong.

2020

Hwilum for duguðe[?]      dohtor Hroðgares

 

eorlum on ende      ealuwæge bær;

 

þa ic Freaware      fletsittende

 

nemnan hyrde,      þær hio nægled[?] sinc

 

hæleðum sealde.      Sio gehaten is[?],

2025

geong, goldhroden,      gladum suna Frodan;

 

hafað[?] þæs geworden      wine Scyldinga,

 

rices hyrde,      ond þæt ræd talað,

 

þæt he mid ðy wife      wælfæhða dæl,

 

sæcca gesette.      Oft seldan hwær

2030

æfter leodhryre      lytle hwile

 

bongar bugeð,      þeah seo bryd duge!

 

Mæg þæs þonne ofþyncan      ðeodne[?] Heaðobeardna

 

ond þegna gehwam      þara leoda,

 

þonne he mid fæmnan      on flett gæð,

2035

dryhtbearn Dena,      duguða biwenede;

 

on him gladiað      gomelra lafe,

 

heard ond hringmæl      Heaðabeardna[?] gestreon

 

þenden hie ðam wæpnum      wealdan moston,

 

oððæt hie forlæddan      to ðam lindplegan

2040

swæse gesiðas      ond hyra sylfra feorh.

 

þonne cwið æt beore      se ðe beah gesyhð,

 

eald æscwiga,      se ðe eall geman[?],

 

garcwealm gumena      (him bið grim sefa[?]),

 

onginneð geomormod      geongum cempan

2045

þurh hreðra gehygd      higes cunnian,

 

wigbealu weccean,      ond þæt word acwyð:

 

'Meaht ðu, min wine,      mece gecnawan

 

þone þin fæder      to gefeohte bær

 

under heregriman      hindeman siðe,

2050

dyre iren,      þær hyne Dene slogon,

 

weoldon wælstowe,      syððan Wiðergyld læg,

 

æfter hæleþa hryre,      hwate Scyldungas?

 

Nu her þara banena      byre nathwylces

 

frætwum hremig      on flet gæð,

2055

morðres gylpeð[?],      ond þone maðþum byreð,

 

þone þe ðu mid rihte      rædan sceoldest.'

 

Manað swa ond myndgað      mæla gehwylce

 

sarum wordum,      oððæt sæl cymeð

 

þæt se fæmnan þegn      fore fæder dædum

2060

æfter billes bite      blodfag swefeð,

 

ealdres scyldig;      him se oðer þonan

 

losað lifigende[?],      con him land geare.

 

þonne bioð abrocene[?]      on ba healfe

 

aðsweord eorla;      syððan[?] Ingelde

2065

weallað wælniðas,      ond him wiflufan

 

æfter cearwælmum      colran weorðað.

 

þy ic Heaðobeardna[?]      hyldo ne telge,

 

dryhtsibbe dæl      Denum unfæcne,

 

freondscipe fæstne.      Ic sceal forð sprecan

2070

gen ymbe Grendel,      þæt ðu geare cunne,

 

sinces brytta,      to hwan syððan wearð

 

hondræs hæleða.      Syððan heofones gim

 

glad ofer grundas,      gæst yrre cwom,

 

eatol, æfengrom,      user neosan,

2075

ðær we gesunde      sæl weardodon.

 

þær wæs Hondscio      hild[?] onsæge,

 

feorhbealu fægum;      he fyrmest læg,

 

gyrded cempa;      him Grendel wearð,

 

mærum maguþegne[?]      to muðbonan,

2080

leofes mannes      lic eall forswealg.

 

No ðy ær ut ða gen      idelhende

 

bona blodigtoð,      bealewa gemyndig,

 

of ðam goldsele      gongan wolde,

 

ac he mægnes rof      min costode,

2085

grapode gearofolm[?].      Glof hangode

 

sid ond syllic,      searobendum fæst;

 

sio wæs orðoncum      eall gegyrwed

 

deofles cræftum      ond dracan fellum.

 

He mec þær on innan      unsynnigne,

2090

dior dædfruma,      gedon wolde

 

manigra sumne;      hyt ne mihte swa,

 

syððan ic on yrre      uppriht astod.

 

To lang ys to reccenne      hu ic[?] ðam[?] leodsceaðan

 

yfla gehwylces      ondlean forgeald;

2095

þær ic, þeoden min,      þine leode

 

weorðode weorcum.      He on weg losade,

 

lytle hwile      lifwynna breac[?];

 

hwæþre him sio swiðre      swaðe weardade

 

hand on Hiorte,      ond he hean ðonan

2100

modes geomor      meregrund gefeoll.

 

Me þone wælræs      wine Scildunga

 

fættan golde      fela leanode,

 

manegum maðmum,      syððan mergen com

 

ond we to symble      geseten hæfdon.

2105

þær wæs gidd ond gleo.      Gomela Scilding,

 

felafricgende,      feorran rehte[?];

 

hwilum hildedeor      hearpan wynne,

 

gomenwudu[?] grette,      hwilum gyd awræc

 

soð ond sarlic,      hwilum syllic spell

2110

rehte æfter rihte      rumheort cyning.

 

Hwilum eft ongan,      eldo gebunden,

 

gomel guðwiga      gioguðe cwiðan,

 

hildestrengo;      hreðer inne[?] weoll,

 

þonne he wintrum frod      worn gemunde.

2115

Swa we þær inne      ondlangne dæg

 

niode naman,      oððæt niht becwom

 

oðer to yldum.      þa wæs eft hraðe

 

gearo gyrnwræce      Grendeles modor,

 

siðode sorhfull;      sunu deað fornam,

2120

wighete Wedra.      Wif unhyre

 

hyre bearn gewræc,      beorn acwealde

 

ellenlice;      þær wæs æschere,

 

frodan fyrnwitan,      feorh uðgenge.

 

Noðer hy hine ne moston,      syððan mergen cwom,

2125

deaðwerigne,      Denia leode,

 

bronde forbærnan,      ne on bęl hladan

 

leofne mannan;      hio þæt lic ætbær

 

feondes fæðmum[?]      under[?] firgenstream.

 

þæt wæs Hroðgare[?]      hreowa tornost

2130

þara þe leodfruman      lange begeate.

 

þa se ðeoden mec      ðine life

 

healsode hreohmod,      þæt ic on holma geþring

 

eorlscipe efnde,      ealdre geneðde,

 

mærðo fremede;      he me mede gehet.

2135

Ic ða ðæs wælmes,      þe is wide cuð,

 

grimne[?] gryrelicne      grundhyrde fond;

 

þær unc hwile wæs      hand gemæne,

 

holm heolfre weoll,      ond ic heafde becearf

 

in ðam guðsele[?]      Grendeles modor

2140

eacnum ecgum,      unsofte þonan

 

feorh oðferede.      Næs ic fæge þa gyt,

 

ac me eorla hleo      eft gesealde

 

maðma menigeo,      maga Healfdenes.

 

Swa se ðeodkyning      þeawum lyfde.

2145

Nealles ic ðam leanum      forloren hæfde,

 

mægnes mede,      ac he me maðmas[?] geaf,

 

sunu Healfdenes,      on minne[?] sylfes dom;

 

ða ic ðe, beorncyning,      bringan wylle,

 

estum geywan.      Gen is eall æt ðe

2150

lissa gelong;      ic lyt hafo

 

heafodmaga      nefne, Hygelac, ðec."

 

Het ða in beran      eaforheafodsegn,

 

heaðosteapne helm,      hare byrnan,

 

guðsweord geatolic,      gyd æfter wræc:

2155

"Me ðis hildesceorp      Hroðgar sealde,

 

snotra fengel,      sume worde het

 

þæt ic his ærest ðe      est gesægde;

 

cwæð þæt hyt hæfde      Hiorogar cyning,

 

leod Scyldunga      lange hwile;

2160

no ðy ær suna sinum      syllan wolde,

 

hwatum Heorowearde,      þeah he him hold wære,

 

breostgewædu.      Bruc ealles well!"

 

Hyrde ic þæt þam frætwum      feower mearas

 

lungre, gelice,      last weardode,

2165

æppelfealuwe;      he him est geteah

 

meara ond maðma.      Swa sceal mæg don,

 

nealles inwitnet      oðrum bregdon

 

dyrnum cræfte,      deað renian[?]

 

hondgesteallan.      Hygelace wæs,

2170

niða heardum,      nefa swyðe hold,

 

ond gehwæðer oðrum      hroþra gemyndig.

 

Hyrde ic þæt he ðone healsbeah      Hygde gesealde,

 

wrætlicne wundurmaððum,      ðone þe him Wealhðeo geaf,

 

ðeodnes[?] dohtor,      þrio wicg somod

2175

swancor ond sadolbeorht;      hyre syððan wæs

 

æfter beahðege      breost[?] geweorðod.

 

Swa bealdode      bearn Ecgðeowes,

 

guma guðum cuð,      godum dædum,

 

dreah æfter dome,      nealles druncne slog

2180

heorðgeneatas;      næs him hreoh sefa,

 

ac he mancynnes      mæste cræfte

 

ginfæstan gife,      þe him god sealde,

 

heold hildedeor.      Hean wæs lange,

 

swa hyne Geata bearn      godne ne tealdon,

2185

ne hyne on medobence      micles wyrðne

 

drihten[?] Wedera[?]      gedon wolde;

 

swyðe wendon[?]      þæt he sleac wære,

 

æðeling unfrom.      Edwenden cwom

 

tireadigum menn      torna gehwylces.

2190

Het ða eorla hleo      in gefetian,

 

heaðorof cyning,      Hreðles lafe

 

golde gegyrede;      næs mid Geatum ða

 

sincmaðþum selra      on sweordes had;

 

þæt he on Biowulfes      bearm alegde

2195

ond him gesealde      seofan þusendo,

 

bold ond bregostol.      Him wæs bam samod

 

on ðam leodscipe      lond gecynde,

 

eard, eðelriht,      oðrum swiðor

 

side rice      þam ðær selra wæs.

2200

Eft þæt geiode      ufaran dogrum

 

hildehlæmmum,      syððan Hygelac læg

 

ond Heardrede[?]      hildemeceas

 

under bordhreoðan      to bonan wurdon,

 

ða hyne gesohtan      on sigeþeode

2205

hearde hildefrecan,      Heaðoscilfingas,

 

niða genægdan      nefan Hererices,

 

syððan Beowulfe      brade rice

 

on hand gehwearf;      he geheold tela

 

fiftig wintra      (wæs ða frod cyning,

2210

eald eþelweard),      oððæt an ongan

 

deorcum nihtum      draca ricsian[?],

 

se ðe on heaum hofe      hord beweotode,

 

stanbeorh steapne;      stig under læg,

 

eldum uncuð.      þær on innan giong

2215

niða nathwylc,      se[?] ðe[?] neh[?] gefeng

 

hæðnum horde,      hond [...],

 

since fahne.      He þæt syððan [...],

 

þeah[?] ðe[?] he[?] slæpende      besyred[?] wurde[?]

 

þeofes cræfte;      þæt sie ðiod onfand[?],

2220

bufolc[?] beorna,      þæt he gebolgen[?] wæs.

 

Nealles mid gewealdum[?]      wyrmhord abræc[?]

 

sylfes willum,      se ðe him sare gesceod,

 

ac for þreanedlan      þeow[?] nathwylces

 

hæleða bearna      heteswengeas fleah,

2225

ærnes[?] þearfa,      ond ðær inne fealh[?],

 

secg synbysig,      sona onfunde

 

þæt þær[?] ðam gyste      gryrebroga[?] stod;

 

hwæðre earmsceapen[?]     

 

     /sceapen

2230

     þa[?] hyne se fær begeat.

 

Sincfæt [...];      þær wæs swylcra fela

 

in ðam eorðhuse[?]      ærgestreona,

 

swa hy on geardagum      gumena nathwylc,

 

eormenlafe      æþelan cynnes,

2235

þanchycgende      þær gehydde,

 

deore maðmas.      Ealle hie deað fornam

 

ærran mælum,      ond se an ða gen

 

leoda duguðe,      se ðær lengest hwearf,

 

weard winegeomor,      wende þæs ylcan,

2240

þæt he lytel fæc      longgestreona

 

brucan moste.      Beorh eallgearo

 

wunode on wonge      wæteryðum neah,

 

niwe be næsse,      nearocræftum fæst.

 

þær on innan bær      eorlgestreona

2245

hringa hyrde      hordwyrðne[?] dæl,

 

fættan goldes,      fea worda cwæð:

 

"Heald þu nu, hruse,      nu hæleð ne moston,

 

eorla æhte!      Hwæt, hyt ær on ðe

 

gode begeaton.      Guðdeað fornam,

2250

feorhbealo frecne,      fyra[?] gehwylcne

 

leoda minra,      þara[?] ðe þis lif[?] ofgeaf,

 

gesawon seledream.      Ic[?] nah hwa sweord wege

 

oððe feormie[?]      fæted wæge,

 

dryncfæt deore;      duguð[?] ellor sceoc[?].

2255

Sceal se hearda helm      hyrsted[?] golde

 

fætum befeallen;      feormynd swefað,

 

þa ðe beadogriman      bywan sceoldon,

 

ge swylce seo herepad,      sio æt hilde gebad

 

ofer borda gebræc      bite irena,

2260

brosnað æfter beorne.      Ne mæg byrnan hring

 

æfter wigfruman      wide feran,

 

hæleðum be healfe.      Næs hearpan wyn,

 

gomen gleobeames,      ne god hafoc

 

geond sæl swingeð,      ne se swifta mearh

2265

burhstede beateð.      Bealocwealm hafað

 

fela feorhcynna      forð onsended!"

 

Swa giomormod      giohðo mænde

 

an æfter eallum,      unbliðe hwearf[?]

 

dæges ond nihtes,      oððæt deaðes wylm

2270

hran æt heortan.      Hordwynne fond

 

eald uhtsceaða      opene standan,

 

se ðe byrnende      biorgas seceð,

 

nacod niðdraca,      nihtes fleogeð

 

fyre befangen;      hyne foldbuend

2275

swiðe[?] ondrædað[?].      He gesecean sceall

 

hord[?] on[?] hrusan[?],      þær he hæðen gold

 

warað wintrum frod,      ne byð him wihte ðy sel.

 

Swa se ðeodsceaða      þreo hund wintra

 

heold on hrusan[?]      hordærna sum,

2280

eacencræftig,      oððæt hyne an abealch

 

mon on mode;      mandryhtne bær

 

fæted wæge,      frioðowære bæd

 

hlaford sinne.      ða wæs hord rasod,

 

onboren beaga hord,      bene getiðad

2285

feasceaftum men.      Frea sceawode

 

fira fyrngeweorc      forman siðe.

 

þa se wyrm onwoc,      wroht wæs geniwad;

 

stonc ða æfter stane,      stearcheort onfand

 

feondes fotlast;      he to forð gestop

2290

dyrnan cræfte      dracan heafde neah.

 

Swa mæg unfæge      eaðe gedigan

 

wean ond wræcsið,      se ðe waldendes

 

hyldo gehealdeþ!      Hordweard sohte

 

georne æfter grunde,      wolde guman findan,

2295

þone þe him on sweofote      sare geteode,

 

hat ond hreohmod      hlæw[?] oft ymbehwearf

 

ealne utanweardne,      ne ðær ænig mon

 

on þære westenne;      hwæðre wiges[?] gefeh,

 

beaduwe[?] weorces,      hwilum on beorh æthwearf,

2300

sincfæt sohte.      He þæt sona onfand

 

ðæt hæfde gumena sum      goldes gefandod,

 

heahgestreona.      Hordweard onbad

 

earfoðlice      oððæt æfen cwom;

 

wæs ða gebolgen      beorges hyrde,

2305

wolde se[?] laða      lige forgyldan

 

drincfæt dyre.      þa wæs dæg sceacen

 

wyrme on willan;      no on wealle læg,

 

bidan wolde,      ac mid bæle for,

 

fyre gefysed.      Wæs se fruma egeslic

2310

leodum on lande,      swa hyt lungre wearð

 

on hyra sincgifan      sare geendod.

 

ða se gæst ongan      gledum spiwan,

 

beorht hofu bærnan;      bryneleoma stod

 

eldum on andan.      No ðær aht cwices

2315

lað lyftfloga      læfan wolde.

 

Wæs þæs wyrmes wig      wide gesyne,

 

nearofages nið      nean ond feorran,

 

hu se guðsceaða      Geata leode

 

hatode ond hynde;      hord eft gesceat,

2320

dryhtsele dyrnne,      ær dæges hwile.

 

Hæfde landwara      lige befangen,

 

bæle ond bronde,      beorges getruwode,

 

wiges ond wealles;      him seo wen geleah.

 

þa wæs Biowulfe      broga gecyðed

2325

snude to soðe,      þæt his sylfes ham[?],

 

bolda selest,      brynewylmum mealt,

 

gifstol Geata.      þæt ðam godan wæs

 

hreow on hreðre,      hygesorga mæst;

 

wende se wisa      þæt he wealdende

2330

ofer ealde riht,      ecean dryhtne,

 

bitre gebulge.      Breost innan weoll

 

þeostrum geþoncum,      swa him geþywe ne wæs.

 

Hæfde ligdraca      leoda fæsten,

 

ealond utan,      eorðweard ðone

2335

gledum forgrunden;      him ðæs guðkyning,

 

Wedera þioden,      wræce leornode.

 

Heht him þa gewyrcean      wigendra hleo

 

eallirenne,      eorla dryhten,

 

wigbord wrætlic;      wisse he gearwe

2340

þæt him holtwudu      helpan[?] ne meahte,

 

lind wið lige.      Sceolde lændaga[?]

 

æþeling ærgod      ende gebidan,

 

worulde lifes,      ond se wyrm somod,

 

þeah ðe hordwelan      heolde lange.

2345

Oferhogode ða      hringa fengel

 

þæt he þone widflogan      weorode gesohte,

 

sidan herge;      no he him þa[?] sæcce ondred,

 

ne him þæs wyrmes wig      for wiht dyde,

 

eafoð ond ellen,      forðon he ær fela

2350

nearo neðende      niða gedigde,

 

hildehlemma,      syððan he Hroðgares,

 

sigoreadig secg,      sele fælsode

 

ond æt guðe forgrap      Grendeles mægum

 

laðan cynnes.      No þæt læsest wæs

2355

hondgemota[?],      þær mon Hygelac sloh,

 

syððan Geata cyning      guðe ræsum,

 

freawine folca      Freslondum on,

 

Hreðles eafora      hiorodryncum swealt,

 

bille gebeaten.      þonan Biowulf com

2360

sylfes cræfte,      sundnytte dreah;

 

hæfde him on earme      ana[?] [XXX]

 

hildegeatwa,      þa he to holme beag[?].

 

Nealles Hetware      hremge þorfton[?]

 

feðewiges,      þe him foran ongean

2365

linde bæron;      lyt eft becwom

 

fram þam hildfrecan      hames niosan.

 

Oferswam ða sioleða bigong      sunu Ecgðeowes,

 

earm anhaga,      eft to leodum;

 

þær him Hygd gebead      hord ond rice,

2370

beagas ond bregostol,      bearne ne truwode

 

þæt he wið ælfylcum      eþelstolas

 

healdan cuðe,      ða wæs Hygelac dead.

 

No ðy ær feasceafte      findan meahton

 

æt ðam æðelinge      ænige ðinga,

2375

þæt he Heardrede      hlaford wære

 

oððe þone cynedom      ciosan wolde;

 

hwæðre he him on folce      freondlarum heold,

 

estum mid are,      oððæt he yldra wearð,

 

Wedergeatum weold.      Hyne wræcmæcgas

2380

ofer sæ sohtan,      suna Ohteres;

 

hæfdon hy forhealden      helm Scylfinga,

 

þone selestan      sæcyninga

 

þara ðe[?] in Swiorice      sinc brytnade,

 

mærne þeoden.      Him þæt to mearce wearð;

2385

he þær for[?] feorme      feorhwunde hleat

 

sweordes swengum,      sunu Hygelaces,

 

ond him eft gewat      Ongenðioes bearn

 

hames niosan,      syððan Heardred læg,

 

let ðone bregostol      Biowulf healdan,

2390

Geatum wealdan.      þæt wæs god cyning!

 

Se ðæs leodhryres      lean gemunde

 

uferan dogrum,      Eadgilse wearð

 

feasceaftum freond,      folce gestepte

 

ofer sæ side      sunu Ohteres,

2395

wigum ond wæpnum;      he gewræc syððan

 

cealdum cearsiðum,      cyning ealdre bineat.

 

Swa he niða gehwane      genesen hæfde,

 

sliðra geslyhta,      sunu Ecgðiowes,

 

ellenweorca,      oð ðone anne dæg

2400

þe he wið þam wyrme      gewegan sceolde.

 

Gewat þa [XII]a sum      torne gebolgen

 

dryhten Geata      dracan sceawian.

 

Hæfde þa gefrunen      hwanan sio fæhð aras,

 

bealonið biorna;      him to bearme cwom

2405

maðþumfæt mære      þurh ðæs meldan hond.

 

Se wæs on ðam ðreate      þreotteoða secg,

 

se ðæs orleges      or onstealde,

 

hæft hygegiomor,      sceolde hean ðonon

 

wong wisian.      He ofer willan giong

2410

to ðæs ðe he eorðsele      anne wisse,

 

hlæw under hrusan      holmwylme neh,

 

yðgewinne;      se wæs innan full

 

wrætta ond wira.      Weard unhiore,

 

gearo guðfreca,      goldmaðmas heold,

2415

eald under eorðan.      Næs þæt yðe ceap

 

to gegangenne      gumena ænigum!

 

Gesæt ða on næsse      niðheard cyning,

 

þenden hælo abead      heorðgeneatum,

 

goldwine Geata.      Him wæs geomor sefa,

2420

wæfre ond wælfus,      wyrd ungemete neah,

 

se ðone gomelan      gretan sceolde,

 

secean sawle hord,      sundur gedælan

 

lif wið lice,      no þon lange wæs

 

feorh æþelinges      flæsce bewunden.

2425

Biowulf maþelade,      bearn Ecgðeowes:

 

"Fela ic on giogoðe      guðræsa genæs,

 

orleghwila;      ic þæt eall gemon.

 

Ic wæs syfanwintre,      þa mec sinca baldor,

 

freawine folca,      æt minum fæder genam;

2430

heold mec ond hæfde      Hreðel cyning,

 

geaf me sinc ond symbel,      sibbe gemunde.

 

Næs ic him to life      laðra owihte,

 

beorn in burgum,      þonne his bearna hwylc,

 

Herebeald ond Hæðcyn      oððe Hygelac min.

2435

Wæs þam yldestan      ungedefelice

 

mæges dædum      morþorbed stred,

 

syððan hyne Hæðcyn      of hornbogan,

 

his freawine,      flane geswencte,

 

miste mercelses      ond his mæg ofscet,

2440

broðor oðerne      blodigan gare.

 

þæt wæs feohleas gefeoht,      fyrenum gesyngad,

 

hreðre hygemeðe;      sceolde hwæðre swa þeah

 

æðeling unwrecen      ealdres linnan.

 

Swa bið geomorlic      gomelum ceorle

2445

to gebidanne,      þæt his byre ride

 

giong on galgan,      þonne he gyd wrece,

 

sarigne sang,      þonne his sunu hangað

 

hrefne to hroðre,      ond he him helpe[?] ne mæg,

 

eald ond infrod,      ænige gefremman.

2450

Symble bið gemyndgad      morna gehwylce

 

eaforan ellorsið;      oðres ne gymeð

 

to gebidanne      burgum in innan

 

yrfeweardas,      þonne se an hafað

 

þurh deaðes nyd      dæda gefondad.

2455

Gesyhð sorhcearig      on his suna bure

 

winsele westne,      windge reste

 

reote berofene.      Ridend swefað,

 

hæleð in hoðman;      nis þær hearpan sweg,

 

gomen in geardum,      swylce ðær iu wæron.

2460

Gewiteð þonne on sealman,      sorhleoð gæleð

 

an æfter anum;      þuhte him eall to rum,

 

wongas ond wicstede.      Swa Wedra helm

 

æfter Herebealde      heortan sorge

 

weallende[?] wæg.      Wihte ne meahte

2465

on ðam feorhbonan      fæghðe gebetan;

 

no ðy ær he þone heaðorinc      hatian ne meahte

 

laðum dædum,      þeah him leof ne wæs.

 

He ða mid þære sorhge,      þe him swa[?] sar belamp,

 

gumdream ofgeaf,      godes leoht geceas,

2470

eaferum læfde,      swa deð eadig mon,

 

lond ond leodbyrig,      þa he of life gewat.

 

þa wæs synn ond sacu      Sweona ond Geata

 

ofer wid[?] wæter,      wroht gemæne,

 

herenið hearda,      syððan Hreðel swealt,

2475

oððe him Ongenðeowes      eaferan wæran

 

frome, fyrdhwate,      freode ne woldon

 

ofer heafo healdan,      ac ymb Hreosnabeorh

 

eatolne inwitscear      oft gefremedon[?].

 

þæt mægwine      mine gewræcan,

2480

fæhðe ond fyrene,      swa hyt gefræge wæs,

 

þeah ðe oðer his      ealdre gebohte,

 

heardan ceape;      Hæðcynne wearð,

 

Geata dryhtne,      guð onsæge.

 

þa ic on morgne gefrægn      mæg oðerne

2485

billes ecgum      on bonan stælan,

 

þær Ongenþeow      Eofores niosað.

 

Guðhelm toglad,      gomela Scylfing

 

hreas hildeblac[?];      hond gemunde

 

fæhðo genoge,      feorhsweng ne ofteah.

2490

Ic him þa maðmas,      þe he me sealde,

 

geald æt guðe,      swa me gifeðe wæs,

 

leohtan sweorde;      he me lond forgeaf,

 

eard, eðelwyn.      Næs him ænig þearf

 

þæt he to Gifðum      oððe to Gardenum

2495

oððe in Swiorice      secean þurfe

 

wyrsan wigfrecan,      weorðe gecypan.

 

Symle ic him on feðan      beforan wolde,

 

ana on orde,      ond swa to aldre sceall

 

sæcce fremman,      þenden þis sweord þolað,

2500

þæt mec ær ond sið      oft gelæste.

 

Syððan ic for dugeðum      Dæghrefne wearð

 

to handbonan,      Huga cempan;

 

nalles he ða frætwe      Frescyninge[?],

 

breostweorðunge,      bringan moste,

2505

ac in compe[?] gecrong      cumbles hyrde,

 

æþeling on elne;      ne wæs ecg bona,

 

ac him hildegrap      heortan wylmas,

 

banhus gebræc.      Nu sceall billes ecg,

 

hond ond heard sweord,      ymb hord wigan."

2510

Beowulf maðelode,      beotwordum spræc

 

niehstan siðe:      "Ic geneðde fela

 

guða on geogoðe;      gyt ic wylle,

 

frod folces weard,      fæhðe secan,

 

mærðu[?] fremman,      gif mec se mansceaða

2515

of eorðsele      ut geseceð."

 

Gegrette ða      gumena gehwylcne,

 

hwate helmberend,      hindeman siðe,

 

swæse gesiðas:      "Nolde ic sweord beran,

 

wæpen to wyrme,      gif ic wiste hu

2520

wið ðam aglæcean      elles meahte

 

gylpe wiðgripan,      swa ic gio wið Grendle dyde.

 

Ac ic ðær heaðufyres      hates wene,

 

oreðes[?] ond attres[?];      forðon ic me on hafu

 

bord ond byrnan.      Nelle ic beorges weard

2525

forfleon[?] fotes trem,      ac unc furður[?] sceal

 

weorðan æt wealle,      swa unc wyrd geteoð,

 

metod manna gehwæs.      Ic eom on mode from

 

þæt ic wið þone guðflogan      gylp ofersitte.

 

Gebide ge on beorge      byrnum werede,

2530

secgas on searwum,      hwæðer sel mæge

 

æfter wælræse      wunde gedygan

 

uncer twega.      Nis þæt eower sið

 

ne gemet mannes,      nefne min anes,

 

þæt[?] he wið aglæcean      eofoðo dæle,

2535

eorlscype efne.      Ic mid elne sceall

 

gold gegangan,      oððe guð nimeð,

 

feorhbealu frecne,      frean eowerne!"

 

Aras ða bi ronde      rof oretta,

 

heard under helme,      hiorosercean bær

2540

under stancleofu,      strengo getruwode

 

anes mannes.      Ne bið swylc earges sið!

 

Geseah ða be wealle      se ðe worna fela,

 

gumcystum god,      guða gedigde,

 

hildehlemma,      þonne hnitan feðan,

2545

stondan[?] stanbogan,      stream ut þonan

 

brecan of beorge.      Wæs þære burnan wælm

 

heaðofyrum hat;      ne meahte horde neah

 

unbyrnende      ænige hwile

 

deop gedygan      for dracan lege.

2550

Let ða of breostum,      ða he gebolgen wæs,

 

Wedergeata leod      word ut faran,

 

stearcheort styrmde;      stefn in becom

 

heaðotorht hlynnan      under harne stan.

 

Hete wæs onhrered,      hordweard oncniow

2555

mannes reorde;      næs ðær mara fyrst

 

freode to friclan.      From ærest cwom

 

oruð aglæcean      ut of stane,

 

hat hildeswat.      Hruse dynede.

 

Biorn under beorge      bordrand onswaf

2560

wið ðam gryregieste,      Geata dryhten;

 

ða wæs hringbogan      heorte gefysed

 

sæcce to seceanne.      Sweord ær gebræd

 

god guðcyning,      gomele lafe,

 

ecgum unslaw[?];      æghwæðrum wæs

2565

bealohycgendra      broga fram oðrum.

 

Stiðmod gestod      wið[?] steapne rond

 

winia bealdor,      ða se wyrm gebeah

 

snude tosomne;      he on searwum bad.

 

Gewat ða byrnende      gebogen scriðan,

2570

to gescipe scyndan.      Scyld wel gebearg

 

life ond lice      læssan hwile

 

mærum þeodne      þonne his myne sohte,

 

ðær he þy fyrste,      forman dogore

 

wealdan moste      swa him wyrd ne gescraf

2575

hreð æt hilde.      Hond up abræd

 

Geata dryhten,      gryrefahne sloh

 

incgelafe,      þæt sio ecg gewac

 

brun on bane,      bat unswiðor

 

þonne his ðiodcyning      þearfe hæfde,

2580

bysigum gebæded.      þa wæs beorges weard

 

æfter heaðuswenge      on hreoum mode,

 

wearp wælfyre;      wide sprungon

 

hildeleoman.      Hreðsigora ne gealp

 

goldwine Geata;      guðbill geswac,

2585

nacod æt niðe,      swa hyt no sceolde,

 

iren ærgod.      Ne wæs þæt eðe sið,

 

þæt se mæra      maga Ecgðeowes

 

grundwong þone      ofgyfan wolde;

 

sceolde ofer[?] willan      wic eardian

2590

elles hwergen,      swa sceal æghwylc mon

 

alætan lændagas.      Næs ða long to ðon

 

þæt ða aglæcean hy      eft gemetton.

 

Hyrte hyne hordweard      (hreðer æðme weoll)

 

niwan stefne;      nearo ðrowode,

2595

fyre befongen,      se ðe ær folce weold.

 

Nealles him on heape      handgesteallan[?],

 

æðelinga bearn,      ymbe gestodon

 

hildecystum,      ac hy on holt bugon,

 

ealdre burgan.      Hiora in anum weoll

2600

sefa wið sorgum;      sibb æfre ne mæg

 

wiht onwendan      þam ðe wel þenceð.

 

Wiglaf wæs haten      Weoxstanes sunu,

 

leoflic lindwiga,      leod Scylfinga,

 

mæg ælfheres;      geseah his mondryhten

2605

under heregriman      hat þrowian.

 

Gemunde ða ða are      þe he him ær forgeaf,

 

wicstede weligne      Wægmundinga,

 

folcrihta gehwylc,      swa his fæder ahte.

 

Ne mihte ða forhabban;      hond rond gefeng,

2610

geolwe linde,      gomel swyrd geteah,

 

þæt wæs mid eldum      Eanmundes laf,

 

suna Ohteres[?].      þam æt sæcce wearð,

 

wræccan[?] wineleasum,      Weohstan[?] bana

 

meces ecgum,      ond his magum ætbær

2615

brunfagne helm,      hringde byrnan,

 

eald sweord etonisc;      þæt him Onela forgeaf,

 

his gædelinges      guðgewædu,

 

fyrdsearo fuslic,      no ymbe ða fæhðe spræc,

 

þeah ðe he his broðor bearn      abredwade.

2620

He frætwe geheold      fela missera,

 

bill ond byrnan,      oððæt his byre mihte

 

eorlscipe efnan      swa his ærfæder;

 

geaf him ða mid Geatum      guðgewæda,

 

æghwæs unrim,      þa he of ealdre gewat,

2625

frod on forðweg.      þa wæs forma sið

 

geongan cempan,      þæt he guðe ræs

 

mid his freodryhtne      fremman sceolde.

 

Ne gemealt him se modsefa,      ne his mæges[?] laf

 

gewac æt wige;      þæt[?] se wyrm onfand,

2630

syððan hie togædre      gegan hæfdon.

 

Wiglaf maðelode,      wordrihta fela

 

sægde gesiðum      (him wæs sefa geomor):

 

"Ic ðæt mæl geman,      þær we medu þegun,

 

þonne we geheton[?]      ussum hlaforde

2635

in biorsele,      ðe us ðas beagas geaf,

 

þæt we him ða guðgetawa      gyldan woldon

 

gif him þyslicu      þearf gelumpe,

 

helmas ond heard sweord.      ðe he usic on herge geceas

 

to ðyssum siðfate      sylfes willum,

2640

onmunde usic mærða,      ond me þas maðmas geaf,

 

þe he usic garwigend      gode tealde,

 

hwate helmberend,      þeah ðe hlaford us

 

þis ellenweorc      ana aðohte

 

to gefremmanne,      folces hyrde,

2645

for ðam he manna mæst      mærða gefremede,

 

dæda dollicra.      Nu is se dæg cumen

 

þæt ure mandryhten      mægenes behofað,

 

godra guðrinca;      wutun gongan to,

 

helpan hildfruman,      þenden hyt sy,

2650

gledegesa grim.      God wat on mec

 

þæt me is micle leofre      þæt minne lichaman

 

mid minne goldgyfan      gled fæðmie.

 

Ne þynceð me gerysne      þæt we rondas beren

 

eft to earde,      nemne we æror mægen

2655

fane gefyllan,      feorh ealgian

 

Wedra ðeodnes.      Ic wat geare

 

þæt næron ealdgewyrht,      þæt he ana scyle

 

Geata duguðe      gnorn þrowian,

 

gesigan æt sæcce;      urum sceal sweord ond helm,

2660

byrne ond beaduscrud[?],      bam gemæne."

 

Wod þa þurh þone wælrec,      wigheafolan bær

 

frean on fultum,      fea worda cwæð:

 

"Leofa Biowulf,      læst eall tela,

 

swa ðu on geoguðfeore      geara gecwæde

2665

þæt ðu ne alæte      be ðe lifigendum

 

dom gedreosan.      Scealt nu dædum rof,

 

æðeling anhydig,      ealle mægene

 

feorh ealgian;      ic ðe fullæstu."

 

æfter ðam wordum      wyrm yrre cwom,

2670

atol inwitgæst,      oðre siðe

 

fyrwylmum fah      fionda niosian[?],

 

laðra manna;      ligyðum for.

 

Born bord wið rond,      byrne ne meahte

 

geongum garwigan      geoce gefremman,

2675

ac se maga geonga      under his mæges scyld

 

elne geeode,      þa his agen wæs[?]

 

gledum forgrunden.      þa gen guðcyning

 

mærða[?] gemunde,      mægenstrengo sloh

 

hildebille,      þæt hyt on heafolan stod

2680

niþe genyded;      Nægling forbærst,

 

geswac æt sæcce      sweord Biowulfes,

 

gomol ond grægmæl.      Him þæt gifeðe ne wæs

 

þæt him irenna      ecge mihton

 

helpan æt hilde;      wæs sio hond to strong,

2685

se ðe meca gehwane,      mine gefræge,

 

swenge ofersohte,      þonne he to sæcce bær

 

wæpen wundrum[?] heard;      næs him wihte ðe sel.

 

þa wæs þeodsceaða      þriddan siðe,

 

frecne fyrdraca,      fæhða gemyndig,

2690

ræsde on ðone rofan,      þa him rum ageald,

 

hat ond heaðogrim,      heals ealne ymbefeng

 

biteran banum;      he geblodegod wearð

 

sawuldriore,      swat yðum weoll.

 

ða ic æt þearfe gefrægn[?]      þeodcyninges

2695

andlongne eorl      ellen cyðan,

 

cræft ond cenðu,      swa him gecynde wæs.

 

Ne hedde he þæs heafolan,      ac sio hand gebarn

 

modiges mannes,      þær he his mæges[?] healp,

 

þæt he þone niðgæst      nioðor hwene sloh,

2700

secg on searwum,      þæt ðæt sweord gedeaf,

 

fah ond fæted,      þæt ðæt fyr ongon

 

sweðrian syððan.      þa gen sylf cyning

 

geweold his gewitte,      wællseaxe gebræd

 

biter ond beaduscearp,      þæt he on byrnan wæg;

2705

forwrat Wedra helm      wyrm on middan.

 

Feond gefyldan      (ferh ellen wræc),

 

ond hi hyne þa begen      abroten hæfdon,

 

sibæðelingas.      Swylc sceolde secg wesan,

 

þegn æt ðearfe!      þæt ðam þeodne wæs

2710

siðast[?] sigehwila      sylfes dædum,

 

worlde geweorces.      ða sio wund ongon,

 

þe him se eorðdraca      ær geworhte,

 

swelan ond swellan;      he þæt sona onfand,

 

þæt him on breostum      bealoniðe[?] weoll

2715

attor on innan.      ða se æðeling giong

 

þæt he bi wealle      wishycgende

 

gesæt on sesse;      seah on enta geweorc,

 

hu ða stanbogan      stapulum fæste

 

ece eorðreced      innan healde.

2720

Hyne þa mid handa      heorodreorigne,

 

þeoden mærne,      þegn ungemete till

 

winedryhten his      wætere gelafede,

 

hilde sædne,      ond his helm[?] onspeon.

 

Biowulf maþelode      (he ofer benne spræc,

2725

wunde wælbleate;      wisse he gearwe

 

þæt he dæghwila      gedrogen hæfde,

 

eorðan wynne[?];      ða wæs eall sceacen

 

dogorgerimes,      deað ungemete neah):

 

"Nu ic suna minum      syllan wolde

2730

guðgewædu,      þær me gifeðe swa

 

ænig yrfeweard      æfter wurde

 

lice gelenge.      Ic ðas leode heold

 

fiftig wintra;      næs se folccyning,

 

ymbesittendra      ænig ðara,

2735

þe mec guðwinum      gretan dorste,

 

egesan ðeon.      Ic on earde bad

 

mælgesceafta,      heold min tela,

 

ne sohte searoniðas,      ne me swor fela

 

aða on unriht.      Ic ðæs ealles mæg

2740

feorhbennum seoc      gefean habban;

 

for ðam me witan ne ðearf      waldend fira

 

morðorbealo maga,      þonne min sceaceð

 

lif of lice.      Nu ðu lungre geong

 

hord sceawian      under harne stan,

2745

Wiglaf leofa,      nu se wyrm ligeð,

 

swefeð sare wund,      since bereafod.

 

Bio nu on ofoste,      þæt ic ærwelan,

 

goldæht ongite,      gearo sceawige

 

swegle searogimmas,      þæt ic ðy seft mæge

2750

æfter maððumwelan      min alætan

 

lif ond leodscipe,      þone ic longe heold."

 

ða ic snude gefrægn      sunu Wihstanes

 

æfter wordcwydum      wundum dryhtne

 

hyran heaðosiocum,      hringnet beran,

2755

brogdne beadusercean      under[?] beorges hrof.

 

Geseah ða sigehreðig,      þa he bi sesse geong,

 

magoþegn modig      maððumsigla fealo,

 

gold glitinian      grunde getenge,

 

wundur on wealle,      ond þæs wyrmes denn,

2760

ealdes uhtflogan,      orcas stondan,

 

fyrnmanna fatu      feormendlease,

 

hyrstum behrorene;      þær wæs helm monig

 

eald ond omig,      earmbeaga fela

 

searwum gesæled.      Sinc eaðe mæg,

2765

gold on grunde[?],      gumcynnes gehwone

 

oferhigian,      hyde se ðe wylle.

 

Swylce he siomian geseah      segn eallgylden

 

heah ofer horde,      hondwundra mæst,

 

gelocen leoðocræftum;      of ðam leoma[?] stod,

2770

þæt he þone grundwong      ongitan meahte,

 

wræte[?] giondwlitan.      Næs ðæs wyrmes þær

 

onsyn ænig,      ac hyne ecg fornam.

 

ða ic on hlæwe gefrægn      hord reafian,

 

eald enta geweorc,      anne mannan,

2775

him on bearm hladon[?]      bunan ond discas

 

sylfes dome;      segn eac genom,

 

beacna beorhtost.      Bill ær gescod

 

(ecg wæs iren)      ealdhlafordes

 

þam ðara maðma      mundbora wæs

2780

longe hwile,      ligegesan wæg

 

hatne for horde,      hioroweallende

 

middelnihtum,      oðþæt he morðre swealt.

 

Ar wæs on ofoste,      eftsiðes georn,

 

frætwum gefyrðred;      hyne fyrwet bræc,

2785

hwæðer collenferð      cwicne gemette

 

in ðam wongstede      Wedra þeoden

 

ellensiocne,      þær he hine ær forlet.

 

He ða mid þam maðmum      mærne þioden,

 

dryhten sinne,      driorigne fand

2790

ealdres æt ende;      he hine eft ongon

 

wæteres weorpan,      oðþæt wordes ord

 

breosthord þurhbræc.     

 

gomel on giohðe[?]      (gold sceawode):

 

"Ic ðara frætwa      frean ealles ðanc,

2795

wuldurcyninge,      wordum secge,

 

ecum dryhtne,      þe ic her on starie,

 

þæs ðe ic moste      minum leodum

 

ær swyltdæge      swylc gestrynan.

 

Nu ic on maðma hord      mine[?] bebohte

2800

frode feorhlege,      fremmað gena

 

leoda þearfe;      ne mæg ic her leng wesan.

 

Hatað heaðomære      hlæw gewyrcean

 

beorhtne æfter bæle      æt brimes nosan;

 

se scel to gemyndum      minum leodum

2805

heah hlifian      on Hronesnæsse,

 

þæt hit sæliðend      syððan hatan

 

Biowulfes biorh,      ða ðe brentingas

 

ofer floda genipu      feorran drifað."

 

Dyde him of healse      hring gyldenne

2810

þioden þristhydig,      þegne gesealde,

 

geongum garwigan,      goldfahne helm,

 

beah ond byrnan,      het hyne brucan well:

 

"þu eart endelaf      usses cynnes,

 

Wægmundinga.      Ealle wyrd forsweop[?]

2815

mine magas      to metodsceafte,

 

eorlas on elne;      ic him æfter sceal."

 

þæt wæs þam gomelan      gingæste word

 

breostgehygdum,      ær he bæl cure,

 

hate heaðowylmas;      him of hreðre[?] gewat

2820

sawol secean      soðfæstra dom.

 

ða wæs gegongen      guman[?] unfrodum

 

earfoðlice,      þæt he on eorðan geseah

 

þone leofestan      lifes æt ende

 

bleate gebæran.      Bona swylce læg,

2825

egeslic eorðdraca      ealdre bereafod,

 

bealwe gebæded.      Beahhordum leng

 

wyrm wohbogen      wealdan ne moste,

 

ac hine[?] irenna      ecga fornamon,

 

hearde, heaðoscearde      homera lafe,

2830

þæt se widfloga      wundum stille

 

hreas on hrusan      hordærne neah.

 

Nalles æfter lyfte      lacende hwearf

 

middelnihtum,      maðmæhta wlonc

 

ansyn ywde,      ac he eorðan gefeoll

2835

for ðæs hildfruman      hondgeweorce.

 

Huru þæt on lande      lyt manna ðah,

 

mægenagendra,      mine gefræge,

 

þeah ðe he dæda gehwæs      dyrstig wære,

 

þæt he wið attorsceaðan      oreðe geræsde,

2840

oððe hringsele      hondum styrede,

 

gif he wæccende      weard onfunde

 

buon on beorge.      Biowulfe wearð

 

dryhtmaðma dæl      deaðe forgolden;

 

hæfde æghwæðer[?]      ende gefered

2845

lænan lifes.      Næs ða lang to ðon

 

þæt ða hildlatan      holt ofgefan,

 

tydre treowlogan      tyne ætsomne.

 

ða ne dorston ær      dareðum lacan

 

on hyra mandryhtnes      miclan þearfe,

2850

ac hy scamiende      scyldas bæran,

 

guðgewædu,      þær se gomela læg,

 

wlitan on Wilaf.      He gewergad sæt,

 

feðecempa,      frean eaxlum neah,

 

wehte hyne wætre;      him wiht ne speow[?].

2855

Ne meahte he on eorðan,      ðeah he uðe wel,

 

on ðam frumgare      feorh gehealdan,

 

ne ðæs wealdendes      wiht oncirran;

 

wolde dom godes      dædum rædan

 

gumena gehwylcum,      swa he nu gen deð.

2860

þa wæs æt ðam geongan[?]      grim ondswaru

 

eðbegete      þam ðe ær his elne forleas.

 

Wiglaf maðelode,      Weohstanes sunu,

 

sec, sarigferð      (seah on unleofe):

 

"þæt, la, mæg secgan      se ðe wyle soð specan

2865

þæt se mondryhten      se eow ða maðmas geaf,

 

eoredgeatwe,      þe ge þær on standað,

 

þonne he on ealubence      oft gesealde

 

healsittendum      helm ond byrnan,

 

þeoden his þegnum,      swylce he þrydlicost

2870

ower feor oððe neah      findan meahte,

 

þæt he genunga      guðgewædu

 

wraðe forwurpe,      ða hyne wig beget.

 

Nealles folccyning      fyrdgesteallum

 

gylpan þorfte;      hwæðre him god uðe,

2875

sigora waldend,      þæt he hyne sylfne gewræc

 

ana mid ecge,      þa him wæs elnes þearf.

 

Ic him lifwraðe      lytle meahte

 

ætgifan æt guðe,      ond ongan swa þeah

 

ofer min gemet      mæges helpan;

2880

symle wæs þy sæmra,      þonne ic sweorde drep

 

ferhðgeniðlan,      fyr unswiðor

 

weoll of gewitte.      Wergendra[?] to lyt

 

þrong ymbe þeoden,      þa hyne sio þrag becwom.

 

Nu[?] sceal sincþego      ond swyrdgifu,

2885

eall eðelwyn      eowrum cynne,

 

lufen alicgean;      londrihtes mot

 

þære mægburge      monna æghwylc

 

idel hweorfan,      syððan æðelingas

 

feorran gefricgean      fleam eowerne,

2890

domleasan dæd.      Deað bið sella

 

eorla gehwylcum      þonne edwitlif!"

 

Heht ða þæt heaðoweorc      to hagan biodan

 

up ofer ecgclif,      þær þæt eorlweorod

 

morgenlongne dæg      modgiomor sæt,

2895

bordhæbbende,      bega on wenum,

 

endedogores      ond eftcymes

 

leofes monnes.      Lyt swigode

 

niwra spella      se ðe næs gerad,

 

ac he soðlice      sægde ofer ealle:

2900

"Nu is wilgeofa      Wedra leoda,

 

dryhten Geata,      deaðbedde fæst,

 

wunað wælreste      wyrmes dædum.

 

Him on efn ligeð      ealdorgewinna

 

sexbennum[?] seoc;      sweorde ne meahte

2905

on ðam aglæcean      ænige þinga

 

wunde gewyrcean.      Wiglaf siteð

 

ofer Biowulfe,      byre Wihstanes,

 

eorl ofer oðrum      unlifigendum,

 

healdeð higemæðum      heafodwearde

2910

leofes ond laðes.      Nu ys leodum wen

 

orleghwile,      syððan underne[?]

 

Froncum ond Frysum      fyll cyninges

 

wide weorðeð.      Wæs sio wroht scepen

 

heard wið Hugas,      syððan Higelac cwom

2915

faran flotherge      on Fresna land,

 

þær hyne Hetware      hilde genægdon[?],

 

elne geeodon      mid ofermægene,

 

þæt se byrnwiga      bugan sceolde,

 

feoll on feðan,      nalles frætwe geaf

2920

ealdor dugoðe.      Us wæs a syððan

 

Merewioingas      milts ungyfeðe.

 

Ne ic to[?] Sweoðeode      sibbe oððe treowe

 

wihte ne wene,      ac wæs wide cuð

 

þætte Ongenðio      ealdre besnyðede

2925

Hæðcen Hreþling      wið Hrefnawudu,

 

þa for onmedlan      ærest gesohton

 

Geata leode      Guðscilfingas.

 

Sona him se froda      fæder Ohtheres,

 

eald ond egesfull,      ondslyht[?] ageaf,

2930

abreot brimwisan,      bryd ahredde[?],

 

gomela iomeowlan      golde berofene,

 

Onelan modor      ond Ohtheres,

 

ond ða folgode      feorhgeniðlan,

 

oððæt hi oðeodon      earfoðlice

2935

in Hrefnesholt      hlafordlease.

 

Besæt ða sinherge      sweorda lafe,

 

wundum werge,      wean oft gehet

 

earmre teohhe      ondlonge niht,

 

cwæð, he on mergenne      meces ecgum

2940

getan wolde,      sum on galgtreowum[?]

 

fuglum[?] to gamene.      Frofor eft gelamp

 

sarigmodum      somod ærdæge,

 

syððan hie Hygelaces      horn ond byman,

 

gealdor ongeaton,      þa se goda com

2945

leoda dugoðe      on last faran.

 

Wæs sio swatswaðu      Sweona[?] ond Geata,

 

wælræs weora      wide gesyne,

 

hu ða folc mid him      fæhðe towehton.

 

Gewat him ða se goda      mid his gædelingum,

2950

frod, felageomor,      fæsten secean,

 

eorl Ongenþio,      ufor oncirde;

 

hæfde Higelaces      hilde gefrunen,

 

wlonces wigcræft,      wiðres ne truwode,

 

þæt he sæmannum      onsacan mihte,

2955

heaðoliðendum      hord forstandan,

 

bearn ond bryde;      beah eft þonan

 

eald under eorðweall.      þa wæs æht boden

 

Sweona leodum,      segn Higelaces[?]

 

freoðowong þone      forð[?] ofereodon,

2960

syððan Hreðlingas      to hagan þrungon.

 

þær wearð Ongenðiow      ecgum sweorda[?],

 

blondenfexa,      on bid wrecen,

 

þæt se þeodcyning      ðafian sceolde

 

Eafores anne dom.      Hyne yrringa

2965

Wulf Wonreding      wæpne geræhte,

 

þæt him for swenge      swat ædrum sprong

 

forð under fexe.      Næs he forht swa ðeh,

 

gomela Scilfing,      ac forgeald hraðe

 

wyrsan wrixle      wælhlem þone,

2970

syððan ðeodcyning      þyder oncirde.

 

Ne meahte se snella      sunu Wonredes

 

ealdum ceorle      ondslyht[?] giofan,

 

ac he him on heafde      helm ær gescer,

 

þæt he blode fah      bugan sceolde,

2975

feoll on foldan;      næs he fæge þa git,

 

ac he hyne gewyrpte,      þeah ðe him wund hrine.

 

Let se hearda      Higelaces þegn

 

bradne[?] mece,      þa his broðor læg,

 

eald sweord eotonisc,      entiscne helm

2980

brecan ofer bordweal;      ða gebeah cyning,

 

folces hyrde,      wæs in feorh dropen.

 

ða wæron monige      þe his mæg wriðon,

 

ricone arærdon,      ða him gerymed wearð

 

þæt hie wælstowe      wealdan moston.

2985

þenden reafode      rinc oðerne,

 

nam on Ongenðio      irenbyrnan,

 

heard swyrd hilted      ond his helm somod,

 

hares hyrste      Higelace bær.

 

He[?] ðam[?] frætwum feng      ond him fægre gehet

2990

leana mid[?] leodum,      ond gelæste[?] swa;

 

geald þone guðræs      Geata dryhten,

 

Hreðles eafora,      þa he to ham becom,

 

Iofore ond Wulfe      mid ofermaðmum,

 

sealde hiora gehwæðrum      hund þusenda

2995

landes ond locenra beaga      (ne ðorfte him ða lean oðwitan

 

mon on middangearde),      syððan[?] hie ða mærða geslogon,

 

ond ða Iofore forgeaf      angan dohtor,

 

hamweorðunge,      hyldo to wedde.

 

þæt ys sio fæhðo      ond se feondscipe,

3000

wælnið wera,      ðæs ðe ic wen[?] hafo,

 

þe us seceað to      Sweona leoda,

 

syððan hie gefricgeað      frean userne

 

ealdorleasne,      þone ðe ær geheold

 

wið hettendum      hord ond rice

3005

æfter hæleða hryre,      hwate Scildingas,

 

folcred fremede      oððe furður gen

 

eorlscipe efnde.      Nu[?] is ofost betost

 

þæt we þeodcyning      þær sceawian

 

ond þone gebringan,      þe us beagas geaf,

3010

on adfære.      Ne scel anes hwæt

 

meltan mid þam modigan,      ac þær is maðma hord,

 

gold unrime      grimme geceapod[?],

 

ond nu æt siðestan      sylfes feore

 

beagas gebohte[?].      þa sceall brond fretan,

3015

æled þeccean,      nalles eorl wegan

 

maððum to gemyndum,      ne mægð scyne

 

habban on healse      hringweorðunge,

 

ac sceal geomormod,      golde bereafod,

 

oft nalles æne      elland tredan,

3020

nu se herewisa      hleahtor alegde,

 

gamen ond gleodream.      Forðon sceall gar wesan

 

monig, morgenceald,      mundum bewunden,

 

hæfen on handa,      nalles hearpan sweg

 

wigend weccean,      ac se wonna hrefn

3025

fus ofer fægum      fela reordian,

 

earne secgan      hu him æt æte speow,

 

þenden he wið wulf      wæl reafode."

 

Swa se secg hwata      secggende wæs

 

laðra spella;      he ne leag fela

3030

wyrda ne worda.      Weorod eall aras;

 

eodon unbliðe      under Earnanæs,

 

wollenteare      wundur sceawian.

 

Fundon ða on sande      sawulleasne

 

hlimbed healdan      þone þe him hringas geaf

3035

ærran mælum;      þa wæs endedæg

 

godum gegongen,      þæt se guðcyning,

 

Wedra þeoden,      wundordeaðe swealt.

 

ær hi þær gesegan      syllicran wiht,

 

wyrm on wonge      wiðerræhtes þær

3040

laðne licgean;      wæs se legdraca

 

grimlic, gryrefah[?],      gledum beswæled.

 

Se wæs fiftiges      fotgemearces

 

lang on legere,      lyftwynne heold

 

nihtes hwilum,      nyðer eft gewat

3045

dennes niosian;      wæs ða deaðe fæst,

 

hæfde eorðscrafa      ende genyttod.

 

Him big stodan      bunan ond orcas,

 

discas lagon      ond dyre swyrd,

 

omige, þurhetone,      swa hie wið eorðan fæðm

3050

þusend wintra      þær eardodon.

 

þonne wæs þæt yrfe,      eacencræftig,

 

iumonna gold      galdre bewunden,

 

þæt ðam hringsele      hrinan ne moste

 

gumena ænig,      nefne god sylfa,

3055

sigora soðcyning,      sealde þam ðe he wolde

 

(he is manna gehyld)      hord openian,

 

efne swa hwylcum manna      swa him gemet ðuhte.

 

þa wæs gesyne      þæt se sið ne ðah

 

þam ðe unrihte      inne gehydde

3060

wræte[?] under wealle.      Weard ær ofsloh

 

feara sumne;      þa sio fæhð gewearð

 

gewrecen wraðlice.      Wundur hwar þonne

 

eorl ellenrof      ende gefere

 

lifgesceafta,      þonne leng ne mæg

3065

mon mid his magum[?]      meduseld buan.

 

Swa wæs Biowulfe,      þa he biorges weard

 

sohte, searoniðas;      seolfa ne cuðe

 

þurh hwæt his worulde gedal      weorðan sceolde.

 

Swa hit oð domes dæg      diope benemdon

3070

þeodnas mære,      þa ðæt þær dydon,

 

þæt se secg wære      synnum scildig,

 

hergum geheaðerod,      hellbendum fæst,

 

wommum gewitnad,      se ðone wong strude[?],

 

næs he goldhwæte      gearwor hæfde

3075

agendes est      ær gesceawod.

 

Wiglaf maðelode,      Wihstanes sunu:

 

"Oft sceall eorl monig      anes willan

 

wræc adreogan[?],      swa us geworden is.

 

Ne meahton we gelæran      leofne þeoden,

3080

rices hyrde,      ræd ænigne,

 

þæt he ne grette      goldweard þone,

 

lete hyne licgean      þær he longe wæs,

 

wicum wunian      oð woruldende;

 

heold on heahgesceap.      Hord ys gesceawod,

3085

grimme gegongen;      wæs þæt gifeðe to swið

 

þe ðone þeodcyning[?]      þyder ontyhte.

 

Ic wæs þær inne      ond þæt eall geondseh,

 

recedes geatwa,      þa me gerymed wæs,

 

nealles swæslice      sið alyfed

3090

inn under eorðweall.      Ic on ofoste gefeng

 

micle mid mundum      mægenbyrðenne

 

hordgestreona,      hider ut ætbær

 

cyninge minum.      Cwico wæs þa gena,

 

wis ond gewittig;      worn eall gespræc

3095

gomol on gehðo      ond eowic gretan het,

 

bæd þæt ge geworhton      æfter wines dædum

 

in bælstede      beorh þone hean,

 

micelne ond mærne,      swa he manna wæs

 

wigend weorðfullost      wide geond eorðan,

3100

þenden he burhwelan      brucan moste.

 

Uton nu efstan      oðre siðe[?],

 

seon ond secean      searogimma[?] geþræc,

 

wundur under wealle;      ic eow wisige,

 

þæt ge genoge      neon sceawiað

3105

beagas ond brad gold.      Sie sio bær gearo,

 

ædre geæfned,      þonne we ut cymen,

 

ond þonne geferian      frean userne,

 

leofne mannan,      þær he longe sceal

 

on ðæs waldendes      wære geþolian."

3110

Het ða gebeodan      byre Wihstanes,

 

hæle hildedior,      hæleða monegum,

 

boldagendra,      þæt hie bælwudu

 

feorran feredon,      folcagende,

 

godum togenes:      "Nu sceal gled fretan,

3115

weaxan wonna leg      wigena strengel,

 

þone ðe oft gebad      isernscure,

 

þonne stræla storm      strengum gebæded

 

scoc ofer scildweall,      sceft nytte heold,

 

feðergearwum[?] fus      flane fulleode."

3120

Huru se snotra      sunu Wihstanes

 

acigde of corðre      cyninges[?] þegnas

 

syfone tosomne[?],      þa selestan,

 

eode eahta sum      under inwithrof

 

hilderinca[?];      sum on handa bær

3125

æledleoman,      se ðe on orde geong.

 

Næs ða on hlytme      hwa þæt hord strude,

 

syððan orwearde      ænigne dæl

 

secgas gesegon      on sele wunian,

 

læne licgan;      lyt ænig mearn

3130

þæt hi ofostlice[?]      ut geferedon

 

dyre maðmas.      Dracan ec scufun,

 

wyrm ofer weallclif,      leton weg niman,

 

flod fæðmian      frætwa hyrde.

 

þa[?] wæs wunden gold      on wæn hladen,

3135

æghwæs unrim,      æþeling[?] boren,

 

har hilderinc[?]      to Hronesnæsse.

 

Him ða gegiredan      Geata leode

 

ad on eorðan      unwaclicne,

 

helmum[?] behongen,      hildebordum,

3140

beorhtum byrnum,      swa he bena wæs;

 

alegdon ða tomiddes      mærne þeoden

 

hæleð hiofende,      hlaford leofne.

 

Ongunnon þa on beorge      bælfyra mæst

 

wigend weccan;      wudurec[?] astah,

3145

sweart ofer swioðole[?],      swogende leg[?]

 

wope bewunden      (windblond gelæg),

 

oðþæt he ða banhus      gebrocen hæfde,

 

hat on hreðre.      Higum unrote

 

modceare mændon,      mondryhtnes cwealm[?];

3150

swylce giomorgyd      Geatisc[?] meowle

 

     bundenheorde[?]

 

song[?] sorgcearig      swiðe[?] geneahhe

 

þæt hio hyre heofungdagas[?]      hearde ondrede[?],

 

wælfylla worn[?],      werudes egesan,

3155

hynðo[?] ond hæftnyd[?].      Heofon rece swealg[?].

 

Geworhton ða      Wedra leode

 

hleo on hoe,      se wæs heah ond brad,

 

wægliðendum[?]      wide gesyne,

 

ond betimbredon[?]      on tyn dagum

3160

beadurofes becn,      bronda lafe

 

wealle beworhton,      swa hyt weorðlicost

 

foresnotre men      findan mihton.

 

Hi on beorg dydon      beg ond siglu,

 

eall swylce hyrsta,      swylce on horde ær

3165

niðhedige men      genumen hæfdon,

 

forleton eorla gestreon      eorðan healdan,

 

gold on greote,      þær hit nu gen lifað

 

eldum swa unnyt      swa hit[?] æror[?] wæs.

 

þa ymbe hlæw riodan      hildediore,

3170

æþelinga bearn,      ealra twelfe[?],

 

woldon ceare[?] cwiðan      ond kyning mænan,

 

wordgyd wrecan      ond ymb wer[?] sprecan;

 

eahtodan eorlscipe      ond his ellenweorc

 

duguðum demdon,      swa hit gedefe[?] bið

3175

þæt mon his winedryhten      wordum herge,

 

ferhðum freoge[?],      þonne he forð scile

 

of lichaman      læded[?] weorðan.

 

Swa begnornodon      Geata leode

 

hlafordes hryre[?],      heorðgeneatas,

3180

cwædon þæt he wære      wyruldcyninga[?]

 

manna[?] mildust      ond monðwærust[?],

 

leodum liðost      ond lofgeornost.