28

Washington, DC

Toen Perlmutter opbelde en hem vroeg of ze samen konden gaan lunchen in plaats van te dineren, kwam dat Austin om twee redenen heel goed uit. Dat de gezette archivaris bereid was om die lunch in Kinkead's, een populair restaurant in Washington aan de Pennsylvania Avenue, te nuttigen, betekende dat Perlmutters inspanningen succes hadden gehad. Bovendien vormde de rekening van een lunch een geringere aanslag op Austins portemonnee dan die van een zesgangendiner. Dat dacht Austin althans, tot Perlmutter een bordeaux uit 1982 van de wijnkaart plukte en vervolgens gerechten uit het menu koos alsof hij in een Indonesisch restaurant een uitgebreide rijsttafel samenstelde.

'Ik wil niet dat je het idee hebt dat je een slaatje kunt slaan uit het feit dat je met me luncht en zo een diner uitspaart,' zei Perlmutter als verklaring voor zijn buitensporige menukeuze.

'Natúúrlijk niet,' antwoordde Austin, terwijl hij zich afvroeg hoe hij de rekening voor deze braspartij met Perlmutter in godsnaam langs de kritische beoordeling van de administrateur van de declaratieafdeling van de NUMA kreeg. Hij herademde toen Perlmutter de menukaart terzijde legde.

'Uitstekend. Maar goed, nadat we elkaar gesproken hadden, heb ik mijn vriend Juan Ortega in Sevilla gebeld. Don Ortega is een van de grootste kenners van Columbus en aangezien je er nogal haast mee leek te hebben, dacht ik dat hij me enigszins wegwijs kon maken in de enorme hoeveelheid informatie die over dat onderwerp beschikbaar is.'

'Dat waardeer ik zeer, Julien. Ik heb de boeken van Ortega met veel belangstelling gelezen. En heeft hij je kunnen helpen?'

'Ja en nee,' zei Perlmutter. 'Hij heeft een aantal vragen beantwoord, maar ook nieuwe opgeroepen.' Perlmutter overhandigde Austin de documenten die Ortega uit Spanje had gefaxt. 'Lees dit eens rustig door. Om tijd te besparen zal ik mijn gesprek met Don Ortega kort samenvatten en je summier uitleggen wat je in deze map zult aantreffen.'

Perlmutter deed zijn bevindingen uit de doeken en pauzeerde af en toe alleen om een stukje brood in zijn mond te steken.

'Een vijfde ontdekkingsreis,' mijmerde Austin. 'Dat zou onder historici inderdaad tot een flinke opschudding leiden en zou tevens betekenen dat alle geschiedenisboeken herschreven moeten worden. Wat is uw mening als vakman? Was die brief een vervalsing?'

Perlmutter dacht met gebogen hoofd en zijn wijsvinger tegen zijn vlezige kin even diep na. 'Ik heb hem meerdere keren gelezen, maar ik ben er nog altijd niet honderd procent zeker van, Kurt. Als het een vervalsing is, dan is het wel verdomd goed gedaan. Ik heb hem met andere, voor authentiek verklaarde documenten van Columbus en geschriften van Las Casas vergeleken. De stijl, het woordgebruik en het handschrift zijn identiek.'

'En zoals je al zei, waarom zou iemand al die moeite doen om een vals document te stelen?'

'Inderdaad.'

De kelner serveerde de wijn. Perlmutter hield het glas tegen het licht, gaf de inhoud een zwiepje, inhaleerde het bouquet en nam ten slotte een slokje. Hij sloot zijn ogen. 'Voortreffelijk, zoals ik al vermoedde,' zei hij met een gelukzalige glimlach. 'Echt een legendarisch jaar.'

Ook Austin probeerde de wijn. 'Daar sluit ik me volledig bij aan, Julien.' Hij zette het glas neer en vervolgde: 'Je zei dat er in de brief zoiets stond dat Columbus zich schuldig voelde over de "dood van de vijf"? Wat leid je daaruit af?'

In de blauwe ogen lichtte enthousiasme op. 'Het verbaasde me al dat je dat niet meteen oppikte. Ik ben mijn bibliotheek ingedoken en stuitte bij Garcilaso de la Vega op een merkwaardig verhaal, dat misschien het een en ander verduidelijkt. Hij beweert dat er zeven jaar voordat Columbus aan zijn eerste historische reis begon, een Spaans schip in de buurt van de Canarische Eilanden in een vreselijke storm terechtkwam en uiteindelijk op een Caribisch eiland aanspoelde. Van de zeventien bemanningsleden hadden vijf de tocht overleefd. Ze repareerden het schip en voeren naar Spanje terug. Columbus kwam hun avontuur ter ore en hij nodigde hen uit bij hem thuis langs te komen, waar ze buitengewoon gul werden onthaald. In de gezellige roes van het feest kwamen ze vanzelf met de details van hun reizen op de proppen.'

'Dat verbaast me niets. Zeelui verhalen ook zonder dat een aantal glazen vino hun tongen heeft losgemaakt maar al te graag over hun avonturen.'

Perlmutter boog zijn kolossale lijf naar voren. 'Het was veel meer dan een gezellige bijeenkomst. Het was zonder meer een weldoordacht plan om zoveel mogelijk informatie in te winnen. Die eenvoudige zeelieden hadden geen flauw benul dat die kennis van hen van zo onschatbare waarde was. Columbus probeerde een expeditie op poten te zetten en moest daar het nodige geld voor bijeen zien te krijgen. Dit waren getuigenverklaringen en scheepvaarttechnische inlichtingen waarmee aanzienlijke financiële bronnen konden worden aangeboord. De bemanning kon hem tot in details over de stromingen, windrichtingen, kompaspeilingen, geografische breedte en duur van de tocht inlichten. Misschien hadden ze de inlanders wel gouden sieraden zien dragen. Moet je nagaan wat dat betekende. Hun ervaringen bewezen niet alleen dat je rechtstreeks naar China of India kon varen, wat Columbus van plan was. Er bleek ook uit hoe je er kwam en hoe je weer terug kon komen! Columbus was heilig van plan om nieuwe landen voor Spanje te ontdekken. Hij was ervan overtuigd dat hij daar goud zou vinden en er op zijn minst de Grote Khan zou ontmoeten om met hem lucratieve monopolistische handelsverdragen voor specerijen en ander waardevolle goederen te sluiten. Hij kende de roem en rijkdom van Marco Polo en was van mening dat hij die verre kon overtreffen.'

'Met de industriële spionage is dat vandaag de dag nog net zo,' reageerde Austin. 'In plaats van de smeergelden, afluisterapparatuur en prostituees met behulp waarvan men tegenwoordig waardevolle informatie van concurrerende bedrijven probeert los te krijgen, propte Columbus zijn informanten vol met voedsel en drank.'

'Hij heeft ze waarschijnlijk met meer dan alleen voedsel en drank volgepropt.'

Austin trok vragend een wenkbrauw op.

'Geen van de vijf heeft de smulpartij overleefd,' zei Perlmutter.

'Hebben ze zich doodgegeten?'

'Ik heb diners gehad waaraan ik bijna ben bezweken, maar De la Vega had er zo zijn eigen ideeën over. Hij laat doorschemeren dat de mannen zijn vergiftigd. Die mening kon hij moeilijk openlijk verkondigen. Columbus beschikte over machtige connecties. Maar hou het wel in je achterhoofd. Het is een historisch feit dat Columbus al op zijn eerste reis een kaart van Indië had.' Hij nam een slok wijn en laste ter verhoging van de spanning een korte pauze in. 'Zou het kunnen dat die kaart was gebaseerd op wat hij van deze onfortuinlijke zeelieden had gehoord?'

'Kan best. Maar uit de brief blijkt dat Columbus hun dood betreurde.'

'Klopt. Hij legde de schuld bij een broederschap, Los Hermanos.'

'Had Columbus niet een broer?'

'Ja, een zekere Bartolomé. Maar Columbus gebruikt het woord in de meervoudsvorm; hij heeft het over broers.'

'Goed, stel dat je gelijk hebt. Laten we Chris het voordeel van de twijfel geven. Hij nodigt die kerels bij hem thuis uit om te kijken wat voor informatie hij van hen los kan krijgen. Los Hermanos nemen een extra voorzorgsmaatregel en zorgen ervoor dat ze nooit meer iemand anders kunnen vertellen wat ze hebben meegemaakt. Columbus mag dan een oplichter zijn, hij was geen moordenaar. Het gebeuren blijft hem achtervolgen.'

'Een plausibel scenario.'

'Heb je enig idee wie die broers geweest kunnen zijn, Julien?'

'Absoluut niet. Na de lunch duik ik meteen mijn boeken weer in. Nu ik het er toch over heb... aha, de Thaise vissoep.' Perlmutter zag dat het eerste van een hele reeks gerechten hun kant op kwam.

'Terwijl jij door blijft zoeken, zal ik Yaeger vragen of hij zijn computerbestanden erop na wil pluizen.'

'Perfect,' zei Perlmutter. 'Nu heb ik een vraag. Jouw praktische kennis van de zee is veel groter dan die van mij als historicus. Wat vind jij van die sprekende steen waar Columbus het over heeft, die torleta van de ouden waarvan in de brief sprake is?'

'Oude navigatietechnieken hebben me altijd al geboeid,' zei Austin. 'Voor mij is de ontwikkeling ervan voor de mensheid een geweldige sprong vooruit geweest. Onze voorouders moesten aan de hand van abstracte begrippen als tijd, ruimte en afstand een oplossing zien te vinden voor het probleem hoe je bepaalde afstanden overbrugde. Ik vind het een schitterende gedachte dat ik met één druk op een knop een signaal van een satelliet ontvang waaraan ik exact kan aflezen waar ik me, waar ook ter wereld, bevind. Maar ik geloof wel dat we ons iets te veel van elektronische apparaatjes afhankelijk maken. Ze kunnen kapotgaan, terwijl onze persoonlijke kennis van de natuurlijke gang van zaken als de beweging van de sterren en de grillen van de zee dreigt af te nemen.'

'Prima, laten we die elektronische apparaatjes dan maar even vergeten,' zei Perlmutter, 'en ons in Columbus verplaatsen. Hoe zou jij met je torleta omgaan?'

Austin dacht een moment over deze vraag na. 'Laten we nog even naar die vorige reis van hem teruggaan. Ik ben op een eiland gestrand waar men mij een soort steen of tablet met merkwaardige inscripties heeft laten zien. De plaatselijke bewoners vertellen me dat het de sleutel tot grote rijkdommen is. Ik neem hem mee terug naar Spanje, maar niemand kan me er iets zinnigs over vertellen. Behalve dat hij heel oud is. Ik bekijk het ding met het oog van een zeeman. De markeringen vertonen in een bepaald opzicht wel enige gelijkenis met het soort kaartenbord waarmee ik al mijn hele leven als zeeman werk. Hij is te zwaar om voortdurend met me mee te slepen, dus ik doe wat je dan het beste kunt doen en laat op basis van de inscripties kaarten maken en ga op weg. Het enige probleem is dat ik het nog niet helemaal begrijp. Er ontbreekt nog iets aan mijn kennis.'

'Wat is dat, Kurt?'

Austin dacht enige tijd diep na. 'Het is heel moeilijk om hier iets over te zeggen zonder te weten hoe die torleta er uitziet, maar ik zal het probleem hypothetisch benaderen. Stel dat ik een zeeman uit de tijd van Columbus ben en van iemand een officiële zeekaart van het NOAA krijg. Aan de hand van de geografische tekeningen zou ik ermee om kunnen gaan, maar de lijnen en vermeldingen van het wereldomspannende coördinatenstelsel zouden abracadabra voor me zijn. Ik zou niets weten van de elektronische signalen die door radiostations op het vasteland worden uitgezonden of van ontvangers die deze signalen in een exacte positiebepaling omzetten. Zodra ik midden op zee was, zou ik weer op traditionele methoden moeten overgaan.'

'Een volstrekt heldere analyse. Dus hiermee wil je zeggen dat Columbus toen hij op zee was ontdekte dat de torleta van de ouden hem maar heel beperkt van nut kon zijn.'

'Dat denk ik, ja. Uit Ortega's boeken blijkt dat Columbus niet veel vertrouwen in de navigatie-instrumenten van zijn tijd had, of er misschien gewoonweg niet goed mee om kon gaan. Hij was een op gegist bestek georiënteerde zeeman van de oude stempel. Op zijn eerste reis was daar niets mis mee geweest. Hij wist dat hij op deze laatste reis veel nauwkeuriger te werk moest gaan en daarom nam hij iemand in dienst die met navigatie-instrumenten om kon gaan.'

'Interessant, zeker met het oog op het laatste fragment van de brief, dat door de tweede stuurman van de Niña is geschreven.'

'Daar heb je 't al,' zei Austin. 'Net zoals je ook tegenwoordig voor bepaald werk specialisten inhuurt. Maar nu heb ik op mijn beurt weer een vraag voor jou. Wat denk je dat er met de steen is gebeurd?'

'Ik heb Don Ortega nog een keer opgebeld en hem gevraagd of hij daar achteraan wilde gaan. Hij vermoedde dat het een van de bezittingen is geweest die Luis Columbus heeft verpatst om zijn liederlijke leventje te kunnen leiden. Ortega zal met alle musea en universiteiten in Spanje contact opnemen en zich als dat niets oplevert ook op de omringende landen richten.'

Austin dacht na over de zeeman Columbus, hoe hij was teruggekomen op de Niña, het dappere scheepje dat hem op eerdere reizen zo trouw van dienst was geweest. Misschien zou een hedendaagse Niña hem aan de oplossing van dit mysterie kunnen helpen.

'Het tablet was oorspronkelijk van deze kant van de Atlantische Oceaan afkomstig,' merkte Austin op. 'Na de lunch zal ik een bevriende archeologe opbellen, dr. Kirov, en haar vragen of ze ooit van een dergelijk object heeft gehoord.' Gniffelend vervolgde hij: 'Gek, hè? Op zoek naar de oplossing van recent gepleegde moorden halen we gebeurtenissen naar boven die al vele eeuwen geleden hebben plaatsgevonden.'

'Niet ongebruikelijk. In mijn ervaring komen het verleden en het heden dikwijls met elkaar overeen. Oorlogen. Hongersnoden. Revoluties. Epidemieën. Volkerenmoord. Het komt allemaal steeds weer terug. Alleen de gezichten veranderen. Maar genoeg gesomberd. Laten we ons op aangenamer vertier richten,' zei Perlmutter stralend. 'Ik zie weer iets verrukkelijks aankomen.'