Chapter 4: Nieuwetijds moederen

1. Vooraf

Veel vrouwen willen het moederschap combineren met een deeltijdbaan. Andere vrouwen kiezen er bewust voor om thuis te blijven en al hun tijd te besteden aan de opvoeding van de kinderen.

1. Afgezien van biologische verschillen, denk je dat er nog andere verschillen zijn tussen mannen en vrouwen? Zo ja, welke?
2. Hebben die verschillen invloed op de rollen die mannen en vrouwen thuis en in de samenleving spelen?
3. Wat vind je ervan als mannen niet werken, maar thuisblijven om voor hun kinderen te zorgen?
4. Wat vind je ervan als vrouwen niet werken, maar thuisblijven om voor de kinderen te zorgen?
5. Vind je jezelf een feminist? Waarom?
6. Denk je dat feminisme en moederschap samen gaan?

  Over de teksten

Dit hoofdstuk bevat twee teksten. De eerste tekst gaat over Nicole Orriëns die thuisblijfmoeder is. Dat is een moeder die er bewust voor kiest om thuis te blijven en voor de kinderen te zorgen. In de tweede tekst is Irene van Staveren aan het woord. Zij heeft er bewust voor gekozen om fulltime te werken. Beide artikelen verschenen in de Nederlandse kwaliteitskrant NRC Handelsblad.

Woordenschat

nieuwetijds	modern, of this age Met nieuwetijds moederen wordt het moderne moederschap bedoeld.
bewust	conscious(ly), deliberate(ly) Zij is heel bewust een thuisblijfmoeder geworden.

2. Teksten, woordenschat en vragen

Tekst 1

Thuisblijfmoeder (tbm) is geen huisvrouw

Nicole Orriëns wilde na haar studie niet werken, maar thuis voor de kinderen zorgen. Ze schreef een boek over ‘nieuwetijds moederen’ (dus niet stofzuigen). ‘Ik zie mezelf als feministe,’ vertelt ze Monique Snoeijen.

Afgestudeerd psycholoog Nicole Orriëns koos voor een carrière met eigen verantwoordelijkheden, beloningen en uitdagingen. Dat is haar niet in dank afgenomen. ‘De samenleving kijkt mij met de nek aan,’ zegt ze. Nicole Orriëns is ‘thuisblijfmoeder’ (tbm). ‘Sommigen vinden mij een parasiet die eerst met belastingcenten heeft gestudeerd en nu wegloopt voor haar maatschappelijke verantwoordelijkheden.’ Ze schenkt nog maar eens een kop thee in.

Al tijdens haar studie psychologie wilde Orriëns een gezin met veel kinderen waar ze zelf voor wilde zorgen. Maar hoe doe je dat ‘in een samenleving die de norm stelt dat moeders moeten werken’, in een ‘cultuur die het moederschap verheerlijkt, maar intussen het werk van moeders niet waardeert’? Ex-staatssecretaris van Emancipatiezaken Annelies Verstand en de hoofdredacteur van het feministische maandblad Opzij Cisca Dresselhuys noemden vrouwen die thuis bij de kinderen willen blijven zelfs ‘dom’ en ‘luxepaardjes’. Het emancipatiebeleid dat de overheid voert, heeft als doel dat over vijf jaar zestig procent van de vrouwen economisch onafhankelijk is.

‘Vergooi ik werkelijk mijn talenten en een kleurrijke toekomst als ik alleen voor de kinderen ga zorgen?’, vroeg Orriëns zich af toen ze zwanger was. En wat te zeggen als anderen (vooral vrouwen) reageerden met: ‘ja, ja, zeker lekker de hele dag sherry drinken’ of ‘heeft het feminisme daar zo hard voor gestreden?’ ‘Moet ik me ervoor schamen dat ik voor huis en haard wil zorgen?’ Eindeloos veel boeken over de meest uiteenlopende vormen van ouderschap kwam ze tegen, maar niet één over vrouwen die bewust kozen thuis bij hun kind te blijven. Ze begon zelf een website: www.thuisblijfmoeders.nl. De reacties waren zo enthousiast dat ze besloot in de avonduren een handboek voor ‘thuisblijfmoeders’ te schrijven. In Nieuwetijds moederen schrijft ze over de financiële gevolgen van het tbm-schap (Orriëns wikt en weegt iedere aankoop, koopt alleen nog maar tweedehands kinderkleding en gaat nooit meer op vakantie), de mogelijke reacties van de partner (‘Waar is mijn carrièretijgerin gebleven?’) en over het ongemakkelijke gevoel niets te vertellen te hebben op verjaardagen en feestjes.

Maar ‘de belangrijkste uitdaging’ van het moederschap, zegt ze, is ‘het aanbrengen van structuur in de dag’. Werkende moeders kleden ‘s ochtends – hup hup hup – hun kinderen aan, maken het ontbijt en brengen ze dan naar de kinderopvang of school. Maar voor de thuisblijfmoeder ontvouwt zich ‘s ochtends een lange en lege dag. ‘Dan denk je in het begin: Wat nu? Ik probeer een strak weekschema aan te houden. Op maandag maken we met z’n allen het huis schoon. Op woensdag gaan we zwemmen. Donderdag gaan we naar een speelgroep waar ook andere moeders met hun kind komen en vrijdagochtend gaan we zwemmen. Die structuur aanbrengen heeft me wel even tijd gekost.’

Orriëns voelt zich een feministe. ‘Want het feminisme staat voor het kunnen maken van je eigen keuzes. Los van stereotypes of gedateerde rolmodellen.’

Zeg trouwens nooit huisvrouw tegen een thuisblijfmoeder. Een huisvrouw schept er eer en genoegen in het stof van de plinten te vegen, een thuisblijfmoeder wijdt zich aan het moederschap: ze wil niet het risico lopen door het huishouden iets te missen van de sociaalemotionele ontwikkeling van haar kind. Uit het hoofdstuk ‘Moet ik echt het huishouden doen?’: ‘Over vijf jaar doet het er niet meer toe of je elke dag stofzuigde, maar wel hoeveel tijd je besteedde aan je kinderen. (. . .) En “er zijn” kost tijd.’ Toch is het moeilijk een balans te vinden. ‘Soms ben ik met het huishouden bezig en dan wil één van mijn kinderen een spelletje doen,’ zeg Orriëns. ‘Daar worstel ik dan wel mee. Ik ben thuisgebleven om er voor hen te zijn en dan sta ik te stofzuigen.’

Hebben hoogopgeleide vrouwen die na hun studie in staat zouden moeten zijn om in het bedrijfsleven te werken, werkelijk zo’n handboek nodig? Hoe deden hun moeders en grootmoeders dat dan? ‘Die hoefden niet tegen de stroom in te roeien,’ zegt Orriëns.

Woordenschat bij tekst 1

verantwoordelijkheid (de, -heden)	responsibility Het is de verantwoordelijkheid van de ouders om goed voor hun kinderen te zorgen.
beloning (de, -en)	reward Net zoals een wortel beter is dan een stok, is een beloning beter dan een straf.
uitdaging (de, -en)	challenge Het is een grote uitdaging om de hoogste berg in Europa, de Mont Blanc, te beklimmen.
(iemand) (iets) niet in dank afnemen (vaste verb.)	not to thank (someone) for (something) De speech van de minister-president over het drugsbeleid werd hem door zijn politieke partij niet in dank afgenomen.
(iemand) met de nek aankijken (vaste verb.)	to give (someone) the cold shoulder Ron is niet blij met zijn collega’s, die hem met de nek aankijken en achter zijn rug over hem praten.
belasting (de, -en)	tax Iedereen moet belasting betalen, of je het leuk vindt of niet.
verheerlijken (ww.)	to glorify, to praise Die politieke partij denkt dat de Palestijnse Autoriteit terroristische acties tegen Israël verheerlijkt.
intussen	here: nevertheless Ik denk dat je gelijk hebt, maar intussen ben ik daar niet blij mee.
luxepaard (het, -en)	someone who likes to enjoy a life of luxury without spending too much energy Je hebt luxepaarden en werkpaarden.
een beleid voeren (vaste verb.)	to pursue a policy Het drugsbeleid dat de Nederlandse overheid voert, wordt vaak liberaal genoemd.
vergooien (ww.)	to waste, to throw away Door met die vreselijke vrouw te trouwen heeft hij zijn kans op geluk definitief vergooid.
zich schamen voor (ww.)	to be ashamed of Uit onderzoek blijkt dat meisjes zich vaker voor iets schamen dan jongens.
uiteenlopend	various, divergent, different Er zijn uiteenlopende manieren om werk te vinden.
wikken en wegen (vaste verb.)	to weigh carefully, to deliberate Na veel wikken en wegen kwam hij tot de conclusie dat een carrièretijgerin voor hem niet de ideale partner was.
kinderopvang (de, g. mv.)	childcare Ouders die werken, brengen hun kinderen overdag naar de kinderopvang.
zich ontvouwen (ww.)	to unfold In die documentaire over een vader en zijn zoon ontvouwt zich een beeld van hun moeilijke relatie.
los van	apart from Los van enkele typefouten is de tekst die zij heeft geschreven van een hoog niveau.
genoegen scheppen in (iets) (vaste verb.)	to take pleasure in (something) Sofie schept er genoegen in haar huis schoon te houden. Ze vindt het leuk om te stofzuigen en ze doet drie maal per dag de afwas.
plint (de, -en)	skirting-board Een plint beschermt de muur tijdens het stofzuigen.
zich wijden aan (ww.)	to devote oneself to Richard heeft zich zijn hele leven aan de kunst gewijd.
roeien (ww.)	to row Het is moeilijk om tegen de stroom van de rivier in te roeien. Veel makkelijker is het om met de stroom mee te varen.

Vragen bij tekst 1

1. Moederen betekent: de rol van moeder spelen. Wat is nieuwetijds moederen, volgens Nicole Orriëns?
2. Kijk naar de eerste drie alinea’s. Wat vindt men ervan dat Oriëns tbm’er is? Noem zowel de reacties van de samenleving als van haar omgeving.
3. Orriëns heeft een boek geschreven over Nieuwetijds moederen.
   1. Beschrijf het ontstaan van Orriëns’ boek.
   2. Welke onderwerpen komen in het boek aan bod?
4. Wat is de belangrijkste uitdaging van het tbm-schap? Hoe biedt Orriëns die uitdaging het hoofd?
5. Waarom voelt Orriëns zich feministe?
6. Wat is het verschil tussen een huisvrouw en een thuisblijfmoeder?
7. Leg uit waarom hoogopgeleide vrouwen het handboek volgens Orriëns nodig hebben.

Tekst 2	Van thuiszitten word je niet blij
	Het verhaal van Irene van Staveren (44) die fulltime werkt en zichzelf een goede moeder vindt

Tegen mijn buitenlandse studenten zeg ik altijd: Nederland is een modern land als het gaat om abortus en euthanasie, maar achterlijk in de arbeidsparticipatie van vrouwen. In jullie landen is dat veel beter. Dan zijn ze stomverbaasd, want mijn studenten komen uit Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Ze zien Nederland als zeer vooruitstrevend. Maar fulltime werkende moeders als ik zijn hier een uitzondering. Vijf procent van de vrouwen met schoolgaande kinderen en fulltime werkende man, werkt zelf ook fulltime.

Het moederschapsideaal in Nederland is heel sterk. Mijn kinderen zijn nu 15 en 17, maar toen ze jonger waren, kreeg ik weleens vreemde reacties. De ondertoon was dan dat ik een slechte moeder zou zijn omdat ik fulltime werkte. Een keer zei de moeder van een vriendinnetje van mijn dochter: Paula moet altijd maar naar die buitenschoolse opvang, dat vind ik toch zó zielig! Het voelde als een klap in mijn gezicht. Later dacht ik, boos: zó hou je dus dat moederschapsideaal in stand.

Ik werk als universitair hoofddocent feministische ontwikkelingseconomie aan het Institute of Social Studies in Den Haag en ben hoogleraar economie en christelijke ethiek aan de Radbouduniversiteit in Nijmegen. Waarom ik een baan van vijf dagen heb, en niet van vier of drie, kan ik simpel uitleggen: omdat ik dol ben op mijn vak. In mijn geval is het ook nog eens zo dat mijn ideeën over de economische wetenschap en wat er zou moeten veranderen in de maatschappij, afwijken van de mainstream, ik heb een missie. Dat vraagt extra inzet.

Onderwijs geven, studenten begeleiden en managementtaken vullen het grootste deel van mijn tijd. Daarna kom ik pas toe aan onderzoek doen en werken aan mijn publicaties. Vandaar dat ik altijd werkweken draai van 50 à 55 uur. Niet dat ik mezelf aan alle vrouwen ten voorbeeld wil stellen. Heb je een beroep waar je niet zo tevreden mee bent, dan kan ik me voorstellen dat je vier dagen werken wel genoeg vindt. En heb je een kind met ADHD of iets anders waardoor het extra aandacht nodig heeft, dan kan het ook niet. Het is mijn geluk dat ik gezonde kinderen heb, en zelf energiek ben en een goede gezondheid heb. Bovendien heb ik het altijd zo kunnen regelen dat ik op woensdag thuis werk, en mijn vrije dagen opneem in de schoolvakanties. En, heel belangrijk, ik heb een man die altijd veel gedaan heeft thuis. Hij is degene die het huis schoonhoudt, spic en span. De werksters die we hebben gehad, stuurde hij de laan uit omdat hij ze niet goed genoeg vond.

Mijn moeder heeft een laborantenopleiding gedaan. Daarna ging ze als chemisch analiste werken bij Hoogovens. Toen de kinderen kwamen, zegde ze haar baan op. Mijn vader voer op zee, en destijds was het voor een vrouw in die situatie natuurlijk wel bijzonder lastig om te blijven werken. Ik heb er nooit met haar over gesproken, maar mijn indruk is dat het huisvrouwenbestaan haar niet bepaald gelukkig maakte. Ze lag vaak met hoofdpijn op de bank. Misschien komt daar mijn drive wel vandaan. Ik heb aan mijn moeder gezien dat je van thuis zitten niet blij wordt. Die bewuste thuisblijfmoeders snap ik dan ook niet. Daarbij: wat voor voorbeeld geven ze aan hun dochters? En staan ze er wel bij stil dat ze alleen kunnen komen te staan? Een op de drie huwelijken eindigt in een scheiding. Je kunt weduwe worden, of je partner kan arbeidsongeschikt raken.

De toename van de arbeidsparticipatie van vrouwen stagneert sinds een aantal jaren. Om het voor moeders gemakkelijker te maken, zouden een aantal dingen beter geregeld kunnen worden. De buitenschoolse opvang zou meer een tweede thuis moeten zijn voor kinderen, een plek waar ze niet alleen zoet worden gehouden, maar waar ze culturele activiteiten kunnen doen en huiswerkbegeleiding kunnen krijgen.

Het zwangerschapsverlof zou met een of twee maanden verlengd moeten worden. Zestien weken is te kort. En net als in Scandinavië zouden mannen ouderschapsverlof moeten krijgen, op te nemen in het eerste jaar na de geboorte, ná het zwangerschapsverlof van de moeder. Zodat de man, als de vrouw weer aan het werk is, de tijd krijgt om een autonome band met het kind op te bouwen. Voor mijn zoon is het heel goed geweest om als baby zoveel bij zijn vader te zijn geweest: mijn man heeft twee jaar lang na zijn geboorte voltijds voor hem gezorgd. Mijn dochter is al na drie maanden voor vier dagen in de week naar de crèche gegaan. Als je me vraagt of ik me weleens ergens schuldig over voel, zeg ik: ja, dat was misschien wel te vroeg. Maar over het geheel vind ik dat wij het best goed gedaan hebben.

Woordenschat bij tekst 2

achterlijk	backward Een land dat de doodstraf heeft, vind ik niet progressief maar achterlijk.
(stom)verbaasd	(very) surprised Toen hij in maart Sinterklaas op straat zag lopen, was hij stomverbaasd. Hij kon het niet geloven.
vooruitstrevend	progressive Die politicus is helemaal niet conservatief maar heel vooruitstrevend in haar opinies.
buitenschoolse opvang (BSO) (de, g. mv.)	childcare during out-of-school hours Omdat allebei zijn ouders een voltijds baan hebben, blijft hij na school altijd op de buitenschoolse opvang.
zielig	sad, pitiful Ik vind het zielig dat zij voor de tweede keer in een maand ziek is.
klap (de, -pen)	lit.: slap, fig.: blow Het is een enorme klap voor jonge kinderen als ze ontdekken dat Sinterklaas niet bestaat.
(iets) in stand houden (vaste verb.)	to preserve (something) De overheid doet veel moeite om de populatie van die zeldzame vogelsoort in stand te houden.
geval (het, -len)	case In geval van nood moet u de politie bellen op het nummer 112.
afwijken van (ww., onr.)	to differ from, to deviate from Het is als individu moeilijk om af te wijken van de norm, omdat dat vaak niet wordt geaccepteerd.
inzet (de, g. mv.)	effort Hij heeft 10 uur per dag gestudeerd. Door die enorme inzet haalde hij een goed resultaat.
toekomen aan (ww., onr.)	to get round to Ik heb het zo druk gehad dat ik niet ben toegekomen aan het huishouden.
vandaar dat	that is why, therefore Zij heeft een drukke baan en werkt minstens 50 uur per week. Vandaar dat haar man het huishouden doet en voor de kinderen zorgt.
draaien (ww.)	here: to run, to work Hoewel hij een deeltijdbaan heeft, draait hij toch vijf werkdagen van minstens zeven uur per week. Op zijn werkcomputer draait altijd hetzelfde programma.
geluk (het, g. mv.)	here: luck, good fortune Hij heeft altijd veel geluk: gisteren vond hij een briefje van 50 euro op straat en vandaag wint hij de loterij!
opnemen (ww., onr.)	here: to take Zij neemt iedere maand twee vrije dagen op.
werkster (de, -s)	cleaning lady Omdat Jan en Thea allebei werken en vaak niet toekomen aan het huishouden, hebben zij een werkster die één keer per week het hele huis schoonmaakt.
(iemand) de laan uitsturen (vaste verb.)	to fire (someone) Hij is de laan uitgestuurd omdat hij grote fouten heeft gemaakt.
Hoogovens	Ijmuiden Steelworks: large steel producer based in Ijmuiden near Amsterdam, and known as Hoogovens.
varen (ww., onr.)	to sail, to go by boat Hij vindt varen prettiger dan vliegen. Daarom gaat hij altijd met de boot van Engeland naar Zeebrugge.
lasting	difficult Op zijn werk moet hij vaak praten met lastige klanten.
bestaan (het, g. mv.)	existence Het bestaan van een huisvrouw is net zo moeilijk als het bestaan van een carrièretijgerin.
stilstaan bij (iets) (vaste verb.)	to give thought to (something), to give consideration to (something) Tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei staan Nederlanders enkele momenten stil bij iedereen die sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog in oorlogssituaties is overleden.
alleen staan (vaste verb.)	to be on one’s own Zij is een alleenstaande moeder, maar zij vindt het niet prettig om alleen te staan.
(echt)scheiding (de, -en)	divorce De scheiding van Jan en Thea was een klap in het gezicht van hun twee kinderen.
arbeidsongeschikt	disabled, unable to work Als je arbeidsongeschikt bent en dus niet meer kunt werken, krijg je een kleine hoeveelheid geld van de staat.
zoet	sweet, good Kinderen die het hele jaar zoet zijn geweest, krijgen cadeautjes van Sinterklaas.
begeleiding (de, -en)	support, supervision Toen hij werkloos werd, kreeg hij veel begeleiding bij het zoeken naar een nieuwe baan.
verlof (het, -loven)	leave Werkende vrouwen krijgen zwangerschapsverlof als ze een kind krijgen.
schuldig	guilty Jan voelde zich schuldig toen hij een hele week niets in het huishouden had gedaan.
over het geheel (genomen) (vaste verb.)	on the whole Over het geheel genomen vind ik het een prachtige film, maar er zijn enkele scenes die ik niet zo goed vind.

Vragen bij tekst 2

1. Irene van Staveren vertelt haar buitenlandse studenten ieder jaar hetzelfde verhaal. Waarover zijn de buitenlandse studenten van Irene van Staveren altijd verbaasd?
2. Van Staveren kreeg vreemde reacties toen haar twee kinderen jonger waren.
   1. Waarom kreeg zij zulke reacties?
   2. Leg uit wat Van Staveren bedoelt met de zin: ‘Later dacht ik, boos: zó hou je dus dat moederschapsideaal in stand.’
3. Welke twee redenen geeft Van Staveren dat ze voltijds en niet deeltijds werkt?
4. Waarom draait Van Staveren werkweken van 50 tot 55 uur, en niet een normale voltijdse werkweek van iets minder van 40 uur? Noem twee redenen.
5. Wat heeft het mogelijk gemaakt voor Van Staveren om zoveel uren per week te werken? Noem vijf dingen.
6. Hoe waren de taken verdeeld tussen de ouders van Van Staveren?
7. Waarom snapt Van Staveren ‘die bewuste thuisblijfmoeders’ niet? Geef drie redenen. 8. Hoe zou de arbeidsparticipatie van vrouwen kunnen worden verbeterd, volgens Van Staveren? Noem drie punten.
8. Heeft Van Staveren spijt van haar keuzes?

Woordenschat

spijt hebben van (vaste verb.)

to regret Hoewel zijn vrouw boos is dat hij een affaire heeft gehad met zijn secretaresse, heeft hij er geen spijt van.

3. Woordenschatoefeningen

1. Synoniemen
   1. Welk woord hoort niet in het rijtje thuis en waarom?
      1. modern – nieuwetijds – ouderwets – hedendaags
      2. varen – zeilen – roeien – rijden
      3. modern – vooruitstrevend – achterlijk – progressief
      4. koken – vegen – poetsen – stofzuigen
      5. divers – uiteenlopend – verschillend – intussen
   2. Welke woorden betekenen ongeveer hetzelfde? Verbind een woord uit de eerste kolom met een woord uit de tweede kolom.

      behalve onophoudelijk moeilijk vandaar zoet

      lief voortdurend los van lastig daarom

   3. Vervang de schuingedrukte woorden in de volgende zinnen door werkwoorden en vaste verbindingen uit de twee woordenlijsten die hetzelfde betekenen.
      1. Ik vind dat het moederschap te veel wordt geromantiseerd. Het is veel beter voor vrouwen om niet thuis te blijven om voor de kinderen te zorgen, maar zich te ontvouwen als een carrièretijgerin.
      2. Emma denkt daar anders over. Na veel wikken en wegen vond zij het idee om haar man Daan voor de kinderen te laten zorgen en zelf een voltijdse carrière te beginnen niet zo goed. Ze vond het beter om het traditionale rollenpatroon te laten voortduren.
      3. Ze realiseert zich dat veel mannen en vrouwen haar met depreciatie zullen behandelen, maar dat risico loopt ze graag.
      4. Ik begrijp haar beslissing wel, maar ik vraag me of af ze gelukkig wordt.
      5. En wat gebeurt er als Hoogovens haar man ontslaat? Dat betekent dat haar man geen werk meer heeft. Waar komt dan het geld vandaan om te leven?
2. Vul het ontbrekende woord in onderstaande zinnen in. Let op dat je de juiste vorm en woordvolgorde gebruikt. Kies uit de volgende woorden:

   uitdaging – voeren – zich schamen – wijden aan – niet in dank afnemen – verantwoordelijkheid – schuldig – met de nek aankijken – vergooien – wikken en wegen

   1. Maartje . . . omdat zij van het balkon viel toen zij Julia speelde in het beroemde toneelstuk Romeo and Juliet van Shakespeare.
   2. Het was weliswaar niet haar schuld dat ze van het balkon viel, maar toch voelt ze zich . . . : door haar val moest de voorstelling worden gestopt.
   3. Haar mede-acteurs hebben haar het incident . . . : ze zijn er absoluut niet blij mee.
   4. Sommige collega-acteurs . . . haar zelfs . . . : ze behandelden haar zonder respect. Ze spraken zelfs niet meer met haar.
   5. Daarom heeft Maartje na veel . . . besloten om een tijdje niet meer toneel te spelen. Een pauze, zeg maar.
   6. Misschien . . . ze daarmee haar kans op een goede carrière in de theaterwereld, maar dat risico loopt ze graag.
   7. Aan de ene kant wil ze eigenlijk liever een heel nieuwe carrière beginnen, bijvoorbeeld in de financiële wereld. Dat zal niet makkelijk zijn en ze zal heel hard moeten werken. Het is een hele . . . !
   8. Aan de andere kant wil ze ook gewoon thuisblijfmoeder worden. Dan kan ze al haar tijd . . . haar kinderen.
   9. Ze vindt het namelijk de . . . van iedere moeder om zelf voor haar kinderen te zorgen.
   10. Die mening verschilt van het beleid dat de overheid. . . . Dat is er namelijk op gericht om zoveel mogelijk vrouwen te laten participeren op de arbeidsmarkt.
3. Vul in de onderstaande zinnen telkens de juiste prepositie in. Kies uit: aan, bij, in, met, op, over, tegen, uit, van, voor. Alle vaste combinaties met preposities kun je in de tekst vinden.

   Afgestudeerd psycholoog Nicole Orriëns kon kiezen . . . (1) twee alternatieven: werken of nieuwetijds moederen. Zij koos . . . (2) het laatste alternatief. Zij wilde na haar studie niet werken, maar thuis . . . (3) de kinderen zorgen. Daar schaamt ze zich niet . . . (4). ‘Sommigen vinden mij een parasiet die wegloopt . . . (5) haar maatschappelijke verantwoordelijkheden,’ zegt ze. ‘Heeft het feminisme daar zo hard . . . (6) gestreden?’ vragen ze dan. Toch voelt zij zich feministe, ‘want het feminisme staat . . . (7) het kunnen maken van je eigen keuzes.’ Heel veel vrouwen zijn als Nicole: ze geloven niet dat alleen werken gelukkig maakt en ze zijn begonnen met nadenken . . . (8) wat echt belangrijk is in het leven. Orriëns besteedt nu veel tijd . . . (9) haar vier kinderen. Ze wijdt zich vol overgave . . . (10) het moederschap, dat ze niet combineert . . . (11) een baan. Orriëns vindt het vinden van een balans tussen huishoudelijk werk en zorgen voor de kinderen wel moeilijk, bijvoorbeeld als ze . . . (12) het huishouden bezig is en één van haar kinderen een spelletje wil doen. Ze worstelt . . . (13) die situatie. Van Staveren wijkt af . . . (14) Orriëns: zij denkt dat je als thuisblijfmoeder niet gelukkig wordt. Zij is dol . . . (15) haar werk en ze schept er daarom veel genoegen . . . (16). Toch zeggen mensen weleens . . . (17) haar dat ze haar kinderen verwaarloost. Dat is dan een klap . . . (18) haar gezicht. Zij staat er vaak . . . (19) stil dat er in Nederland inderdaad een moederschapsideaal is dat op veel manieren . . . (20) stand wordt gehouden. Het is natuurlijk waar dat een vrouw die voltijds werkt niet altijd toekomt . . . (21) het opvoeden van de kinderen, maar als je man ervoor kiest om het huishouden te doen en voor de kinderen te zorgen, dan is er toch geen probleem? Van Staveren wil zichzelf niet ten voorbeeld stellen . . . (22) alle vrouwen in Nederland. Ook denkt ze dat ze niet alles altijd goed heeft gedaan. Soms voelt ze zich schuldig . . . (23) beslissingen uit het verleden: het was misschien te vroeg dat ze haar dochter Paula al na drie maanden voor vier dagen in de week naar de kinderopvang stuurde.

4. In de tekst komen veel werkwoorden met een prefix voor.
   1. Maak samengestelde werkwoorden door de prefixen uit de linkerkolom te combineren met de woorden uit de rechterkolom. Alle samengestelde werkwoorden kun je ook vinden in de tekst.

      af	blijven
      (zich) ont	heerlijken
      op	komen (aan)
      op	lopen (voor)
      stil	nemen
      stof	staan (bij)
      thuis	vouwen
      toe	wijken (van)
      ver	zeggen
      weg	zuigen

   2. Welke van de vijftien werkwoorden zijn scheidbaar en welke niet?
   3. Maak een zin van minstens 8 woorden met elk van de tien samengestelde werkwoorden. Experimenteer met langere en complexere zinnen in verschillende werkwoordstijden.
5. Herhalingsoefening. In deze oefening wordt de woordenschat uit hoofdstuk 1 tot en met 3 herhaald.
   1. Herschrijf de onderstaande zinnen door de schuingedrukte woorden te vervangen door een van de volgende synoniemen. Denk aan de vorm en de woordvolgorde.

      kunnen schelen – aanjagen – beseffen – inzakken – weergeven

      1. De markt voor desktops is de laatste jaren dramatisch afgenomen, terwijl de vraag naar smartphones, tablets en laptops is toegenomen.
      2. Het maakt mij niet uit hoeveel cadeautjes ik krijg van Sinterklaas.
      3. Als kind snapte ik niet hoe uitzonderlijk het was dat mijn vader thuis bleef en mijn moeder iedere dag naar haar werk ging.
      4. Deze grafiek laat duidelijk zien dat de behoefte aan kinderopvang de laatste jaren is gegroeid.
      5. Het idee om thuis te blijven en voor de kinderen te zorgen, bezorgt haar veel angst.
   2. Vul de onderstaande substantieven in de zinnen in.

      verbeeldingskracht – onderdrukking – opvatting – doorzettingsvermogen – uitgeverij

      1. Zij heeft een enorm . . . : zij stopt pas als ze haar doel heeft bereikt.
      2. Daarom is zij bijzonder geschikt voor de zakenwereld. Ze heeft haar eigen . . ., want haar man is romanschrijver.
      3. Haar partner heeft een grotere. . . . Hij is bijvoorbeeld heel goed in het verzinnen van verhalen. Hij is dan ook auteur van een aantal succesvolle romans.
      4. Die oude man heeft een traditionele . . . over de rolverdeling tussen mannen en vrouwen.
      5. Zijn vrouw is het niet met hem eens: zij vindt dat de denkbeelden van haar man leiden tot de . . . van de vrouw, die thuis moet blijven en niet de mogelijkheid krijgt om zich te ontplooien.
   3. Herschrijf de zinnen met gebruik van de onderstaande werkwoorden en vaste verbindingen. Denk aan de vorm en woordvolgorde.

      liggen aan – maat houden – doorslaan – dol zijn op – in de maling nemen

      1. Volgens haar is Parijs de mooiste stad ter wereld. Zij voelt zich enorm aangetrokken tot die stad.
      2. Ik vind het niet fijn dat je me belazert en bedot. Als je wilt liegen, dan moet je maar een ander slachtoffer kiezen!
      3. Toen hij hoorde dat hij zijn baan had verloren, sloeg hij op tilt.
      4. Dat hij de zwemwedstrijd verloren heeft, zit hem in het geringe aantal uren dat hij heeft besteed aan zijn training.
      5. Tijdens het avondeten vindt zij het altijd moeilijk om zich in te houden. Ze kan gewoon niet stoppen met eten!

4. Spreekoefeningen

Volgens de tweede tekst is het moederideaal in Nederland heel sterk: Van Staveren verdedigt haar keuze om voltijds te werken. De eerste tekst doet het tegenovergestelde: Orriëns geeft de indruk dat werkende moeders de norm zijn en dat thuisblijfmoeders tegen de stroom in roeien. Er is natuurlijk ook een derde optie: een baan in deeltijd.

1. Hoeveel tijd wil jij besteden aan het moeder- of vaderschap?

Beantwoord eerst de volgende vragen. Bespreek je antwoorden met je buurman of buurvrouw.

–Hoeveel tijd wil jij later besteden aan de zorg voor de kinderen?

–Hoeveel tijd je wilt besteden aan de zorg voor de kinderen is een keuze die zowel mannen als vrouwen moeten maken. Vind je dat die keuze anders is voor mannen dan voor vrouwen? Waarom?

2. Geeft Orriëns goede adviezen?

Nicole Orriëns geeft vijf tips aan thuisblijfmoeders. Het volgende fragment hoort bij de eerste tekst uit dit hoofdstuk. Lees eerst de tekst en maak een lijstje van de vijf tips. Voer daarna een gesprek met je buurman of buurvrouw. Vertel elkaar wat je vindt van deze tips. Zet ze daarna in volgorde van bruikbaarheid en zorg dat jullie argumenten kunnen geven voor de volgorde die jullie gekozen hebben.

Tips uit Nieuwetijds Moederen

Pas op voor het ‘joggingpaksyndroom’. ‘Je komt ‘s ochtends uit bed en trekt een makkelijk zittend joggingpak aan. Waarom moeite doen, het maakt de kinderen toch niet uit hoe je eruit ziet, en wie ziet je nou? Door jezelf te verwaarlozen, ga je je vervelend voelen. Dus kleed je netjes aan, kam je haren en je voelt je automatisch beter.’ Onderneem actie om nieuwe collega’s te vinden. ‘Laat ze weten dat je begonnen bent in je nieuwe baan, en dat ze er een geweldige collega bij hebben. Niemand begrijpt je zo goed als een collega-thuisblijfmoeder.’ Zorg voor tijd voor jezelf. ‘Soms moet je even afstand nemen en tot jezelf komen. Je bent een thuisblijfmoeder, geen martelaar.’ Zorg dat je het huis uitkomt. ‘Doe iets, wat dan ook. Weer of geen weer, ga naar buiten! Een thuisblijfmoeder pakte de bus naar Ikea, bracht de kinderen naar ‘Speelland’ en vertrok zelf naar het restaurant voor een broodnodig kopje koffie. De kinderen waren blij, en zij kon even bijtanken.’ Zorg voor romantiek. ‘Vertel je partner dat je geen ondergoed draagt.’

Woordenschat

verwaarlozen (ww.)	to neglect Volgens sommigen bestaat het gevaar dat vrouwen die werken hun kinderen verwaarlozen.
martelaar (de, -laren/-s)	martyr In de zestiende eeuw werden protestanten vaak gedood om hun geloof. Dat zijn martelaren.
Broodnodig	highly necessary Als toneelspeler is het broodnodig dat je je tekst goed kent.
bijtanken (ww.)	lit.: to refuel; here: to relax in order to gain energy Net zoals auto’s bijgetankt kunnen worden door de tank te vullen met benzine, kunnen ook mensen bijtanken door een weekendje te relaxen.

3. Geeft Van Staveren goede adviezen?

Volgens Van Staveren moet de arbeidsparticipatie van vrouwen worden verbeterd. Zij geeft verschillende adviezen: betere buitenschoolse opvang, langer zwangerschapsverlof en ouderschapsverlof voor mannen. Lees de laatste twee alinea’s van de tweede tekst nog eens goed door. Voer daarna een gesprek met je buurman of buurvrouw. Vertel elkaar wat je vindt van Van Staverens ideeën.

4. Discussie over stellingen

Bespreek met elkaar (één of enkele van) de volgende stellingen. Werk eerst in kleine groepjes van drie of meer personen. Bespreek de stellingen daarna klassikaal.

–Werken en moederen gaan niet samen. Dat is slecht voor de kinderen.

–Een voltijds moeder kan geen feministe zijn.

–De wetgeving met betrekking tot flexibele werktijden voor ouders, mannen en vrouwen, moet versoepeld worden zodat beide partners hun verantwoordelijkheden kunnen opnemen.

–Thuisblijfmoeders zijn luxepaardjes, die irritante, zelfvoldane kinderen de wereld in sturen.

–Het klassenverschil heeft grote invloed op opvattingen over het moederschap.

–Het feminisme heeft haar doel bereikt: vrouwen zijn in onze maatschappij helemaal gelijkwaardig aan mannen.

5. Internetresearch

1. Zoek op het Internet naar de inhoudsopgave van Orriëns’ boek. Waar denk je dat de hoofdstukken over gaan?
2. In de tekst is sprake van de bekende ex-hoofdredacteur (1981–2008) van het feministische tijdschrift Opzij Cisca Dresselhuys. Ga naar de website van Opzij: http://www.opzij.nl. Wat zijn volgens Opzij de mythes over het feminisme? Is er volgens het tijdschrift een verschil tussen feminisme en vrouwenemancipatie?
3. Er worden doorgaans twee golven onderscheiden in het (Nederlandse) feminisme. Zoek internetbronnen over de geschiedenis van het feminisme in Nederland. Geef een korte beschrijving van wat feminisme eigenlijk is en hoe de geschiedenis van het feminisme in Nederland eruit ziet.
4. Van Staveren benadrukt dat het moederschapsideaal in Nederland heel sterk is en dat de arbeidsparticipatie van vrouwen er te wensen overlaat. Kun je gegevens vinden over de arbeidsparticipatie van Nederlandse vrouwen? Is dit wezenlijk anders dan in je eigen land?

6. Verder surfen en lezen

–http://www.thuisblijfmoeders.nl: dit is de website over thuisblijfmoeders van Nicole Orriëns.

–http://www.ikvader.nl: de laatste jaren is er steeds meer te doen over ‘vaderschap’. Op deze site lees je alles over vaderschap voor ‘nieuwe vaders’, want opvoeden en kinderen krijgen is niet alleen iets voor moeders.

–http://www.cbs.nl: dit is de website van het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Iedere twee jaar publiceert het CBS een emancipatiemonitor met statistische gegevens over de arbeidsparticipatie en economische zelfstandigheid van vrouwen in Nederland.

Sources

Text 1: based on Monique Snoeijen, ‘Thuisblijfmoeder (tbm) is geen huisvrouw’, in: NRC Handelsblad, 8 February 2003.

Text 2: based on Brigit Kooijman, ‘Het verhaal van Irene van Staveren (44) die fulltime werkt en zichzelf een goede moeder vindt’, in: NRC Handelsblad, 19 January 2008.