1. Pierścień Wielkiej Damy — w rękopisie i w niektórych wydaniach pojawia się tytuł rozszerzony: Pierścień Wielkiej Damy czyli ex machina Durejko.
2. Grandville — pseudonim francuskiego rysownika Jeana Ignace’a Isidore’a Gérarda (1803–1847).
3. Durejkiem — dziś popr. forma N. lp: Durejką.
4. krwie — dziś popr. forma D. lp: krwi.
5. Trentowski, Bronisław (1808–1869) — filozof, twórca m.in. prac Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej... i Wizerunek duszy moralnej przez Ojczyźniaka, autor terminu „cybernetyka”.
6. aktorowie — dziś popr. forma M. lm: aktorzy.
7. spółczesny — dziś popr.: współczesny.
8. krement (z łac. crementum: przyrost, narastanie) — prawdopodobnie chodzi o akcent wyrazowy.
9. przepomnieć — dziś: zapomnieć.
10. jedne — dziś popr. forma M. lp r.n.: jedno.
11. same one — dziś popr. B. lm r.n.: samo to.
12. okna dają na — dziś popr.: okna wychodzą na.
13. odlata (3 os. lp cz.ter.) — dziś popr.: odlatuje.
14. jedno — tylko.
15. obejma (3 os. lp cz.ter.) — dziś popr.: obejmuje.
16. k’temu (starop.) — po to, dlatego.
17. cierpliwy — tu: cierpiący.
18. limba — tu: aureola.
19. fortunniej postawionych — tj. lepiej sytuowanych, bogatszych, szczęśliwszych.
20. z-istniewa (neol.) — czas. utworzony od czas. istnieć, synonim: zaczyna istnieć, tworzy się.
21. wargi — dziś popr. forma N. lm: wargami.
22. W Babilonie, za Ezechiela dni — aluzja do ludu izraelskiego w niewoli babilońskiej w VI w. p.n.e.; Ezechiel — prorok Starego Testamentu, autor biblijnej Księgi Ezechiela.
23. Akademia Dorpacka — uczelnia założona w XVII w. przez króla szwedzkiego, w XIX w. powstała tam pierwsza korporacja studentów polskich; Dorpat — dziś: Tartu, miasto w Estonii.
24. Ansatz (niem.) — tu: podejście, postawa, sposób bycia.
25. mury — dziś popr. forma N. lm: murami.
26. Dający na drogę czy ulicę — wychodzący, dający widok na drogę lub ulicę.
27. zajazd — tu: droga dojazdowa.
28. te — dziś popr. forma M. lp r.n.: to.
29. czynią aparycje — ukazują się.
30. Poczobutt-Odlanicki, Marcin (1728–1810) — astronom i matematyk, jezuita, profesor Akademii Wileńskiej, współzałożyciel obserwatorium astronomicznego w Wilnie.
31. acan (starop.) — pan.
32. te — dziś popr. forma M. lp r.n.: to (przyjście).
33. z-obowiązań — pisownia służy tu uwypukleniu znaczenia „obowiązku” w słowie „zobowiązanie”.
34. cóż, bywało, nie czytałem — tj. czego to ja nie czytałem.
35. filozof narodowy — chodzi o Bronisława Trentowskiego (1808–1869), twórcę pojęcia jaźni.
36. Akademia Dorpacka — uczelnia założona w XVII w. przez króla szwedzkiego, w XIX w. powstała tam pierwsza korporacja studentów polskich; Dorpat — dziś: Tartu, miasto w Estonii.
37. wnijść — dziś popr.: wejść.
38. podsłuchując — tu: nasłuchując.
39. ja-ć — dziś: ja tobie.
40. Dorpat — dziś: Tartu, miasto w Estonii; tu aluzja do pobytu Durejki na Akademii Dorpackiej, założonej w XVII w. przez króla szwedzkiego, w XIX w. powstała tam pierwsza korporacja studentów polskich.
41. Chowanna — Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej..., praca filozofa Bronisława Trentowskiego (1808–1869).
42. Ojczyźniak — Wizerunek duszy moralnej przez Ojczyźniaka, praca filozofa Bronisława Trentowskiego (1808–1869).
43. Filozof — chodzi o Bronisława Trentowskiego (1808–1869).
44. Les gouts sont différents, mon cher mari (fr.) — Różne są gusta, mój drogi mężu.
45. De gustibus disputandum non est (łac.) — O gustach się nie dyskutuje.
46. z pogardą wychodzi — tj. wychodzi Sędzina, a Sędzia krzyczy za wychodzącą.
47. sobo-słowienie (neol.) — rzecz. utworzony na wzór łac. monolog.
48. słowy — dziś popr. forma N. lm: słowami.
49. podsłuchując — tu: nasłuchując.
50. obejmani (M. lm m.os.) — dziś popr.: obejmowani.
51. alić (daw.) — jednak, wszakże.
52. sądzim (1 os. lm cz.ter.) — dziś popr.: sądzimy.
53. liściami — dziś popr. forma N. lm: liśćmi.
54. alić (starop.) — jednak, wszakże.
55. piętr — dziś popr. forma D. lm: pięter.
56. obmierzić — obrzydzić.
57. osobistość — tu: osobowość, charakter człowieka.
58. psować (starop.) — psuć, niszczyć.
59. Pono że uniosłem... przedmiot główny — Mak-Yks ma na myśli pistolet.
60. spólny — dziś popr.: wspólny.
61. wy-ojczyźniać się (neol.) — czas. utworzony od rzecz. ojczyzna, synonim: wykorzeniać się.
62. zmartwychpowstaniec (neol.) — rzecz. utworzony od czas. zmartwychpowstać (dziś: zmartwychwstać).
63. fotografy — dziś: fotografie.
64. z-dłużyć (neol.) — czas. utworzony od przym. długi, synonim: przedłużyć.
65. jedne — dziś popr. forma B. lp r.n.: jedno.
66. ze zapomnień — dziś popr.: z zapomnień, tj. z zapominalstwa.
67. tamtę — dziś popr.: tamtą.
68. kwiaty — dziś popr. forma N. lm: kwiatami.
69. Smyrna — dziś: Izmir, miasto w płd.-zach. Turcji.
70. kapucyn — tu: zakonnik, pustelnik.
71. Ermitaż (z fr. ermitage) — pustelnia.
72. zostawa — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: zostaje.
73. wyszlij — dziś popr.: wyślij.
74. czyli — tu: czy.
75. wnijść — dziś: wejść.
76. ochłaniając — nieużywana dziś forma imiesłowu współczesnego, utworzona od czas. ochłonąć, synonim: odzyskując równowagę psychiczną.
77. alić (starop.) — jednak, wszakoż.
78. odpomnić — przypomnieć sobie.
79. osobistość — tu: osobowość, charakter człowieka.
80. ubratnić (neol.) — czas. utworzony od rzecz. brat, znaczenie: uczynić (kogoś komuś) bratem, słowa bliskoznaczne: zbratać, zbliżyć.
81. dopatrywać — tu: przypatrywać się.
82. antropofag (gr.) — ludożerca.
83. z wschodu — dziś popr.: ze wschodu.
84. odpomnieć — przypomnieć sobie.
85. Zniechęcić się można do wszystkiego... Gdy usuwa się nam z rąk fatalnie. I to może nasze wielkie szczęście!! — Magdalena robi tu aluzję do miłości Szeligi ku niechętnej mu Hrabinie.
86. nawałność — nawałnica, burza, ulewa.
87. w komput komitetom — tu: na zebranie komitetu dobroczynnego.
88. Do blasku płci — do odcienia skóry, do karnacji; płeć (daw.) — cera, skóra.
89. industria — tu: produkcja, wyrób (ozdobnych różańców).
90. spsować (starop.) — zepsuć.
91. pozierać (daw.) — patrzeć, spozierać.
92. abrys (daw., z ros.) — szkic, zarys.
93. wnijść — dziś: wejść.
94. abrys (daw., z ros.) — szkic, zarys.
95. płótno Penelopy — nawiązanie do motywu z Odysei Homera. Penelopa, żona zaginionego Odyseusza, pruła nocą to, co utkała w ciągu dnia, aby odwlec moment swojego powtórnego zamążpójścia.
96. te — dziś popr. forma M. lp r.n.: to.
97. popsować (starop.) — popsuć.
98. te — dziś popr. forma B. lp r.n.: to.
99. Werandy odpatrzeć się nie można — weranda jest tak ładna, że nie można się na nią napatrzeć.
100. Dzieweczki te i prawie dziewice — tj. dziewczęta w różnym wieku: małe dziewczynki i niemal dorosłe panny.
101. um (z ros.) — rozum, rozsądek.
102. osoby — dziś popr. forma N. lm: osobami.
103. Esencja zowie się «wszech-wyskokiem» — Sędzia stara się zastępować słowa obce polskimi neologizmami.
104. Mon mari est puriste (fr.) — mój mąż jest purystą; purysta — osoba rygorystycznie dbająca o czystość zasad, np. językowych.
105. czczy — tu: głodny, wygłodzony.
106. attyk — wyrażenie pochodzące z retoryki greckiej, np. stugębna sława; attycyzm — grecki styl retoryczny, charakteryzujący się prostym i jednoznacznym wyrażaniem myśli.
107. jedne — dziś popr. forma M. lp r.n.: jedno.
108. wstawa — dziś popr. foma 3 os. lp cz.ter.: wstaje.
109. pytanie zawdzięczyć — uszanować pytającą.
110. jest słuszna (forma bezosob.) — dziś popr.: jest słuszne.
111. odmładnia — odmładza.
112. wzgórę — w górę, wzwyż.
113. słuszna (forma bezosob.) — dziś popr.: można, jest słuszne.
114. wigor — tu: energia.
115. nawałność — burza, nawałnica.
116. admirować (z fr.) — podziwiać.
117. wnijść — dziś: wejść.
118. powieść — tu: opowieść, plotka.
119. przedstawuję — dziś popr. forma 1 os. lp cz.ter.: przedstawiam.
120. uwłócząc — uwłaczając mu, obrażając go.
121. konieczna jest (forma bezosob.) — dziś: jest konieczne.
122. czczy — głodny, wygłodzony.
123. najgminniejszy — najpospolitszy.
124. bronzowy — dziś popr.: brązowy, z brązu.
125. zostawa — dziś popr.: zostaje, tj. przebywa.
126. przysiędę — dziś popr.: przysiądę.
127. czczy — głodny, wygłodzony.
128. te — dziś popr. forma B. lp r.n.: to, tj. to imię.
129. osławić — zniesławić.
130. niesła — dziś popr. niosła.
131. wewiódł — dziś popr.: wwiódł, tj. wprowadził.
132. strzelców-książęcia — mistrza strzelców.
133. celić — celować, mierzyć z broni palnej do celu.
134. spaniały — dziś: wspaniały.
135. attyk — wyrażenie pochodzące z retoryki greckiej; attycyzm — grecki styl retoryczny, charakteryzujący się prostym i jednoznacznym wyrażaniem myśli.
136. ex-machina (łac. deus ex machina: bóg z maszyny) — kategoria wprowadzona do dramatu przez Eurypidesa, cudowne pojawienie się na scenie bóstwa, które rozwiązuje akcję.