[Geschiedenis van de Nederlandse literatuur #4A 01] • Worm en Donder. Geschiedenis Van De Nederlandse Literatuur 1700-1800 · De Republiek by Leemans, Inger -- Read -- Imperial Library of Trantor

Index

Worm en donder. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1700-1800: de Republiek Woord vooraf van de hoofdredactie Inleiding: ‘Grootsch was de vertooning!’

Het woelen en wurmen van de achttiende-eeuwse letterkunde Uitgangspunten Twee overzijden Overzicht van de inhoud

1 Wat is een Nederlandse literatuurgeschiedenis van de achttiende eeuw?

1.1 Woestenij of gekkenhuis. De achttiende eeuw als schepper van haar eigen beeld

De ontdekking van de eeuw Zware donderslagen en cultuurpessimisme Het ontstaan van de vaderlandse literatuurgeschiedenis Het beeld van de achttiende-eeuwse literatuur Nieuwe belangstelling voor de achttiende eeuw Een eeuw van honderd jaar

1.2 Wat is literatuur in de achttiende eeuw?

Geleerdheid en letterkunde Schone kunsten en fraaie letteren Van ‘dichtkunst en welsprekendheid’ naar ‘literatuur’ Een ivoren toren?

1.3 De Nederlandse taal en de beeldvorming over het Zuiden

De talen van het Noorden Taal als keuze Eén taal? Wartaal en onbegrip

1.4 Tot besluit: twee letterkundige werelden

Deel I: Het letterkundig bedrijf 2 De boekenmarkt en de letterkundige netwerken

2.1 De boekenmarkt

Tijdgenoten over het leespubliek Een revolutionaire groei? Van intensief naar extensief lezen? Een kleinschalige ontwikkeling

2.2 ‘Schryvers om den broode’

De markt voor het gedrukte woord ‘Naar de schikking van de bazen’ ‘Meer voor de koopmanschap dan voor de kunst geboren’ Vertalingen als veilige investering Een vicieuze cirkel

2.3 Panpoëticon Batavum: de literaire wereld als een gedroomde familie

Eén grote familie Harmonie of conflict Uitgevers als producenten van literatuur De teloorgang van het saamhorigheidsideaal

2.4 Rijmwevers en -weefsters: (zelf)representatie van de auteur

Portretten van Apollo's zonen Rijmweefsters Bataafsche burgeressen

2.5 Tot besluit: literatuur en de literator in de markt

3 Letterkundige organisatievormen

3.1 Tijdschriften

Tijdschriften, boeken, reeksen Een handige uitvinding Een boekzaal vol uittreksels. De opkomst van het geleerdentijdschrift Het bijtend kwik. Vroege satirische (nieuws)bladen De blik van de zedenmeester. Vroege spectators Een gevarieerde maaltijd. Tussenbalans van het tijdschrift rond 1750 Van geleerdentijdschrift naar algemeen-cultureel tijdschrift Specifiek-letterkundige tijdschriften Denkers, vaderlanders, mensenvrienden en andere spectators De satirische kleinzonen van Weyerman Tijdschriften tussen commercieel en publiek belang, 1700-1800

3.2 ‘Letterklubs onzes tijds’. Het genootschap

Wetenschappelijke genootschappen Publieksgenootschappen Beschouwende letterkundige genootschappen Creatieve letterkundige genootschappen Letterkunde in andere dan letterkundige genootschappen De genootschapsbeweging in verval Een nieuwe literatuurbeschouwing De voordelen van genootschappen Cultuurdragers en voordragers

3.3 Kikker en de tiende muze. De kritiek als vaste gast

Het tijdperk der kritiek Van dom tot kwaadaardig: beelden van de kritiek Het recht op kritiek De smaakvolle criticus en de persoonlijke ontboezeming

3.4 Het theaterbedrijf

Het toneel op zoek naar een locatie Van rederijkerskamers tot toneelgenootschappen Het toneel wint veld Vogels van diverse pluimage. Toneelkritiek

3.5 Tot besluit: een literaire maatschappij

Deel II: Vorm en norm 4 Poëtica

4.1 Het Koninkrijk Poëzie

Het koninkrijk gemoderniseerd en vernederlandst

4.2 Toneelpoëtica

Het ‘keurslijf’ van het Frans-classicisme Anciens of Modernes, Vondel of Corneille De preekstoel als toneelpodium: Cornelius van Engelen ‘Een Hermafroditisch geslacht’: de opkomst van het burgerlijk drama Het belang van lichaamsretoriek: opkomst van de toneelspelpoëtica

4.3 De roman: van speeltuin tot kunstgenre

De vrijstaat van de fictie, 1700-1750 De roman als commercieel product Het doel van de roman: utile dulci of vooral vermaak? Lezen als levenservaring De sentimentalistische roman Poëtisch proza

4.4 Op zoek naar een systeem. De dichtkunst en de nieuwe esthetica

Een continu debat De theorie der schone kunsten Simon van der Waal en de ware dichter Van Alphen en de theorie De verschuiving van het evenwicht

4.5 Tot besluit: vorm en norm in beweging

Deel III: Literatuur als onderzoek 5 Gods landschapsschilderij. Natuur verbeeld

5.1 ‘Haegen worden paradyzen’: de idylle

Pastorale liederen Wellekens en zijn herdersvrienden De gelukkige landman? Hubert Korneliszoon Poot

5.2 Literaire wandelingen: het hofdicht

Het hofdicht als Nederlands genre Duinrell: de economie van de natuur Zijdebalen: tijd en ruimte Landrust: ordening en uitsluiting ‘Uw omtrek is alleen de schuilplaats’: de idylle bedreigd en afgebroken De verdorring van het hofdicht

5.3 Verwondering, bewondering, ontzag. Fysicotheologie en natuurbeleving

Het spook der ongodisten De fysicotheologie: een ‘God leerende natuurkunde’ Een ontdekkingsreis door de schepping De mens als worm en als kroon op de schepping ‘Vergeefsch!’ De ontoereikendheid van de fysicotheologie Andere werelden Het bos, het graf, de worm en de ratelende donder Het land, in brieven

5.4 Tot besluit: ‘van worm tot Seraph’

6 Mens en maatschappij

6.1 ‘Een mensch is toch altoos wat grootsch!’ Van levenstrap naar levensloop

De levensfasen

6.2 ‘Een oprechte biecht’? Egodocumenten en de letterkunde

Privé of openbaar? De persoonlijke brief ‘De vismarkt is hier beter.’ Reisverslagen ‘Onveranderde fragmenten’. Dagboeken ‘Van zijn geboorte tot zyn dood toe’. Autobiografieën Het egodocument en het onderzoek naar mens en samenleving

6.3 ‘Een kind heeft gaarn zijn zin.’ Het kinderboek en de nieuwe pedagogie

Het kind als doelgroep Van kwaad tot erger Het bedorven en het goede kind Burgers en burgeressen Van Alphens kindergedichtjes: poëtische en pedagogische principes Boekenlezen is geen ambacht

6.4 Jeugd voor de toekomst. Verbeelding, verliefdheid en vriendschap

De adolescent als romanlezer De adolescent als personage Het bedreigde jonge meisje De jongeman op drift

6.5 ‘Waarde en nutte leden van de groote Maatschappy.’ De volwassene en het huisgezin

Vaderlandse kooplieden. Het gezin als economische eenheid De smaak der natie. De gezinsmaaltijd als graadmeter voor de samenleving ‘Doodvyandinnen van alle Cabalen.’ Berusten in sociale verschillen

6.6 ‘Wat zijn bejaerde boomen quastigh!’ De ouderdom en het graf

Nuances van de ouderdom ‘Zaai, als de zon nog stooft!’

6.7 Tot besluit: het licht en de schaduwzijden

7 Op reis naar ‘de ander’

7.1 Gestalten tegenover ons. De verbeelding van de buiten-Europese ‘ander’

Duivelse negers en (machts)wellustige tirannen Volkenkunde Lofzangen op het koloniaal bewind Antropologische wending en verlichte vrijheid De plantocratie aan het woord

7.2 Imaginaire reizen door ruimte en tijd

De werkelijkheid en de verbeelding Reizen in soorten en maten Motieven en literaire procedés Ideeën en idealen Droom of nachtmerrie?

7.3 Tot besluit: ‘de gansche wereld als algemeene woning’

Deel IV: Literatuur als beweging 8 ‘Het gezegend licht der opklaring’

8.1 De literator als christen-wijsgeer

Kerkbespiegelingen in woord en beeld De wolf in het schaapsvel: (radicale) Verlichting als nieuwe religie Het Bijbels epos Sodomieten, paalwormen, vrijmetselaars, katholieken en andere plagen ‘'t Stichtlyk samenleven’

8.2 Nieuwe psalmen en gezangen: ‘Niet beter dan myn oude schoen’?

Datheen in het gedrang De psalmberijming van 1773 Evangelische gezangen De kerkzang en de stem des volks

8.3 Tot besluit: nieuwe herders, nieuwe wolven

9 Literatuur en macht

9.1 De cultuur van de macht

Willem IV als tedere vorst ‘Elk juicht en kweelt!’ Willem V als vorst in een republiek Literair machtsvertoon De tirannie van Eigenbaat

9.2 De macht van de cultuur

De erfenis van Johan de Witt De Santhorstse geloofsbelijdenis De Doggersbankse helden Stookschriften Literatuur voor een ‘dramatique époque’ Gelijkheid, ook voor vrouwen? Het theater als politieke arena

9.3 Tot besluit: ‘Ieder woelt hier om verandring’

10 Rommelende donder: conclusies

Het literaire bedrijf en de grenzen aan de groei Literatuur als proeftuin voor een betere wereld Een mooie zomerdag, geflankeerd door onweersbuien Verantwoording door de auteurs Aantekeningen

Inleiding: ‘Grootsch was de vertooning!’ 1 Wat is een Nederlandse literatuurgeschiedenis van de achttiende eeuw? Deel I: Het letterkundig bedrijf 2 De boekenmarkt en de letterkundige netwerken 3 Letterkundige organisatievormen Deel II: Vorm en norm 4 Poëtica Deel III: Literatuur als onderzoek 5 Gods landschapsschilderij. Natuur verbeeld 6 Mens en maatschappij 7 Op reis naar ‘de ander’ Deel IV: Literatuur als beweging 8 ‘Het gezegend licht der opklaring’ 9 Literatuur en macht 10 Rommelende donder: conclusies

Illustratieverantwoording Literatuur

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W Z

A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U V W Y Z

← Prev
Back
Next →

← Prev
Back
Next →